به گزارش اختاز نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، بسیاری معتقدند با توجه به اعتماد نسبی شهروندان به برنامه های اقتصادی دولت، اکنون زمان مناسبی برای اصلاح قیمت بنزین است.
طی روزهای گذشته مسعود مزکیان رئیس جمهور و معاون اول وی در خصوص غیرمنطقی بودن قیمت بنزین و مصرف بی رویه بنزین اظهارنظرهایی کرده اند که به نظر می رسد سیگنالی برای اصلاح قیمت بنزین باشد. اما برخی تاکید دارند که به دلیل مصرف بالای خودروهای داخلی و عدم تنوع و رقابت پذیری خودروهای تولیدی، افزایش قیمت بنزین به ضرر مصرف کنندگان داخلی است. بنابراین سوالی که مطرح می شود این است که آیا باید در گام اول ساختار خودروسازی کشور تغییر کند و شهروندان حق انتخاب بین خودروی کم مصرف و پرمصرف را داشته باشند؟ یا قبل از اصلاح ساختاری خودرو، ابتدا قیمت بنزین تعدیل شود و به تدریج با پیشرفت تکنولوژی در کارخانجات خودروسازی، سازندگان به سمت خودروهای کم مصرف اقدام کنند و با واردات این نوع خودروها، مصرف بنزین در کشور کاهش خواهد یافت
این دو سوال در شرایطی مطرح می شود که خودروهای تولید شده در کشور به دلیل عقب ماندگی تکنولوژی روز دنیا قادر به تولید محصولات کم مصرف نیستند. در موتورهای جدید مورد استفاده خودروسازان جهانی، از فناوری موتور GDI برای افزایش توان خروجی و گشتاور با حجم کمتری که سوخت کمتری مصرف می‌کند، استفاده می‌شود. این قابلیت برای موتور خودرو باعث می شود که بنزین کمتری مصرف شود.
صنعت خودروی کشور در درجه اول به دلیل دولتی بودن و ثانیاً به دلیل گستردگی تحریم های بین المللی و خروج شرکای خارجی و محصولاتی که سوخت زیادی مصرف می کنند به بازار عرضه می شود، فرصت فناوری ندارد.
در گزارشی که چندی پیش از سوی مرکز پژوهش های مجلس منتشر شد، تاکید شد که در ایران روزانه به ازای هر نفر حدود 0.95 لیتر بنزین و حدود 0.88 لیتر گازوئیل مصرف می شود. مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریبا 2 برابر میانگین جهانی است.
در گزارش مرکز تحقیقات توضیح داده شده است: رشد مصرف بنزین در 30 سال گذشته در ایران حدود 265 درصد بوده است، این در حالی است که کشورهای ترکیه، آلمان و فرانسه در 30 سال گذشته رشد منفی مصرف بنزین را تجربه کرده اند و خود را کنترل کرده اند. مصرف بنزین که در اروپا اینطور نیست. باعث تعطیلی برخی واحدهای پالایشگاهی شده و برخی دیگر از پالایشگاه ها نیز فرآیند خود را تغییر داده و به پالایشگاه زیستی تبدیل شده اند.
با توجه به مصرف بالای بنزین در کشور، این تصور وجود دارد که شهروندان ایرانی بنزین را به صورت غیر استاندارد مصرف می کنند و صرفه جویی در این زمینه انجام نمی شود. اگرچه این نکته تا حدودی درست است اما مقصر اصلی خودروهایی هستند که با مصرف سوخت بالا تولید می شوند. دولت با وجود نظارت بر مصرف بنزین در کشور، به راحتی از تولید خودروهای پرمصرف چشم پوشی می کند.
بر اساس آمار مرکز پژوهش های مجلس، میانگین مصرف داخلی خودرو نزدیک به سه برابر مصرف استاندارد جهانی است. در حالی که خودروهای داخلی باید در هر 100 کیلومتر 4 لیتر بنزین مصرف کنند، در حال حاضر خودروها بین 10 تا 12 لیتر بنزین مصرف می کنند. به این ترتیب به نظر می رسد اگر مصرف بالای خودروهای داخلی اصلاح شود و شهروندان حق انتخاب خودروهای پرمصرف و کم مصرف را داشته باشند، شاید نیازی به واردات بنزین و صرف ارز بالا در این زمینه نباشد. در حال حاضر بسیاری از کشورها در راستای اهداف زیست محیطی تولید و استفاده از خودروهای بنزینی را کاهش داده و به محصولات هیبریدی و الکتریکی روی آورده اند. این امر به این دلیل است که در ایران، اگرچه استفاده و واردات خودروهای برقی هنوز جدید است، اما می توان این محصولات احتراقی را برای کاهش مصرف سوخت ارتقا داد.
چشم انداز روند فناوری جهانی نشان می دهد که موتورهای احتراق داخلی فعلی هنوز پتانسیل زیادی برای رشد و بهبود دارند.
