صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای سه خودروساز بزرگ نیمه‌دولتی که به بورس ارائه شده، حاکی از کاهش 42 درصدی زیان عملیاتی خودروسازان در 9 ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. با وجود این، در پاییز امسال، زیان عملیاتی ثبت شده برای خودروسازان تقریباً به اندازه کل زیان فصل بهار و تابستان (6 ماهه اول سال) است. همچنین این گزارش نشان می دهد که زیان انباشته انباشته خودروسازان تا پایان آذرماه به 223.3 همات رسیده است. این امر به این دلیل است که در آمار 6 ماهه زیان انباشته نشده 208 همت به ثبت رسیده است.
خروج خودروهای زیان ده از خط تولید و افزایش تیراژ محصولات سودآور، رشد قیمت رسمی خودرو و واردات خودروسازان را می توان از عوامل مهم کاهش زیان عملیاتی خودروسازان نسبت به سال گذشته دانست. سال اما نکته عجیب اینجاست که با وجود افزایش قیمت رسمی خودرو در آبان ماه امسال، زیان خودروسازان در پاییز رشد بسیار چشمگیری را نسبت به فصل بهار و تابستان به ثبت رسانده است.
بر اساس گزارش منتشر شده در سامانه کدال، سه خودروساز بزرگ کشور در 9 ماهه امسال در مجموع 21.5 همت ضرر داشته اند، این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 37.3 همت بوده است. بنابراین در این بازه زمانی زیان عملیاتی خودروسازان 15.8 همت معادل 42 درصد کاهش داشته است. این در حالی است که در 6 ماهه امسال کاهش زیان عملیاتی نسبت به 6 ماهه سال گذشته 65 درصد بوده است. بنابراین میزان ضرر در پاییز امسال کاهش یافته است.
در حالی که خودروسازان در 9 ماهه امسال 21.5 همت زیان عملیاتی را ثبت کرده اند، زیان عملیاتی 6 ماهه امسال 11 همت بوده است. بنابراین خودروسازان در فصل پاییز 10.5 درصد ضرر کرده اند که معادل کل زیان در فصل بهار و تابستان است. این به این دلیل است که در 7 آبان ماه امسال قیمت کارخانه خودرو به طور متوسط 30 درصد افزایش یافته است.
البته زیان عملیاتی خودروسازان در پاییز امسال ناهمگون است. به طوری که زیان ایران خودرو در سه ماهه پاییز حدود 57 درصد زیان عملیاتی 6 ماهه آن است، اما پارس خودرو در پاییز بیش از کل بهار و تابستان ضرر کرده است. عجیب ترین نکته این است که زیان پاییز امسال سایپا حدود 3.5 برابر زیان این شرکت در کل بهار و تابستان است. است
در واقع هیچ دلیل قانع کننده ای برای این رشد چشمگیر زیان در شرکت های خودروسازی به ویژه سایپا و پارس خودرو وجود ندارد. یعنی احتمالا اتفاقاتی در کارخانجات خودرو رخ می دهد که هنوز مشخص نشده و اطلاعاتی در دست نیست اما هر چه هست خسارات سنگینی را در کارخانه های خودروسازی به همراه داشته است.
اما چرا روند زیان خودروسازان در پاییز تا این حد ناهمگون است؟ سناریویی که در این مورد می توان مطرح کرد این است که ایران خودرو بخشی از زیان های عملیاتی خود را در صورت های مالی منتشر شده در کدال حذف کرده است. در واقع این شرکت در گذشته بخشی از زیان هایی که به دلیل قیمت گذاری اجباری باید توسط دولت جبران می شد را از صورت های مالی خود حذف می کرد، البته مدتی است که بزرگترین خودروساز کشور این کار را انجام نمی دهد، اما می‌توانیم این سناریو را مطرح کنیم که در صورت‌های مالی 9 ماهه، دوباره به همان شکل برگشته است.
