به گزارش اختاز نیوز به نقل از دنیای اختاز نیوز: روند رکود خودرو از اردیبهشت ماه سال جاری آغاز شد و در شهریور ماه پس از مهر سال گذشته به کمترین میزان خود رسید. اما مهر 1403 عبور از مرز 50 نقطه پایانی این مسیر رکود بود. در آبان ماه اما شماخ کل گروه خودرو با وجود اینکه همچنان بالای 50 قرار دارد، نسبت به مهرماه با کاهش 6.8 واحدی مواجه است. بر اساس گزارش تهیه شده از سوی اتاق بازرگانی ایران، شاخص «شماخ» خودرو و قطعات وابسته در آبان ماه به عدد 51 واحد رسید و نسبت به مهرماه 6.8 واحد کاهش را به ثبت رساند. مرز 50 را می توان مرز رکود در شماخ دانست. اکنون با قرار گرفتن مجدد خودرو در این مرز می توان گفت خودرو و صنایع وابسته دوباره به مرز رکود نزدیک شده اند.
عدد 50 از مرزهای مهم شماخ محسوب می شود. در واقع کمتر از 50 در شماخ وضعیت نامطلوبی را نشان می دهد. بر این اساس اگر عدد محاسبه شده زیر 50 باشد، اما از عدد محاسبه شده ماه قبل بیشتر باشد، نشان می دهد که سرعت بدتر شدن وضعیت کاهش یافته است. از طرفی اگر عدد محاسبه شده بالای 50 کمتر از عدد ماه قبل باشد، نشان می دهد که سرعت بهبود وضعیت نسبت به ماه قبل کاهش یافته است.
پس از پشت سر گذاشتن رکودی که در مهر ماه رخ داد، امید می رفت این صنعت همچنان با رشد تولید و فروش مواجه شود، اما آنچه در عمل رخ داد کاهش چشمگیر شاخص های تولید و فروش و همچنین قرار گرفتن شماخ خودرو در بازار بود. در آستانه رکود .
این امر به این دلیل است که در نیمه اول سال به دلیل چالش های منطقه ای و قطعی مکرر برق، تا حدودی کاهش شاخص خودرو پیش بینی می شد. اما نیمه دوم سال همیشه زمان بهتری برای تولید بوده است. شماخ مهرماه نیز در این مسیر امیدهایی ایجاد کرد اما نیمه پاییز این امیدها را بر باد داد. اما با توجه به افزایش رسمی قیمت خودرو در پایان آبان ماه، پیش بینی می شود آذر ماه بهتری برای خودروسازان باشد.
شامخ آبان حاکی از آن است که خودروسازان در این ماه نیز به شدت تحت تاثیر قطعی برق و اثرات تورمی قرار گرفته اند. بیشترین رقم ثبت شده در شماخ آبان خودرو مربوط به «قیمت خرید مواد اولیه» است که نشان می دهد تورم به شدت بر این صنعت تأثیر گذاشته است. همچنین شاخص «مصرف حامل های انرژی» کاهش چشمگیری داشته است که نشان دهنده مشکلات مربوط به تامین برق است.
اتاق بازرگانی ایران به عنوان مرجع انتشار شمخ، این شاخص اقتصادی را اینگونه توصیف می کند: شامخ یکی از شاخص های اقتصادی است که مورد قبول اکثر کشورهای توسعه یافته است و در حال حاضر شاخص شامخ حدوداً محاسبه و منتشر می شود. 29000 شرکت بخش خصوصی در بیش از 40 کشور این شاخص بر اساس پایش پرسشنامه به دست آمده است و بینش فوری و تصویری سریع از آن ارائه می دهد شرایط کلان اقتصادی به ویژه وضعیت رونق و رکود در بخش صنعت و خدمات در واقع تصور تولیدکنندگان از وضعیت تولید است و به نوعی نشان دهنده امید آنها به آینده است.