سیگنالی از رشد قیمت بنزین؟
همانطور که چندی پیش گفته شد، مسعود مزیکیان رئیس دولت چهاردهم در سخنانی گفت: خرید بنزین با دلار آزاد و فروش آن به مردم با یارانه منطقی نیست، اقتصاددانان و کارشناسان ما باید بایستند. برخاسته و به سیاست های غلطی که اجرا می کنیم اعتراض می کنیم اما الان کارشناسان و اقتصاددان ها اعتراض نمی کنند… من (به عنوان دولت) پول گندم، پول دارو، پول سرمایه گذاری و حقوق بازنشستگان ندارم. بنزین را 50 تومان می فروشم با چه منطقی این کار را می کنیم با توجه به مخالفت رئیس جمهور با روند فعلی عرضه بنزین، این ظن را در مورد افزایش قیمت سوخت ایجاد کرده است تعدیل قیمت بنزین با هدف کاهش قیمت بنزین، جلوگیری از واردات و قاچاق، کاهش مصرف، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، بی عدالتی در توزیع یارانه بنزین و پرداخت عادلانه یارانه به همه مردم. اما محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور نیز در مراسم معارفه وزیر جدید نفت سیگنال اصلاح قیمت خودرو را داد. وی در این مراسم با اشاره به اینکه «کدام عقل سلیمی می تواند بپذیرد که بنزین را با دلار وارد کنیم و آن را با قیمت 1500 تومان بفروشیم؟
با توجه به اظهارات دولتمردان، بار دیگر این سوال مطرح می شود که با توجه به مصرف سوخت فعلی خودروها، در گام اول باید خودروهای کم مصرف تولید کنیم و سپس قیمت بنزین را تعدیل کنیم یا در ابتدا قیمت بنزین را تغییر دهیم. مرحله و سپس مصرف سوخت خودروها را به ترتیب تنظیم کنید. کار پیدا کن
حسن کریمی سنجری، کارشناس خودرو در پاسخ به این سوال به «دنیای اکونومیست» گفت: این موضوع که ابتدا باید مصرف خودرو اصلاح شود یا قیمت بنزین، طبیعتاً به عوامل متعددی از جمله ساختار کسب و کار و … بستگی دارد. الگوی کلی اقتصادی کشور . وی ادامه می دهد که اساساً توسعه در کشورهای پیشرو به صورت تجمیع اتفاق می افتد و این بدان معناست که یک عامل محرک بیرونی باید دلیل توسعه باشد. به عنوان مثال در همین موضوع، در اقتصاد رقابتی، طبیعتاً ابتدا باید قیمت بنزین افزایش یابد تا افزایش نرخ بنزین، مشتریان را مجبور به انتخاب خودروهای کم مصرف کند; در آن صورت با افزایش تقاضا برای این نوع خودروها، خودروسازان یا عرضه کنندگان خودرو مجبور به افزایش تنوع و تعداد خودروهای با مصرف سوخت کمتر می شوند.
وی به اقتصاد کشورمان اشاره می کند و تاکید می کند که در اقتصاد غیررقابتی که سازوکار کسب و کار بر اساس نظام عرضه و تقاضا شکل نمی گیرد، طبیعتا این فرمول نمی تواند به اندازه اقتصادهای رقابتی و آزاد موثر باشد. مثلاً فرض کنید تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین در کشور گرفته شود; در این صورت از آنجایی که فضای مشارکت خارجی در خودروسازان داخلی محدود است، امکان پاسخگویی سریع به بازار جدید با طراحی و تولید خودروهایی با مصرف کارآمدتر برای این شرکت ها وجود ندارد. همچنین به دلیل محدودیت در تامین منابع ارزی و در نتیجه واردات خودرو، عرضه انواع خودروهای وارداتی در بازار امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین در چنین فضایی اثربخشی تصمیم دولت مبنی بر افزایش نرخ سوخت نمی تواند صنعت خودروسازی کشور را به اندازه کافی به سمت توسعه و تولید خودروهای کم مصرف سوق دهد و در نتیجه مردم تنها قربانیان خواهند بود. چنین تصمیمی از سوی دولت از وی جویا شدیم که در این زمینه چه باید کرد که وی پاسخ داد: طبیعتا فضای تحریم کسب و کار در کشور به گونه ای است که عوامل رقابت پذیری بسیار ناکارآمد است. بنابراین بهتر است ابتدا از امکان تولید و عرضه خودروهای کم مصرف و خودروهایی که اساساً از سوخت های غیر فسیلی استفاده می کنند (مانند خودروهای برقی) اطمینان حاصل شود و سپس قیمت بنزین اصلاح شود.
وی ادامه می دهد همانطور که مشاهده می شود ریشه بسیاری از اصلاحات اقتصادی در کشور به اصلاح قیمت حامل های انرژی مانند بنزین بستگی دارد. با توجه به دلایل ذکر شده دولت قبل از اصلاح قیمت بنزین باید به فکر ایجاد نوعی تحول در فضای کسب و کار خودرو و نحوه مدیریت و سیاست گذاری های مرتبط با این صنعت باشد. کریمی سنجری ادامه می دهد: این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که صنعت خودرو نقش بسیار مهمی در اصلاحات اقتصادی و تاثیرگذار بر زندگی مردم دارد. بسیار مهم است که دولت چهاردهم به دلیل اینکه در ابتدای راه است، بهترین فرصت را برای ایجاد تحول استراتژیک و عقلانی در صنعت و بازار خودرو کشور داشته باشد. البته دولت باید بداند که این کار تنها از طریق کسانی امکان پذیر است که با سیر تحولات صنعت خودرو در دنیا و ساختار این تجارت در داخل آشنا باشند.
