مجله اکونومیست در یادداشتی نوشت: ماه گذشته در حالی که تنش ها بین ایران و اسرائیل افزایش یافته بود، چین به برگزاری جشنواره فیلم چینی در پایتخت ایران کمک کرد. این جشنواره پنج روزه با نمایش فیلم پرفروش «نبرد دریاچه چانگین» آغاز شد. این فیلم درام، فداکاری ها و رشادت های سربازان چینی را در جنگ با نیروهای آمریکایی در جنگ کره بین سال های 1950 تا 1953 به تصویر می کشد. در قسمت هایی از فیلم، بخش هایی از سخنرانی مائو تسه تونگ به نمایش درآمد که در میان تشویق ها گفت. از همکارانش، “برای جلوگیری از صد ضربه یک مشت پرتاب کن.” وبلاگ نویسان ملی گرای چینی درباره اکران این فیلم در ایران مطالبی نوشتند و منتشر کردند. یکی از این وبلاگ نویسان نوشت: ایران نمی تواند بیکار بنشیند، حتی اگر آمریکا پشت اسرائیل باشد.
به گزارش سرویس بین الملل «میهن تجارت»، در ادامه این مقاله آمده است: در حالی که مقامات چینی از آن زمان خشونت ها را در خاورمیانه زیر نظر دارند، احتمالا تمایل چندانی به تشدید تنش ندارند. در اول اکتبر، ایران نزدیک به 200 موشک بالستیک به سمت اسرائیل شلیک کرد. اسرائیل همچنین حملات وحشیانه ای به نیروهای نیابتی ایران در غزه و لبنان انجام داده است. همه این تحولات چین را نگران کرده است که با اختلاف قدرتمندترین کشور در بین 4 کشور چین، ایران، کره شمالی و روسیه است و در غرب از آنها به عنوان “محور آشوب” یا “چهار آشوب” یاد می شود. این چهار کشور مخالف نظم جهانی به رهبری آمریکا هستند و آماده برهم زدن آن هستند. تعاملات امنیتی این کشورها با یکدیگر اغلب در سایه است. اما چین با وجود نشان دادن قدرت خود در اطراف تایوان، علاقه و اشتهای زیادی برای درگیری و تنش ندارد.
روابط چین با ایران نشان دهنده این وضعیت دشوار است. رهبران پکن همسویی زیادی با جهان بینی مقامات ایرانی دارند. سال گذشته، ایران توانست به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای، که یک باشگاه امنیت اقتصادی اوراسیا است، تحت سلطه چین و روسیه قرار گیرد. ایران در ژانویه به عضویت گروه بریکس پذیرفته شد، این گروه دیگری است که چین و روسیه از طریق آن تلاش می کنند اردوگاه بدبینان به نظم جهانی غرب محور را تقویت کنند.
چین نیز از عرضه بالای نفت ایران سود می برد. محاسبه دقیق میزان مبادلات تجاری بین دو کشور دشوار است، زیرا تهران و پکن از روش های مختلفی برای دور زدن تحریم های آمریکا استفاده می کنند. اما بر اساس برآوردها، 10 تا 15 درصد نفت وارداتی چین از طریق ایران تامین می شود. یعنی بیشتر صادرات نفت ایران به چین می رود.
چین به عنوان بزرگترین خریدار نفت خارجی در جهان، نگران اثرات احتمالی جنگ گسترده در خاورمیانه بر عرضه و قیمت انرژی است. ایران نفت خود را ارزان می فروشد. حمله اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران می‌تواند چین را وادار کند که وابستگی خود را به تامین‌کنندگان گران‌تر دیگری مانند عربستان سعودی افزایش دهد. با این حال، محموله‌های نفت عربستان ممکن است در تنگه هرمز یا دریای سیاه به دلیل شلیک موشک‌های ایران یا حوثی‌های یمن گرفتار شود.
چنین سناریویی برای چین فاجعه آمیز نخواهد بود. گفته می شود چین ذخایر نفتی کافی برای وضعیت عدم امکان واردات برای سه یا چهار ماه دارد. علاوه بر این، نفت 18 درصد از انرژی چین را تامین می کند، در حالی که این رقم در ایالات متحده 34 درصد است. اما یک جنگ گسترده در خاورمیانه می تواند منافع تجاری چین را در منطقه تهدید کند. این کشور میلیاردها دلار در پروژه های انرژی و زیرساختی به ویژه در کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات سرمایه گذاری کرده است. اسرائیل نیز یکی از دریافت کنندگان سرمایه چین است.
