یکی از مولفه های تنظیم بازار، تامین کالاهای اساسی است. این محصولات شامل غذای ضروری روزانه مردم است و در بیشتر کشورها خانواده غلات مهم ترین آنهاست. در ایران گندم پرمصرف ترین محصول است و تقریبا نیمی از کالری روزانه مردم از نان تامین می شود. برنج در رتبه دوم قرار دارد.
وضعیت بازار برنج
طی دو سال گذشته کشور در تامین گندم مورد نیاز نانوایی ها به خودکفایی رسید و در سال گذشته دولت موفق به خرید حدود 10.5 میلیون تن گندم و امسال حدود 12 میلیون تن گندم شد.
اما آمارهای متفاوتی از میزان تولید برنج در کشور اعلام می شود. برخی می گویند این عدد حدود 2.7 میلیون تن است. در نتیجه این آمار نیازی به واردات نیست و تولیدات داخلی نیاز داخلی را پوشش می دهد.
در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد; برخی آمارها تولید داخلی را کمتر از 2 میلیون تن ذکر کرده و تاکید می کنند که کشور سالانه به حدود یک میلیون تن واردات نیاز دارد.
این واردات باید بیشتر در انواع برنج ارزان باشد زیرا کاهش قدرت خرید مردم باعث شده تقاضا برای برنج هاشمی و طارم و برنج های گران قیمت کاهش یابد.
واردات امسال
امسال کمتر از 500 هزار تن برنج وارد کشور شد. بر اساس قانون واردات در زمان برداشت برنج ممنوع است، این در حالی است که تجار می گویند در این زمان قیمت این محصول در بازار جهانی پایین است و خرید آن به صرفه است. اما طبق قانون واردات برنج از ابتدای مردادماه همزمان با آغاز برداشت برنج داخلی تا پایان آبان ماه ممنوع است.
همچنین بازرگانان گلایه دارند که این ممنوعیت قبل از آغاز مرداد اجرا شده و برخی از محموله ها در تیرماه وارد گمرکات کشور شده اما ترخیص نشده است. در حال حاضر حدود 100 هزار تن برنج در گمرکات کشور ذخیره شده و احتمال فساد دارد.
اختلاف نظر
نمایندگان استان های شمالی در شورای اسلامی بر این باورند که شالیکار ایرانی با واردات برنج متحمل ضرر می شود زیرا برنج تولیدی داخل بازار کافی است. در عین حال، بخش زیادی از محصولات وارداتی از استان های شمالی وارد شده و با برنج داخلی مخلوط شده و اعتبار محصولات داخلی را زیر سوال می برد. از سوی دیگر نمایندگان استان های جنوبی گلایه دارند که ممنوعیت واردات باعث شده این استان ها با کمبود برنج خارجی و افزایش قیمت ها مواجه شوند.
بی شک فرهنگ ملل و اقوام مختلف در مصرف آنها تاثیر داشته است به طوری که در حال حاضر استان های جنوبی کشور تمایل بیشتری به مصرف برنج خارجی دارند.
در روزهای پایانی ممنوعیت واردات و با کاهش حجم برنج خارجی، اعضای ستاد تنظیم بازار رای به توزیع برنج انبار شده دادند و شرکت بازرگانی دولتی موظف شد حدود 30 هزار تن برنج از محل ذخایر استراتژیک برای کاهش التهاب بازار نماینده بازرگانی دولتی در جلسه ۲۵ آبان ماه این ستاد اعلام کرد که ۱۲ هزار تن با کیلویی ۵۰ هزار تومان از طریق فروشگاه های زنجیره ای توزیع شده و مابقی در حال انجام است.
لازم به ذکر است سال گذشته هر کیلوگرم برنج دولتی بین 35 تا 38 هزار تومان فروخته می شد.
بازار شکر و روغن
امسال بازار شکر هم با چالش مواجه شد و بعد از افزایش قیمت ها شکر دولتی فقط در حدود دو سه ماه با قیمت 37.5 هزار تومان توزیع شد.
اگر دولت و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولیان بازار کالاهای اساسی احتیاط لازم را انجام ندهند، بازار نفت نیز در سال آینده با مشکل مواجه خواهد شد.
بر اساس لایحه بودجه 1404 میزان اعتبار کالاهای اساسی کاهش یافته و تاکید بر خودکفایی در داخل است. در مرحله اول 5 نوع گندم، برنج، جو، پنبه و شکر مورد هدف قرار می گیرد.
