به گزارش اختاز نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، افت تولید خودرو در ماه های گذشته در حالی خبرساز شده است که صنعت قطعه سازی کشور با افت تدریجی تولید و فروش مواجه بوده است. آمارهای منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که از ابتدای سال جاری تاکنون میزان تولید قطعات رو به کاهش بوده و قطعه سازان تقریبا هر ماه کمتر از ماه قبل تولید داشته اند. البته با توجه به کاهش تولید خودرو از اردیبهشت امسال، افت تولید و فروش قطعات نیز طبیعی به نظر می رسد. اما باید توجه داشت که محصولات قطعه سازان نه تنها در خطوط تولید مورد استفاده قرار می گیرد، بلکه بخشی از آن به بازار لوازم یدکی کشور می رود. بنابراین روند افزایشی کاهش تولید و فروش قطعات خبرهای نه چندان مثبتی از بازار لوازم یدکی دارد و شاید بتوان آن را نشانه حرکت این بازار به سمت رکود دانست.
مرکز پژوهش های مجلس آمار تولید و فروش شرکت های بورسی را در نیمه تابستان زیر ذره بین قرار داده است. بر این اساس تولید خودرو و قطعات در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 13.3 درصد کاهش را تجربه کرده است و این آمار افت 11.5 درصدی فروش این صنایع را در مدت مذکور نشان می دهد. به این ترتیب آمار ارائه شده از سوی بازوی پژوهشی مجلس حاکی از آن است که از ابتدای سال جاری تا پایان مرداد ماه هر ماه تولید قطعات نسبت به ماه قبل کاهش داشته است. همچنین فروش قطعات نسبت به مدت مشابه سال گذشته به طور متوسط حدود 10 درصد کاهش و تولید آن نیز به طور متوسط حدود 11 درصد کاهش را تجربه کرده است.
در خصوص دلایل افت تولید و فروش قطعات می توان به چند عامل عمده اشاره کرد که مهمترین آنها کاهش تولید خودرو است. بر اساس آمار ثبت شده توسط شرکت های بزرگ خودروسازی در سامانه کدال، تولید خودروسازان داخلی در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال 1402، 9.5 درصد کاهش داشته است، همچنین در مردادماه امسال، خودروهای داخلی 18 درصد کمتر از ماه جولای تولید شده است. بدیهی است خودروسازانی که اکنون نسبت به سال گذشته کمتر تولید می کنند، قطعات کمتری خریداری می کنند. با توجه به قیمت گذاری دستوری، خودروهای تولیدی همچنان نقدینگی کمی برای خودروسازان دارند.
در چنین شرایطی است که بدهی خودروسازان به قطعه سازان روز به روز در حال افزایش است و مشکل تامین نقدینگی به این صنعت نیز کشیده شده است. بنابراین مشکل بدهی و نقدینگی مذکور دومین عامل تعیین کننده در کاهش تولید قطعات است.
عامل دیگر سناریویی است که از سال گذشته با علائم مختلفی تایید شده است. برخی از قطعه سازان از سال گذشته مدعی شده اند که خودروسازان بزرگ برای تامین قطعات مورد نیاز خود از چین وارد می کنند و نوبت آنها به قطعه سازان داخلی برای تامین نیاز خود در حال کاهش است. برخی آمار و ارقام از جمله آمار واردات کالاهای مختلف منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت نیز به نوعی این ادعا را تایید می کرد. با فرض صحت این سناریو، این موضوع می تواند یکی از دلایل مهم افت تولید و فروش در صنعت قطعه سازی کشور باشد.
صنعت قطعه سازی در مسیر نزولی قرار دارد
بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی با عنوان «نظارت بر بخش واقعی اقتصاد ایران» آمار تولید و فروش شرکت های بورسی را رصد کرده است. در بخشی از این گزارش به ارقام مربوط به قطعات و صنایع خودرو اشاره شده است. بر این اساس تولید این صنایع در مردادماه 18.6 درصد نسبت به تیرماه افت نشان می دهد و فروش آنها نیز در این مدت 14.4 درصد کاهش داشته است. همچنین خودروسازی و قطعه سازی کشور در اواسط تابستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته 13.7 درصد افت تولید داشته اما فروش 19.1 درصد افزایش داشته است. همچنین تولید خودرو و قطعات در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 13.3 درصد افت را تجربه کرده است. این آمار در مورد فروش این صنایع نیز کاهش 11.5 درصدی را در مدت مذکور نشان می دهد.
اما بخش قابل توجهی از افت تولید و فروش این صنایع مربوط به قطعه سازی است. به طوری که در فروردین ماه امسال نسبت به ماه اول سال 1402 تولید قطعات 10 درصد کاهش و فروش آن 12 درصد کاهش یافت. این ارقام برای اردیبهشت به ترتیب 5 و 6 درصد، خرداد 14 و 10 درصد، تیرماه 13 و 15 درصد و برای مرداد 15 و 10 درصد بوده است.
همچنین از ابتدای سال تقریبا هر ماه نسبت به ماه قبل قطعات کمتری تولید و به فروش رسیده است. به عنوان مثال در تیرماه تولید قطعات 10 درصد و فروش آن 12 درصد کمتر از خرداد بوده و در مردادماه نسبت به تیرماه با افت 17 درصدی تولید و 16 درصدی فروش مواجه شده است.