اما یکی از دلایل کاهش زیان عملیاتی در 9 ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، خروج خودروهای زیان ده از خط تولید خودروسازان است. سه شرکت بزرگ خودروسازی در 9 ماهه امسال تولید محصولات زیان آور را کاهش داده و محصولات جدیدی را که عموماً سودآور هستند جایگزین کرده و تولید را افزایش داده اند. این موضوع کمک زیادی به کاهش ضرر خودروسازان کرده است.
بارزترین نمونه در این مورد توقف تولید پژو پارس است. بر اساس آمار منتشر شده در خرداد ماه سال جاری، قیمت کل تولید هر خودرو پژو پارس 354 میلیون تومان بوده است در حالی که نرخ فروش کارخانه ای این خودروی پرطرفدار تنها 294 میلیون تومان بوده و این امر باعث زیان 60 میلیون تومانی به ایران شده است. کارخانه خودرو از تولید این خودرو. همچنین از بیش از 110 همتی که ایران خودرو در سال گذشته از دست داد، 51 هم برای تولید پژو پارس بوده است. بنابراین خروج این خودروی زیان ده از خط تولید کمک شایانی به ایران خودرو برای کاهش زیان در سال جاری کرده است.
موضوع دیگری که در کاهش زیان 9 ماهه نسبت به مدت مشابه سال گذشته تاثیر داشته است، واردات خودرو توسط خودروسازان است. طبق آماری که محمد رضوانی فر، رئیس گمرک ایران پیشتر منتشر کرده بود، سایپا رتبه دوم واردات خودرو به کشور را دارد. ایران خودرو نیز بر واردات خودروهای برقی تمرکز کرده است. بنابراین واردات خودرو نیز یکی از عوامل زیان دهی بوده است.
رشد مستقیم و غیرمستقیم قیمت خودرو نیز می تواند در این روند تاثیرگذار باشد. آبان ماه امسال قیمت های جدید خودرو به صورت رسمی اعلام شد و علاوه بر آن شرکت ها از روش های غیرمستقیم مانند تعویض آپشن یا رینگ برای افزایش قیمت استفاده می کنند. عامل دیگری که برای این موضوع می توان به آن اشاره کرد، واگذاری برخی دارایی های زیان ده خودروسازان است که امسال شاهد آن بودیم.
جزئیات از دست دادن خودروسازان
بر اساس آمار و اطلاعاتی که سه شرکت بزرگ خودروسازی کشور در سامانه کدال ثبت کرده اند، ایران خودرو بیشترین ضرر را در 9 ماه گذشته داشته است. بزرگترین خودروساز کشور از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه 11.5 درصد زیان داشته است که این رقم برای مدت مشابه سال گذشته 24.8 درصد بوده است. بنابراین آبی پوشان جاده مخصوص در این مدت 13.3 همت معادل 53.6 درصد کمتر از دست داده اند.
اما ایران خودرو در نیمه نخست امسال 7.3 همت زیان داشته است، بنابراین زیان این شرکت در پاییز را 4.2 همت می توان تخمین زد. بر این اساس زیان ایران خودرو در پاییز حدود 57 درصد از کل زیان بهار و پاییز این شرکت است.
اما زیان انباشته بزرگترین خودروساز کشور در 9 ماه سال جاری 16 درصد افزایش داشته است. بر اساس اطلاعات و آمارهای ثبت شده در سازمان بورس، زیان انباشته این شرکت تا پایان سال 1402 بالغ بر 110 هزار و 361 میلیارد تومان بوده که اکنون این رقم به 127 هزار و 700 میلیارد تومان رسیده است. سرمایه ثبت شده ایران خودرو در بورس اندکی بیش از 30 هزار میلیارد تومان است. بنابراین زیان انباشته آنها از چهار برابر این سرمایه فراتر رفته و بزرگترین خودروساز ایران همچنان مشمول ماده 141 قانون تجارت است. در این ماده قانونی تاکید شده است: «در صورتی که در اثر زیان حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیئت مدیره موظف است بلافاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحلال یا بقای شرکت مطرح شود. می توان به آن رای داد.” البته خودروسازان با تجدید ارزیابی دارایی های خود توانسته اند از این امر جلوگیری کنند.
