کشورهای ساحلی خزر در حال سوءاستفاده از انرژی با فناوری و فناوری جدید هستند و ایران باید با سرمایه گذاری و توسعه فوری ، سهم خود را در این زمینه نفت و گاز ترویج کند.
دریای خزر بزرگترین منبع آب در جهان است و دارای ذخایر قابل توجه هیدروکربن است و در کانون پنج کشور ساحلی ، ایران ، روسیه ، آذربایجان ، ترکمنستان و قزاقستان قرار دارد. این منطقه آب نه تنها از نظر منابع انرژی بلکه از نظر امنیت ، حمل و نقل و ژئوپلیتیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تخمین ها نشان می دهد که کاسپیایی ده ها میلیارد بشکه نفت و صدها تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی دارد. بخش قابل توجهی از این ذخایر در مزارع دریایی یا در نزدیکی مرزهای آب مشترک واقع شده است که همواره محل رقابت و تعامل ساحلی بوده است.
شتاب رقبا و موقعیت ایران
در یک دهه گذشته ، روند برداشت و اکتشاف در کشورهای خزر به سرعت افزایش یافته است. آذربایجان با استفاده از همکاری شرکت های بزرگ بین المللی مانند BP و SOCAR ، پروژه های عظیم حفاری دریایی را اجرا کرده است و توانسته است تولید نفت خود را تا صدها هزار بشکه در روز ادغام کند. روسیه همچنین با استفاده از قابلیت و تجهیزات پیشرفته فنی ، ذخایر جدیدی را در قسمت شمالی خزر کشف کرده است.
ترکمنستان در حال گسترش به سمت گسترش بخش انرژی دریایی خود است و قراردادهای چند میلیارد دلاری با شرکت های آسیایی و اروپایی امضا کرده است. این وضعیت در قزاقستان نیز مشهود است. پروژه هایی مانند میدان کسگان به عنوان یکی از بزرگترین زمینه های نفتی کشف شده در جهان با فناوری های پیشرفته توسعه یافته است.
در این میان ، ایران همچنین سهم مشخصی از ذخایر خزر دارد ، اما سرعت توسعه آبشار آن ، به ویژه در بخش شمالی ، با رقبا قابل مقایسه نیست.
چالش های فنی و مالی ایران
ایران در سالهای اخیر برای اکتشاف و برداشت در خزر آغاز شده است. از جمله ایجاد یک سکوی حفاری جدید در بندر نوشهر و عملیات اکتشافی در بلوک های دریایی ، اما اینها با موانع بسیاری روبرو هستند:
فناوری حفاری در آب عمیق:
بخش عمده ای از ذخایر ایران در مناطق عمیق یا خارق العاده است. حفاری در این اعماق به تجهیزات پیشرفته و فن آوری های پیشرفته مانند سیستم های کنترل فشار اتوماتیک ، لوله کشی زیر آب و کشتی های تخصصی پشتیبان نیاز دارد. تحریم ها و محدودیت ها در انتقال دانش فنی ، دسترسی به این فناوری ها را برای ایران دشوار کرده است.
کمبود سرمایه گذاری خارجی:
پروژه های دریایی برای تجهیز ، حفاری و ساخت زیرساخت ها به میلیاردها دلار سرمایه اولیه نیاز دارند. جو عدم اطمینان سیاسی و اقتصادی باعث شده است که بسیاری از سرمایه گذاران خارجی محتاط و گاه دلسرد شوند.
زیرساخت انتقال انرژی:
خطوط لوله زیر آب ، سیستم عامل های پردازش و پایانه های ساحلی باید کاملاً عملیاتی و عملیاتی باشند. عدم وجود این زیرساخت ها باعث افزایش هزینه حمل و نقل با تانکر و کاهش بهره وری برداشت می شود.