لحظه چینی در خاورمیانه؟
چین قدرت آمریکا در خاورمیانه را رو به افول می بیند و به دنبال فرصتی برای تضعیف آن است. این کشور روابط نزدیکی با ایران و همچنین عربستان سعودی و دیگر رقبای ایران برقرار کرده است. چین سرمایه گذاری های بزرگ خود در منطقه را به عنوان بخشی از پروژه عظیم کمربند و جاده می بیند که هدف آن تقویت تجارت و نفوذ چین است. رویکرد فارغ از ملاحظات سیاسی پروژه کمربند و جاده به چین کمک می کند تا به عنوان یک قدرت غیر مداخله گر در این منطقه ظاهر شود. این کشور علاقه مند به تقویت چنین تصویری از خود در میان کشورهای جنوب است که آن را به عنوان وزنه متعادل کننده در برابر ایالات متحده معرفی می کند.
اما در حالی که خاورمیانه در شرف ورود به یک جنگ بزرگ است که ایران به عنوان یکی از دوستان برجسته چین در مرکز آن قرار دارد، ضعف و ناتوانی دیپلماتیک چین در منطقه آشکار خواهد شد. پکن در سال های اخیر تلاش کرده تا عکس این موضوع را نشان دهد. این کشور در اسفند ماه سال گذشته میانجی‌گری برای ازسرگیری روابط ایران و عربستان سعودی بود. همچنین در ماه جولای، گروه های رقیب فلسطینی فتح و حماس در پکن از توافق همکاری برای تشکیل دولت جدید فلسطین پس از پایان جنگ غزه خبر دادند.
اما این اقدامات هیچ تاثیری در توقف خشونت در منطقه نداشته است. اسرائیل «اعلامیه پکن» را رد کرد و گفت که نمی‌خواهد حماس در سرزمین‌های فلسطینی نقشی داشته باشد. ظاهراً وابستگی ایران به چین به عنوان خریدار نفت این کشور، اهرم کافی برای فشار بر تهران را در اختیار پکن قرار می دهد. اما به نظر می رسد چین از درگیری آمریکا در خاورمیانه بیشتر از تلاش برای کمک به کنترل ایران سود می برد. احتمالاً از نظر چینی ها، آمریکایی که درگیر جنگ های مختلف در اوکراین و خاورمیانه است، اشتهای زیادی برای مقابله با پکن بر سر تایوان یا دریای چین جنوبی نخواهد داشت.
این بدان معنا نیست که چین علاقه مند به تشدید تنش ها در منطقه است. در گزارشی که این ماه توسط بنیاد کارنگی مستقر در واشنگتن منتشر شد، روابط امنیتی چین و ایران “بسیار محدود” توصیف شد. این گزارش حاکی از آن است که «شایعاتی» درباره ارائه فناوری ماهواره توسط چینی ها برای استفاده در برنامه موشکی بالستیک ایران وجود دارد. اما در ادامه این گزارش آمده است: «تاکنون نتایج نظامی توافق دو کشور تنها چند مانور مشترک بوده است که جامعه اطلاعاتی آمریکا آن را فاقد ارزش عملیاتی بالایی ارزیابی کرده است». علاوه بر این، با وجود اینکه توافق 25 ساله ایران و چین به چینی ها اجازه سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری در ایران را داد، پکن تمایلی به سرمایه گذاری گسترده در ایران نشان نداده است.
چین همه دوستان خود را برای گرفتن صلح از آمریکا مفید می داند. اما در عین حال با احتیاط با آن ها برخورد می کند و در برخورد با دیگر اعضای گروه چهار کشور اشتهای کمتری برای ریسک پذیری نشان می دهد. در خاورمیانه، پکن به دنبال گرفتار شدن در یک درگیری پیچیده نیست. اگر واقعاً بین ایران و اسرائیل جنگی رخ دهد، رهبران پکن احتمالاً عقب خواهند نشست و فقط تماشا خواهند کرد. آنها فقط آرزو می کنند که در این درگیری به منافع چین آسیب نرسد.