بیماری مسری کمبود نقدینگی
روزهای نه چندان خوب صنعت قطعه سازی کشور بیش از هر چیز در سایه معضل کمبود نقدینگی است که البته از خودروسازی به این صنعت نیز سرایت کرده است. بدهی خودروسازان به زنجیره تامین قطعات این بیماری را برای این صنعت نیز به همراه داشته است به طوری که مجموع بدهی قطعه سازان به واحدهای قطعه سازی به حدود 100 هزار میلیارد تومان می رسد و آرش محیبی نژاد دبیر انجمن همگن قطعات می گوید. تولیدی کشور به «دنیای اقتصاد» گفت: میزان بدهی پرداخت نشده خودروسازان به زنجیره تامین قطعات بیش از 50 هزار میلیارد تومان است.
گفته می شود خودروسازان برای غلبه بر این مشکل سعی کردند از برخی ابزارهای مالی مانند خرید بدهی، سفته، ال سی داخلی، تفاهم های سه جانبه و … استفاده کنند اما در نهایت این موضوع به حل مشکل منتهی نشد. بدهی خودروسازان به قطعه سازان و تنها مشکل را حل کرد. به تعویق انداخته است به طوری که برخی کارشناسان از این روش مدیران خودروسازی با عنوان «فروش آینده» یاد کرده اند. خودروسازانی که به دلیل کمبود نقدینگی قادر به پرداخت بدهی خود به قطعه سازان نبودند، مثلاً در مواردی که قطعه سازان چک های مذکور را به سرعت وصول می کردند، چک های یکساله می گرفتند، اما یک سال بعد خودروسازان مجبور به برگشت پول شدند. به بانک پس از گذشت یک سال اگر سرمایه ای وارد صنعت خودرو شده است، به جای پرداخت هزینه قطعات و تسویه بخشی از بدهی قطعه سازان، ترجیح می دهند پول را به بانک برگردانند.
چنین وضعیتی دور باطلی ایجاد می کند که هم بدهی مذکور هر روز بیشتر می شود و هم مشکل کمبود نقدینگی در صنعت قطعه سازی پیچیده تر می شود.
در این مورد با آرش محیبی نژاد، دبیر انجمن همگن قطعه سازی کشور به گفت وگو نشستیم. وی ضمن تایید افت تولید و فروش قطعات، تاکید می کند که افت تولید خودرو مهمترین عامل این موضوع است و معتقد است بخشی از قطعه سازی که برای بازار قطعات یدکی تولید می شود در مقایسه با تولیدات یدکی چندان زیاد نیست. تولید برای خودروسازان محیبی نژاد همچنین به اطلاع می رساند که برخی از قطعه سازان با وجود اینکه تعداد آنها زیاد نیست، اما به دلیل مشکلات مربوط به بدهی خودروسازان و کمبود نقدینگی، دیگر تمرکز چندانی بر تامین قطعات خطوط خودروسازان نداشته و بر تولید برای خطوط خودروسازان تمرکز کرده اند. بازار قطعات یدکی
دبیر انجمن همگن قطعه سازی کشور تاکید می کند: اگر افت تولید و فروش قطعات بیشتر از خودروسازی است به دلیل تغییر ذائقه تولید است که داخلی سازی با کاهش همراه بوده است. به گفته وی، تولید انواع خودروهای داخلی و مونتاژی در پنج ماه امسال حدود 5 درصد کاهش داشته است. این در حالی است که افت ثبت شده ناشی از کاهش تولیدات داخلی است. اگرچه تولید خودروسازان خصوصی در بخش مسافری حتی 20 درصد رشد داشته است، این شرکت ها تمام قطعات مورد نیاز خود را به صورت CKD وارد می کنند و تامین قطعات آنها از قطعه سازان داخلی نیست، بلکه از شرکت های بزرگ خودروسازی است. که بیشترین افت تولید را از این قطعه سازان خرید داشته اند.
محیبی نژاد «مالفصد» این وضعیت را قیمت گذاری اجباری می داند که تامین مالی را برای خودروسازان بسیار پیچیده کرده و در نتیجه صنعت قطعه سازی را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. وی همچنین به برخی مشکلات جانبی دیگر از جمله چالش تامین ارز، مشکلات برق و آب، نیروی انسانی و… اشاره می کند و از وی در مورد تاثیر این موضوع بر بازار لوازم یدکی نیز جویا شدیم. محیبی نژاد می گوید: رکود بازار لوازم یدکی به دلیل کمبود نقدینگی در صنعت قطعه سازی کاملا مشهود است.
به هر حال می توان گفت که تصمیمات سیاست گذاران در سال های گذشته بر اساس پوپولیسم و بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن برای صنایع مهم و تاثیرگذار کشور مانند خودروسازی و قطعه سازی، هر چند خود را نشان داده است. برای مدت طولانی تأثیر می گذارد، اما تأثیرات آن با سرعت بالا است. در حال افزایش است به طوری که دیگر فشارهای دولتی پاسخگوی رشد تولید نیست و تا زمانی که سیاستگذار از قیمت گذاری دستوری خارج نشود، شاهد تبعات بیشتری خواهیم بود.