ابعاد اقتصادی رقابت در خزر
برداشت سریع و مداوم کشورهای رقیب معنای اقتصادی روشنی دارد. سهم واقعی ایران از منابع مشترک را کاهش دهید. در زمینه های دریایی ، هر واحد انرژی که استخراج می شود امکان برداشت برای سایر کشورها را از بین می برد. این نه تنها درآمد ارزهای آینده کشور را تهدید می کند ، بلکه از توسعه صنایع پایین دست مانند پتروشیمی ، پالایشگاه و فرآوری گاز در شمال ایران جلوگیری می کند.
همچنین ، وجود منابع انرژی قابل توجهی در کاسپیایی می تواند ایران را در موقعیت صادرات به بازارهای اروپایی یا میانه آسیا قرار دهد. اما بدون یک برنامه توسعه سریع ، این فرصت به راحتی از دست می رود.
ابعاد ژئوپلیتیکی و امنیت انرژی
علاوه بر جنبه اقتصادی ، دریای خزر یک رقابت ژئوپلیتیکی است. حضور شرکت های اروپایی و آسیایی در پروژه های سایر کشورها ، تأثیر سیاسی این بازیگران در منطقه را تثبیت کرده است. اگر ایران در رقابت فعال نباشد ، موقعیت آن هم در انرژی و هم در تعادل قدرت منطقه ای تضعیف می شود.
کارشناسان مرکز تحقیقات Majlis مجموعه ای از استراتژی های زیر را در سالهای اخیر ارائه داده اند تا از وضعیت فعلی خارج شوند ، از جمله تسریع در سرمایه گذاری داخلی آنها ، می گویند استفاده از منابع صندوق توسعه ملی ، صدور مشارکتهای انرژی و جذابیت سرمایه بخش خصوصی داخلی برای توسعه حفاری و انتقال زیرساخت ها باید ارزیابی شود. دیپلماسی انرژی فعال همچنین می تواند در این زمینه به صنعت نفت کمک کند ، به طوری که استفاده از روابط دیپلماتیک برای ایجاد پروژه های مشترک با کشورهای تراز شده و کاهش رقابت منفی در برداشت. مدل های جدید قراردادهای نفتی کار دیگری است که باید انجام شود. طراحی مجدد قراردادهای نفت و گاز به گونه ای که خطر سرمایه گذاران خارجی کاهش یافته و بازده تضمین شده سرمایه است. انتقال و بومی سازی فناوری حفاری عمیق یکی از نقاط ضعف ایران است که با شرکت های دانش فنی در کشورهای آسیایی ، به ویژه چین و هند همکاری می کند و تلاش برای آموزش و آموزش منابع ویژه انسانی می تواند در این زمینه مفید باشد. ایجاد زیرساخت های انتقال سریع کار دیگری است که باید انجام شود. خط لوله زیر آب و ایستگاه های پردازش ساحلی باید برای برداشت و تأمین انرژی غیر توقف با کمترین هزینه در اولویت قرار گیرد.
ضرورت نگاه استراتژیک
اگرچه برخی از تصمیمات کوتاه مدت می توانند برخی از عقب ماندگی را جبران کنند ، اما رقابت در دریای خزر نیاز به برنامه ریزی طولانی مدت و دیدگاه استراتژیک دارد. ایران باید موقعیت خود را به عنوان بخشی از منابع انرژی دریا تحکیم دهد و ظرفیت برداشت محصول متناسب با تحولات فنی و اقتصادی روز را تقویت کند.
رقابت در کاسپین یک رقابت با سرعت بالا و استانداردهای فنی پیچیده است. هر کشوری که زودتر به این کار برسد ، سهم بیشتری از این گنج انرژی خواهد داشت. برای حفظ و تحکیم موقعیت خود ، ایران باید با اقدام سریع ، سرمایه گذاری گسترده و استفاده از فناوری های جدید ، فاصله خود را از رقبا کاهش دهد. عدم توجه به این ضرورت نه تنها سهم ایران از منابع خزر را کاهش می دهد ، بلکه عواقب جدی اقتصادی و ژئوپلیتیکی برای کشور خواهد داشت.
منبع: خبرگزاری مهر
