به گزارش اختاز نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، مالیات بر خودروهای لوکس در لایحه بودجه سال آینده مورد تاکید قرار گرفته است و به نظر می رسد برخی خودروهای 20 هزار دلاری (سقف قیمت مقررات واردات) جزو تجملات بازار باشند. با توجه به تعرفه 100 درصدی و نرخ ارز. آنچه مشخص است این است که قیمت خودروهای لوکس در دنیا بسته به نوع، مدل و امکانات از حدود 40000 دلار تا چند میلیون دلار متغیر است. به عنوان مثال سطح پایه خودروهای لوکس مانند BMW سری 3، مرسدس بنز کلاس C و آئودی A4 قیمتی در حدود 40 تا 60 هزار دلار دارند. این خودروها دارای ویژگی های لوکس هستند اما در مقایسه با خودروهای سطح بالاتر، از نظر قدرت موتور و ویژگی های فنی در سطح پایین تری قرار دارند.
این به این دلیل است که در ایران محصولات 20 هزار دلاری خودروهای لوکس محسوب می شوند (البته در سال آینده با توجه به تعرفه 100 درصدی و ارز مرکز مبادلات). به عنوان مثال قیمت رسمی خودرو کیا K5 2024 حدود دو میلیارد و 770 میلیون تومان است اما در بازار به حدود پنج میلیارد تومان رسیده و لوکس محسوب می شود. این امر به این دلیل است که قیمت این گونه محصولات در سال آینده با تعرفه 100 درصدی افزایش می یابد. خودروهای وارداتی با سقف 20 هزار دلار هم اکنون در شرایطی به جرگه لوکس پیوسته اند که اساساً انتخاب سقف قیمت مذکور به منظور ورود «خودروهای اقتصادی» به کشور بوده و سیاست گذار خودرو نیز مدام بر این موضوع تاکید می کند. از سوی دیگر، در بسیاری از کشورها ملاحظات زیست محیطی نقش اصلی را در تعیین مالیات ایفا می کند. اما در کشور ما تنها قیمت به عنوان معیار لوکس بودن خودرو محاسبه می شود که به دلیل سطح غیرعادی قیمت خودرو تحت تاثیر سیاست های نادرست بازار، معیار قابل اعتمادی نیست.
در لایحه بودجه سال 1404 که هفته گذشته از سوی مسعود مزیکیان رئیس جمهور تقدیم مجلس شد، میزان مالیات خودروهای لوکس در سال آینده همانند سال گذشته در قسمت درآمد تعیین شده است. بر این اساس در صورت تصویب این قسمت از لایحه بودجه توسط نمایندگان خانه ملت، رانندگان لوکسی که قیمت خودروی آنها بیش از پنج میلیارد تومان است، باید یک درصد مازاد بر مبلغ را به عنوان مالیات پرداخت کنند. اختلال در بازار و صنعت خودرو کشور، عدم رقابت، انحصار و سختگیری در تعرفه واردات باعث شده تا محصولات لوکس به خودروهایی که در این شرایط قیمت آنها افزایش یافته است ارجاع داده شود. در واقع شرایط حاکم بر اقتصاد کشور باعث شده خودروهایی که حتی در کشورهای همسایه با قیمت کمتری عرضه می شوند، زیر سایه شرایط سیاسی و اقتصادی بار تجمل گرایی را به دوش بکشند.
لایحه بودجه سال آینده خود مصداق سیاست هایی است که باعث افزایش غیرعادی قیمت خودرو شده و قطعا تعریف خودروهای لوکس را در سال آینده با چالش هایی مواجه خواهد کرد. در بخشی از لایحه مذکور آمده است: حقوق ورودی خودروهای مذکور 100 درصد تعیین شده و نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق و عوارض وارداتی معادل نرخ ارز طلا و ارز است. بازار مرکز مبادلات.” 100 درصد حقوق ورودی برای واردات خودرو در نظر گرفته شده است که پس از رفع ممنوعیت واردات این رقم 70 درصد و البته حقوق ورودی 28 هزار و 500 تومان بوده است. اکنون اما دلار محاسبه شده برای تعرفه واردات «نرخ مرکز مبادلات طلا و ارز» در نظر گرفته شده است که روز گذشته 49 هزار بوده است. این تصمیم می تواند قیمت خودروهای وارداتی را تا حد زیادی افزایش دهد. به نظر می رسد رویکرد دولت به خودرو در سال آتی مبتنی بر کسب درآمد است و اکنون مالیات بر خودروهای لوکس که با توجه به این سیاست ها قیمت خود را افزایش داده و لوکس تلقی می شوند بخشی از هدف دولت در درآمدزایی را محقق خواهد کرد. از ماشین ها
یکی دیگر از ابهاماتی که از ابتدا در خصوص این بند از لایحه وجود داشت و هنوز برطرف نشده است، ملاک قیمت بازار برای تعریف خودروهای لوکس است. بر اساس لایحه بودجه خودروهای بالای پنج میلیارد تومان باید مالیات پرداخت کنند. اما مشکل اینجاست که اساسا قیمت خودرو در بازار ایران ثابت نیست تا بتوان این خودروها را به راحتی تشخیص داد. مثلاً ممکن است امروز کالایی مشمول مالیات نباشد، اما دو هفته بعد به دلیل انتظارات تورمی، رشد نرخ ارز یا شوک سیاسی و اقتصادی، قیمت آن افزایش یافته و مشمول این قانون می شود یا مثلاً یک ماه بعد از آن. ، در شرایط دیگر قیمت آن افزایش می یابد. کاهش یافته و دوباره از پوشش قانونی خارج می شود. قیمت خودرو در ایران مشمول شرایطی است که هیچ گونه ثباتی را دنبال نمی کند، بنابراین معیار قیمت برای تشخیص محصولات مشمول مالیات خودروهای لوکس ضعیف به نظر می رسد.
