زمین بورس برنده؛ فرمول سیاستگذاری چیست؟

داستان اقتصادی بازار سهام

بورس پس از پایان جنگ با قوانین جدید و در جریان بازسازی اقتصادی به ویژه در صنایع بزرگ شکل گرفت. بنابراین از دهه 70 و دوران سازندگی رشد اقتصادی بالایی شکل گرفت. این رشد اقتصادی تا سال 1990 ادامه داشت. افزایش تولید ناخالص داخلی سوخت موتور شاخص بورس بود. به طوری که شاخص کل بورس از ابتدای دهه 70 تا پایان دولت دوم خاتمی 3600 درصد رشد کرد.

این رشد همراه با تورم پایین و نوسانات پایین قیمت دلار قابل توجه بود. اقتصاد ایران در دهه 80 به طور متوسط ​​سالانه 4 درصد رشد داشته است. اگرچه در دولت اول احمدی نژاد سرکوب نرخ ارز منجر به افت 40 درصدی شاخص بورس شد، اما تلفیق دو دهه رشد اقتصادی در کنار رشد نسبی نرخ ارز در دولت دهم کمک کرد. بازار سهام

در دوره اول دولت روحانی، بهبود فضای اقتصادی ناشی از مذاکرات برجام موتور رشد بزرگ بازار در سال های بعد بود. به عبارت دیگر، دوره درآمدهای نفتی فراوان که مصادف با دوره اول دولت ها بود، زمینه خوبی برای رشد بزرگ ایجاد کرد. اما تفاوت بورس دهه جدید با دهه 90 و 80 چیست؟ نخست، رشد سالانه اقتصاد پس از خروج از برجام از سال 2017 از 4 درصد به 2 درصد کاهش یافت.

تفاوت دوم مربوط به این است که شوک های ارزی وارد شده به کشور و افزایش کسری ها و عدم تعادل های دولت، تورم انباشته دوده را در تورم پنج سال اخیر خالی کرد. در شرایطی که چشم انداز رشد اقتصادی چندان مشخص نیست و تورم سالانه در محدوده 40 درصد است آیا بورس می تواند به رشد بالایی دست یابد؟ به نظر می رسد بورس برای کنترل تورم به رشد اقتصادی و تک نرخی شدن ارز برای رشد بزرگ نیاز داشته باشد.

زنجیره ضعیف صنایع

اگر با نگاه کلان به صنایع فعال در بورس توجه کنیم، بورس تاثیر بالایی بر صنایع بزرگ دارد. به طوری که وضعیت صنعت فولاد به عنوان یکی از بزرگترین صنایع بازار سرمایه به شرایط زنجیره تامین آن بستگی دارد. علاوه بر این، انرژی نیز نقش مهمی در این صنعت ایفا می کند.

استخراج از معادن سنگ آهن کشور به عنوان اولین حلقه در زنجیره کشور با عیار پایین انجام می شود. این در حالی است که دولت نرخ حقوق دولتی و بهره مالکانه معادن را بر اساس ضریب فروش محصول که به طور مستقیم به قیمت ارز وابسته است، تعیین می کند. از نظر انرژی، دولت با نارضایتی همراه بوده است. به طوری که نوسانات نرخ ارز در سال های اخیر توجیه اقتصادی احداث نیروگاه را بسیار کاهش داده است. در حال حاضر اکثر نیروگاه های موجود در کشور سود اقتصادی ندارند و سود حسابداری آنها کاملا غیر واقعی است.

عدم تامین برق مستمر صنعت فولاد به ویژه آلومینیوم، شمش و روی باعث شده است تا دولت نسبت به سایر صنایع مانند سیمان بی توجه باشد. صنعتی که متاسفانه هر ساله به دلیل مشکلات تولید تورم را به بازار تحمیل می کند. صنعت پتروشیمی نیز شرایطی مشابه صنعت فولاد دارد.

مشکل گاز خوراک در این صنعت زمانی ظاهر شد که نرخ آن بر اساس چندین هاب جدید و با توجه به قیمت دلار محاسبه شد. دولت به دلیل کسری‌های خود مجبور شده است یارانه‌هایی را که طی یک دهه به صنعت پتروشیمی داده است کاهش یا حذف کند.

بیشتر بخوانید: تراز ورود و خروج پول واقعی از بورس در هفته اول شهریور 1403

بر این اساس، با وجود اینکه مبین انرژی خلیج فارس و سایر تامین کنندگان خدمات شهری دوده با قیمت گذاری و مداخله مستقیم دولت مواجه بودند، اکنون بر اساس فرمول خاصی اقدام به فروش می کنند. اگرچه در مورد نحوه محاسبه نرخ خوراک یکسان و گرانی آن نسبت به کشورهای منطقه مطالب زیادی گفته شده است، اما همه این موارد در عدم سرمایه گذاری در صنعت برق و گاز خلاصه می شود. در صنايع ريالي و كوچكتر مانند صنايع غذايي، قندي، دارويي و كشاورزي به دليل كاهش قدرت خريد مردم در اثر تورم افسارگسيخته، وضعيت تفاوت چنداني ندارد. به دلیل صرفه جویی ارزی، دولت تمایلی به تامین ارز برای واردات برخی مواد اولیه و تجهیزات ندارد.

واردات خط قرمز دولت ها محسوب می شود و به اعداد آن حساسیت بالایی نشان داده می شود. در نتیجه همه این اتفاقات ناگوار برای اقتصاد، حتی با رشد قیمت ارز، بورس 1401 نتوانست با رونق چشمگیری همراه باشد. به همین دلیل ارزش معاملات بورس از سال 1398 با اعداد بسیار پایینی ثبت شده است و در مقایسه با رشد قیمت ارز، اعداد کمتری نمایش داده می شود. در نتیجه صنعت فراکاب، موسسات مالی و تامین سرمایه نیز وضعیت خوبی ندارند.