زیان عملیاتی سایپا نیز در 9 ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال 1402 کاهش داشته است اما زیان این شرکت در پاییز نسبت به بهار و تابستان رشد بی سابقه ای را تجربه کرد. انجام داده است بر اساس آمار و اطلاعات، کدال دومین خودروساز کشور از ابتدای سال تا پایان آذرماه 5.1 درصد زیان را به ثبت رساند که این رقم برای مدت مشابه سال گذشته است. تلاش 7.3 بود. بنابراین در مدت مذکور زیان عملیاتی این شرکت 2.2 همت معادل 30 درصد کاهش را به ثبت رسانده است.
زیان انباشته این شرکت در این مدت 13.8 تومان معادل 27 درصد افزایش یافت و به 65.1 تومان رسید. این در شرایطی است که سرمایه ثبت شده سایپایی ها در بورس کمی بیش از 19550 میلیارد تومان است; بنابراین زیان انباشته آنها بیش از دو برابر این سرمایه است. بر این اساس نارنجی پوشان جاده مخصوص همچنان مشمول ماده 141 قانون تجارت هستند.
اما نکته عجیب در مورد سایپا مقایسه زیان عملیاتی این شرکت در پاییز با نیمه اول سال است. این شرکت در 6 ماهه امسال یک هزار و 141 میلیارد تومان ضرر کرده اما در پایان 9 ماهه این رقم به 5 هزار و 100 میلیارد تومان رسیده است. بنابراین تنها در پاییز امسال سایپایی ها سه هزار و 959 میلیارد تومان ضرر کرده اند. بنابراین زیان دومین خودروساز بزرگ کشور تنها حدود 3.5 برابر مجموع ضرر بهار و تابستان بوده است.
در نهایت پارس خودرو کمترین زیان عملیاتی را در بین سه خودروساز بزرگ کشور دارد که مربوط به تیراژ کمتر آن نسبت به ایران خودرو و سایپا است، با وجود نزدیک بودن زیان عملیاتی این شرکت به سایپا، عجیب به نظر می رسد. آمار و اطلاعات ارائه شده توسط پارس بر اساس گزارش خودرو به سازمان بورس، این شرکت در 9 ماهه امسال 4.9 همت زیان داد که این رقم در سال جاری به 5.2 همت رسید. مدت مشابه سال 1402. بنابراین در بازه زمانی مذکور، زیان عملیاتی این زیرمجموعه سایپا 300 میلیارد تومان معادل 5.7 درصد کاهش یافته است که نسبت به دو شرکت دیگر افت محسوسی به نظر نمی رسد.
با این حال زیان عملیاتی این شرکت 4.9 تن بوده در حالی که مجموع زیان در بهار و تابستان به 2.2 هزار میلیارد تومان رسیده است. بر این اساس زیان پاییز امسال این شرکت 2.7 همات بوده که از مجموع زیان 6 ماهه اول سال بیشتر بوده است. بر اساس آمار ارائه شده به بورس، پارس خودرو تا پایان آذرماه 30.5 سجاف زیان انباشته را به ثبت رسانده است. خودروهای پارس نسبت به پایان سال 1402 با افزایش 5.7 سجاف زیان انباشته مواجه بوده است. به عبارت بهتر، زیان انباشته پارس خودرو نسبت به پایان سال 1402 حدود 23 درصد افزایش داشته است.
سرمایه ثبت شده خودرو پارس در بورس کمی بیش از 11300 میلیارد تومان است. بنابراین زیان انباشته آنها بیش از نیمی از سرمایه است. بنابراین پارس خودرو مشمول ماده 141 قانون تجارت می باشد.