همچنین با توجه به افزایش قیمت خودروهای وارداتی که برای سال آینده پیش بینی می شود، احتمالا مدل های زیادی وجود خواهند داشت که اگرچه قیمت رسمی آنها کمتر از پنج میلیارد تومان است، اما قیمت آنها در بازار از حد ذکر شده فراتر می رود. ممکن است شخصی از سامانه یکپارچه خودرویی با قیمت دو تا سه میلیارد تومان خریده باشد اما همین خودرو را در بازار بین ۵ تا ۶ میلیارد تومان می توان خرید و فروش کرد. بنابراین خریدار این محصول باید مالیات خودروهای لوکس را نیز بپردازد.
تجربه شکست خورده مالیات لوکس
سال 1404 پنجمین سالی است که مالکان خودروهای لوکس ملزم به پرداخت مالیات خواهند شد. این قانون در سال های 1400 و 1401 صاحبان خودروهای بیش از یک میلیارد تومان را شامل می شد. در سال 1402 ابتدا گفته می شد مالکان خودروهای بیش از یک میلیارد و 500 میلیون تومان باید مالیات بپردازند اما طبق نظر نمایندگان مجلس این رقم به 3 میلیارد تومان افزایش یافت. امسال نیز مالکان خودروهای بیش از 3.5 میلیارد تومان موظف به پرداخت این مالیات هستند. اما دولت در اخذ مالیات از خودروهای لوکس موفق نبوده است. به عنوان مثال بر اساس اعلام دیوان محاسبات کشور در سال گذشته، از 166 هزار و 325 خودروی بیش از سه میلیارد تومانی و مشمول مالیات خودروهای لوکس تنها 10 درصد مشمول مالیات شدند.
بر این اساس از 2850 میلیارد تومانی که قانون بودجه سال 1402 برای وصول عوارض تجمل گرایی در نظر گرفته بود تنها 218 میلیارد تومان توسط مالکان این خودروها پرداخت شده است. نکته جالب اینکه این میزان جمع آوری مربوط به خودروهایی است که در زمان تعویض پلاک و جابجایی خودرو شناسایی شده اند. بنابراین می توان گفت تقریبا هیچ یک از کسانی که پیامک پرداخت مالیات خودروهای لوکس را دریافت کرده اند، اقدامی برای پرداخت آن نکرده اند. اما همین رویه در سال های گذشته نیز وجود داشته است و اساسا دولت نتوانسته درآمدی را که مدنظر داشته از مالیات خودروهای لوکس به دست بیاورد. به عنوان مثال کل مالیات تشخیصی خودروهای لوکس در سال 1401 2200 میلیارد تومان بوده که تنها 20 میلیارد تومان آن اخذ شده است. اما در سال 1400 بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی 50 درصد مالیات از خودروهای لوکس اخذ شد.
می توان گفت عدم پرداخت این نوع مالیات برای مودیان هزینه ای ندارد و دارندگان این خودروها به این نتیجه رسیده اند که پرداخت نکردن مالیات خودروهای لوکس عواقبی برای آنها نخواهد داشت و تا زمانی که مجبور به پرداخت آن نشوند. معامله خودرو اقدامی برای جمع آوری آن نمی کنند. این در شرایطی است که در ابتدای سال 1403 ادعاهای دیگری در این مورد مطرح شد; به عنوان مثال در قانون بودجه سال 1403 نمایندگان مجلس تاکید کردند کسانی که این مالیات را پرداخت نکنند مشمول ماده 190 قانون مالیات های مستقیم خواهند شد. در این ماده قانونی آمده است افرادی که مالیات مستقیم تعیین شده را در سررسید پرداخت نکنند به ازای هر ماه تاخیر مشمول جریمه 2.5 درصدی خواهند شد.
همچنین شاهین مستوفی مدیرکل وقت دیوان محاسبات سازمان امور مالیاتی کشور در سال 1402 گفت: به صاحبان خودروها و خانه های لوکس و گران قیمت که مالیات خود را پرداخت نکرده اند در صورت عدم پرداخت اعلام کرده ایم. مالیات هایشان، آنها با محدودیت هایی برای جابجایی مواجه خواهند شد.» بنابراین، اگرچه ابزارهای فشاری نیز برای اخذ مالیات از خودروهای لوکس تعریف شد، اما هیچ یک از آنها اجرایی نشد.