شماخ فراز و نشیب
در شماخ آبان ماه از بین 13 عامل بررسی شده وسایل نقلیه و قطعات مرتبط، 11 مورد نسبت به مهر کاهش و دو مورد افزایش داشته است. بیشترین افت در بین عوامل ثبت شده در شماخ مربوط به شاخص «نرخ تولید محصول» است. این ضریب که در مهرماه به 62 واحد رسیده بود، در آبان ماه به رقم 49.2 واحد رسید تا ضمن عبور از مرز 50، افت 12.8 واحدی را به ثبت برساند. آماری که پیش از این خودروسازان در سامانه کدال ثبت و به سازمان بورس ارائه کرده بودند نیز موید افت محسوس تیراژ آنهاست. بر این اساس خودروسازان در مهر امسال 84 هزار و 246 دستگاه خودرو سواری تولید کرده بودند که در آبان ماه تیراژ آنها به 63 هزار و 863 دستگاه رسید. بنابراین تولید ماهانه خودروسازان نیمه دولتی 24.2 درصد کاهش داشته است.
علاوه بر تولید، عامل «فروش محصول» نیز در آبان ماه با افت محسوسی همراه بوده است. این فاکتور که در هشتمین ماه سال 49.4 واحد ثبت شد، در مهرماه 59.9 واحد شد. بنابراین در دوره مذکور این شاخص با افت 10.5 واحدی همراه بوده است. کاهش تولید و فروش خودروسازان در هشتمین ماه سال در حالی رخ داد که شرکت های خودروسازی منتظر رشد رسمی قیمت محصولات خود در این ماه بودند که این اتفاق در پایان این ماه رخ داد.
بنابراین ممکن است خودروسازان در آستانه رشد قیمت، تولید و فروش خود را کاهش داده اند تا بتوانند محصولات خود را با قیمت بالاتری به بازار عرضه کنند. اما در چنین شرایطی انتظار می رود که امید خودروسازان در آینده رشد کند. با این حال، اعداد شامخ نشان دهنده این افزایش نیست. ضریب «انتظارات تولید در یک ماه آینده» که در مهرماه به رقم 59.7 دستگاه رسیده بود، در شماخ اواسط پاییز با 6.9 واحد کاهش به 52.8 واحد رسید. البته این رقم همچنان بالای 50 است، بنابراین خودروسازان همچنان امیدوارند که تولید آنها در آذر رشد کند، اما از سوی دیگر انتظار دارند این رشد با سرعت کم اتفاق بیفتد. البته با توجه به رشد رسمی قیمت خودرو، احتمالاً تولید خودروسازان در آذرماه سرعت قابل توجهی خواهد داشت. البته ادامه قطعی برق در این ماه می تواند بر تولید خودروسازان تاثیرگذار باشد.
قطع برق در ماه نوامبر نیز به شدت خودروسازی و صنایع وابسته را تحت تاثیر قرار داده بود. به طوری که ضریب «مصرف حامل های انرژی» با 9.6 واحد کاهش نسبت به مهرماه به 47.2 واحد رسید که نشان می دهد تامین برق صنعت خودرو و قطعه سازی در این ماه با مشکل مواجه بوده است.
اما همانطور که گفته شد، این صنعت با مشکلات مربوط به تورم نیز دست و پنجه نرم می کند. ضریب «قیمت خرید مواد اولیه» اگرچه نسبت به مهر 4.5 واحد کاهش یافته و به 74.1 واحد رسیده است، اما همچنان بالاترین رقم ثبت شده در شماخ آبان مربوط به این ضریب است.
به گفته مدیران این خودروساز، «موجودی کالای نهایی در انبار» در آبان ماه به روند کاهشی خود ادامه داد و از 44.6 دستگاه در مهرماه به 41.4 دستگاه در آبان ماه رسید. البته این فاکتور به کالای نهایی موجود در انبار اشاره دارد و در صورت وجود خودروی معیوب در انبار در این فاکتور ذکر نشده است. همچنین ایران خودرو در گزارش ارائه شده به سازمان بورس اعلام کرده است که در هشت ماهه امسال 8 هزار و 977 دستگاه خودرو معیوب تولید کرده است که از این تعداد 4 هزار و 493 دستگاه مربوط به آبان ماه است.
