میهن تجارت- بورس تهران در سال های اخیر نشان داده است که وابستگی زیادی به نرخ دلار دارد. بنابراین، هر زمان که نرخ دلار روند رو به رشدی را آغاز کند، احتمالاً شاخص بورس با افزایش ارتفاع همراه است. با این حال زمان واکنش بورس به دلار با کمی تاخیر پیش می رود.
به نظر می رسد دلیل این تاخیر تصمیم سیاست گذار خارجی در خصوص رشد قیمت دلار نیما یعنی تاثیر دلار بر شرکت ها باشد. بازار از سال 1396 به طور قابل توجهی با پدیده اختلاف بالای دلار آزاد و نیما در دو مرحله مواجه شده است. اول سال 97 بود که بورس در تابستان با تاثیرگذاری تغییر نرخ دلار روی شرکت ها از 4200 تومان به حدود 9000 تومان رشد زیادی را تجربه کرد.
در سال 1401 اختلاف دلار آزاد و نیما مانند تابستان 97 به بالای 100 درصد رسید به طوری که در 16 اسفند 1401 قیمت دلار در بازار آزاد حدود 57 هزار تومان و دلار نیما 28 بود. هزار 500 تومان. با تغییر رویکرد بانک مرکزی و تغییر این نرخ به محدوده 39 هزار تومان، شاخص کل بورس از ابتدای اسفند که در منطقه متعادل قرار داشت تا اردیبهشت رشد حدود 700 هزار واحدی را تجربه کرد. ، و سقف جدیدی را بالای قله 99 ثبت کرد. اکنون اختلاف این دو شاخص دلاری به حدود 60 درصد رسیده است.
به نظر می رسد مانند گذشته با کاهش سطح درگیری ها در خاورمیانه و احتمال بالای رشد قیمت دلار، این اختلاف قیمت در دو شاخص دلاری افزایش یابد و در صورت تصمیم بانک مرکزی برای برگرداندن این تفاوت به 10-20 درصد مانند میانگین تاریخی خود، احتمالاً بازار سهام روند صعودی خود را آغاز کرده و اوج جدیدی را ثبت خواهد کرد. بازار به محرک جدیدی نیاز دارد. پر کردن شکاف قیمتی این دو شاخص، بازار را وارد فاز رونق می‌کند.
تأثیر عملکرد شرکت ها بر بازار سهام
همه فعالان بازار سرمایه سال 1402 را سال رکود می خوانند. رکود در بازارهای ارز، مسکن، طلا و بورس باعث شده تا قیمت‌ها پویایی خاصی نداشته باشند. کاهش قیمت های جهانی و تثبیت قیمت دلار در محدوده 50 هزار تومانی باعث شده تا بورس دوره رکود را در صورت های مالی و جداول قیمتی نشان دهد. در روزهای پایانی سال رشد قیمت دلار در بازار آزاد این انتظار را در بورس ها ایجاد کرد که احتمالا شاخص کل بورس رشد خوبی را تجربه کند. اما به نظر می رسد تا زمانی که تصمیم بانک مرکزی در خصوص رشد قیمت دلار نیما قطعی نشود، بازار سهام سقف را نمی شکند.
در ابتدای سال 1396 که دلار بازار آزاد حدود 9 هزار تومان بود و دلار نیما روی 4 هزار و 200 تومان ثابت بود، رانت قیمتی 100 درصدی برای سرمایه گذاران ایجاد شد تا بازار سرمایه و شاخص کل در فصل بهار. در سال 1396 در محدوده 93 تا 96 هزار واحد فرار ثبت شده است. در تابستان 1396 این تفاوت جبران شد و حتی در مقاطعی قیمت دلار نیما بالاتر از دلار بازار آزاد بود. بورس تهران در این مدت موفق شد شاخص کل را به بالای 100 هزار واحد برساند و در تابستان بازده خوبی به شاخص کل داد. شاخص اصلی بورس اوراق بهادار تهران رشد 47 درصدی و شاخص متعادل رشد 50 درصدی را در تابستان گرم 1396 تجربه کردند و باز هم شکاف بین شاخص های دلاری در اردیبهشت 97 به 56 درصد رسید.
اگرچه در آن زمان بازار سرمایه روزهای پررونقی را سپری می کرد، اما پر شدن این تفاوت بورس تهران را به دوره پر نوسان سال 1378 رساند اما در سال 1398 متغیرهای دیگری نیز به بازار کمک کردند. پس از سال 2019 اختلاف دلار آزاد با نیما بین 0 تا 20 درصد بوده است. کارآمدی دولت بایدن و دولت سیزدهم در ایران با شعار کنترل تورم باعث شد تا بازار ارز دوره ای با ثبات را تجربه کند. شکاف دلار آزاد و نیما در آبان 1401 به بیش از 20 درصد رسید و تا اوایل اسفندماه به 105 درصد افزایش یافت. در این بین رونق به بازار بازگشت. بورس تهران از مدت مذکور تا اردیبهشت ماه سال جاری 60 درصد رشد داشته است. اکنون این اختلاف به 60 درصد رسیده است.
به نظر می رسد بانک مرکزی نمی خواهد این خلأ را پر کند. در نهایت قیمت دلار نیما با اندکی رشد به 40 هزار و 600 تومان رسیده است. در گذشته شاخص کل نسبت به رشد قیمت دلار تاخیر زمانی را نشان می داد. سال 1401 رشد دلار بازار را در محدوده یک میلیون و 800 هزار تومان نگه داشت. در آن زمان با 28 هزار و 500 تومان بازار واقعاً یک میلیون و 800 هزار واحد ارزش داشت.
اما رکوردگیری شاخص کل زمانی آغاز شد که این اختلاف جبران شد. اکنون بازار در محدوده 2 میلیون و 150 هزار تا 2 میلیون و 250 هزار واحد قرار دارد و احتمالا تا روشن شدن موضوع دلار نیما در این محدوده باقی خواهد ماند. شاخص کل بورس برای عبور از سقف 2 میلیون و 500 هزار واحدی نیازمند محرک جدیدی به نام رشد دلار نیما است. در این صورت با فرض اینکه میانگین ارزش دلاری بازار 180 میلیارد دلار باشد، شاخص کل پتانسیل رسیدن به 3 میلیون واحد را با ثبت پیک جدید دارد.