تجربه جهانی مالیات خودرو
در سطح جهانی مالیات های متفاوتی برای دارندگان خودرو تعریف شده است. اما مسائلی که اکثر کشورها به خاطر آن بر دارندگان خودرو مالیات می دهند متفاوت است. در برخی کشورها ملاحظات زیست محیطی نیز نقش عمده ای در وضع مالیات دارند. بریتانیا، فرانسه و نروژ برای خودروهای دارای آلایندگی بالا مالیات ویژه ای وضع کرده اند. این مالیات بر اساس میزان دی اکسید کربن منتشر شده از خودرو تعیین می شود. این مالیات به عنوان مالیات زیست محیطی یا مالیات انتشار گازهای گلخانه ای شناخته می شود و شامل خودروهای بنزینی و دیزلی می شود که آلایندگی بیشتری دارند. در بریتانیا خودروهایی که دی اکسید کربن بیشتری تولید می کنند باید مالیات بیشتری بپردازند. از سوی دیگر خودروهای برقی و هیبریدی از معافیت و تخفیف ویژه برخوردارند.
شکل دیگری از مالیات خودرو در سطح جهانی، مالیات بر خرید خودرو و همچنین ثبت نام خودرو است. در بسیاری از کشورها، هنگام خرید خودرو، مالیاتی به نام مالیات بر فروش یا مالیات بر ارزش افزوده (VAT) دریافت می شود. این مالیات می تواند درصدی از قیمت خودرو باشد و در کشورهای اروپایی معمولا درصدهای بالاتری دارد. به عنوان مثال، در اتحادیه اروپا، مالیات خرید خودرو ممکن است بین 15 تا 25 درصد قیمت خودرو باشد.
در برخی از کشورها مانند سنگاپور و دانمارک مالیات خرید خودرو بسیار بالاست و حتی ممکن است قیمت خودرو را چندین برابر افزایش دهد. این سیاست برای محدود کردن تعداد خودروها در خیابان ها و کاهش تراکم ترافیک و آلودگی هوا اتخاذ شده است. برخی از کشورها پس از خرید خودرو، مالک را ملزم به ثبت نام خودرو و پرداخت هزینه برای آن می کنند. این هزینه معمولاً به صورت درصدی از ارزش خودرو محاسبه می شود و ممکن است سالانه یا یک بار دریافت شود. در کشورهایی مانند ایالات متحده و استرالیا، این هزینه ها به عنوان مالیات ثبت نام خودرو یا هزینه ثبت نام شناخته می شوند.
«مصرف سوخت» نیز یکی از مواردی است که با پرداخت مالیات برای مالکان خودرو همراه است. بسیاری از کشورها مانند آلمان و ژاپن مالیات های بالایی بر بنزین و گازوئیل وضع می کنند. این مالیات ها به عنوان مالیات غیرمستقیم از مالکان خودرو اخذ می شود و هر بار که خودرو سوخت گیری می شود در واقع بخشی از هزینه پرداختی است. این مالیات ها می تواند به دولت ها کمک کند تا سرمایه پروژه های زیرساختی حمل و نقل عمومی را تامین کنند و مردم را تشویق به استفاده از حمل و نقل عمومی یا خودروهای برقی و کم مصرف کنند.
همچنین در بسیاری از کشورها معافیت های مالیاتی برای خودروهای برقی در نظر گرفته می شود تا خریداران خودرو علاقه بیشتری به خودروهای برقی داشته باشند. به عنوان مثال در نروژ و هلند معافیت های مالیاتی مختلفی برای تشویق به خرید خودروهای برقی و هیبریدی در نظر گرفته شده است. این کشورها نه تنها مالیات خرید و مالکیت کمتری برای خودروهای برقی دریافت می کنند، بلکه در برخی موارد پارکینگ رایگان و استفاده از خطوط ویژه نیز در اختیار آنها قرار می گیرد.
«مالیات خودروهای لوکس» نیز در برخی کشورها وجود دارد. به عنوان مثال، در سپتامبر 2022، دولت کانادا مالیات جدیدی به نام “مالیات لوکس” را اجرا کرد. هدف از این مالیات وضع عوارض بر کالاهای لوکس و گران قیمت مانند خودروهای شخصی، هواپیماهای شخصی و قایق های تفریحی بود. هر وسیله نقلیه شخصی و هواپیمای شخصی با قیمت بیش از 100000 دلار مشمول این مالیات است. همچنین در کشورهایی مانند آلمان و استرالیا نیز مالیات مشابهی برای خودروهای لوکسی در نظر گرفته شده که ارزش، حجم موتور و همچنین میزان آلایندگی آنها بالاتر از حد تعیین شده است.
اما باید توجه داشت که هر کشوری با توجه به مختصات خاص حاکم بر آن کشور، روش های مالیات خودرو را تعیین می کند. شرایط حاکم بر کشورمان با وجود بی نظمی بازار خودرو، آلودگی شدید هوای شهرهای بزرگ، قیمت غیرعادی خودروهای وارداتی و عواملی از این دست باعث شده است که مالیات بر خودروهای لوکس روش مناسبی در میان مالیات خودرو برای ایران نباشد.