تولید یک خودروی ناقص دو دلیل می تواند داشته باشد. یکی از این دلایل می تواند انتظار خودروسازان برای رشد رسمی قیمت محصولاتشان باشد. دلیل دیگر احتمالا مشکل خودروسازان در تامین قطعات است. این موضوع را فاکتور «موجودی مواد اولیه» در شماخ آبان نیز تایید می کند. این شاخص که در شهریور ماه با ثبت 34 واحد به پایین ترین حد یک ساله خود رسیده بود، در مهر روند بسیار بهتری را پشت سر گذاشت و با 17.7 واحد افزایش روی عدد 51.7 واحد قرار گرفت، اما در آبان ماه مجدداً از مرز 50 سقوط کرد و به 47.8 رسید. واحدها رسید
بر اساس آمار ارائه شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس، فروش قطعه سازان در آبان ماه نسبت به مهر 7 درصد کاهش داشته است. بنابراین افت موجودی مواد اولیه در انبارهای خودروسازان دور از انتظار نبود. البته با توجه به افزایش رسمی قیمت خودرو و پرداخت بخشی از بدهی قطعه سازان توسط خودروسازان، پیش بینی می شود این شاخص در آذرماه رشد کند، زیرا پس از اعلام قیمت های جدید، مدیرعامل ایران خودرو اعلام کرد که درآمد حاصل از افزایش قیمت خودرو به قطعه سازان دو تسهیلات می دهد. این موضوع نیز نشان می دهد خودروسازان در آذرماه برای تامین قطعات دچار مشکل شده اند.
همچنین ضریب «میزان سفارشات جدید» در آبان ماه با 7.3 واحد افت نسبت به مهر به 55.7 واحد رسیده است. این موضوع می تواند به دلیل خرید قطعات کمتر توسط خودروسازان باشد. علاوه بر این، خودروسازان برنامه فروش برای ثبت سفارش های جدید در آبان ماه نداشتند. اما با طرح های جدید فروش دو خودروساز بزرگ کشور، پیش بینی می شود که این ضریب در آذر افزایش یابد.
اما خودروسازان سفارشات قبلی خود را با سرعت کمتری تحویل داده اند. شاخص «اجرای سفارش و سرعت تحویل» نیز مؤید این موضوع است. این ضریب در حالی که در مهر 55 واحد بود، در هشتمین ماه سال 45.9 واحد را به ثبت رساند تا افت 9.1 واحدی داشته باشد.
«قیمت محصولات تولیدی» یکی دیگر از عواملی است که در شماخ آبان با افت مواجه شد. این شاخص که در مهرماه 57.1 واحد بود، در آبان ماه با 1.9 واحد کاهش به 55.2 واحد رسید. با توجه به اینکه پس از 18 ماه توقف قیمت ها، قیمت کارخانه خودرو در اواخر آبان ماه افزایش یافت، این بررسی احتمالا قبل از اعلام قیمت های جدید انجام شده است.
اما دو عاملی که در شماخ آبان افزایش یافته، «میزان صادرات» و «میزان جذب و استفاده از نیروی انسانی» بوده است. میزان صادرات از 44.8 واحد در مهرماه به 48.4 واحد در آبان افزایش یافت و با رشد 3.6 واحدی مواجه شد که البته این ضریب همچنان زیر مرز 50 قرار دارد که نشان می دهد وضعیت همچنان رو به وخامت است اما با سرعت کمتری. «نرخ اشتغال و اشتغال نیروی انسانی» نیز با 1.7 واحد افزایش به 51.7 واحد رسیده است.
