سعید فلاح فر در یادداشتی در ایران نوشت: تا چند ده سال پیش، آلبوم عکس های خانوادگی – که یکی از سرگرمی های مهمانی های خانوادگی به شمار می رفت – از چندین موضوع ثابت تشکیل می شد، مانند; پرتره های شخصی و آتلیه ای، چند عکس عروسی یا کودک، چند نمونه سوغات سفر و دو سه مورد استثنایی فراتر نمی رفت، اما امروزه مردم انگار از هر چیزی که می بینند و هر اتفاقی که می افتد عکس می گیرند. همه وسایل و وسایل اطراف ما، درها و پنجره ها، زندگی روزمره شهری، جشن تولد، اسباب بازی های جدید، گردش های دوستانه، مراسم تشییع جنازه، اسناد و غیره، همه در پوشه های عکس دیجیتال جای دارند.
این روزها به مدد پیشرفت های فنی، امکان عکاسی ساده و ارزان (یا به عبارتی رایگان) تقریباً برای همه افراد جامعه فراهم شده است و اکثر افراد حداقل به تلفن های همراه با دوربین عکاسی خودکار دسترسی دارند. عکس گرفتن دیگر مانند قرن گذشته به تجهیزات گران قیمت و مهارت های خاصی نیاز ندارد. اگرچه این شرایط ارتباط چندانی با موضوع کیفیت در عکاسی هنری ندارد، اما مستقیما به تولید آسان و سریع تصویر کمک کرده است. توسعه فضاهای مجازی برای این تولیدات، بستری را برای امکان انتشار ایجاد کرده است که سرنوشت عکاسی و جامعه معاصر و حتی سبک زندگی امروزی را تحت تاثیر قرار داده است.
از چی عکس بگیریم؟
عکاسی از بدو پیدایش سعی در گسترش دامنه فعالیت های خود داشته است. در ایران عکاسی از وقایع دربار قاجار و پرتره های درباریان و سیاستمداران شروع شد، اما به سرعت به خلوت زنان و حرم سلطان راه یافت، اما این پایان آرزوی عکاسان برای پرداختن به موضوعات جدید نبود. سوژه ها و کم کم دوربین به خیابان ها و کوچه ها رفت. مشاغل شهری، سفرها و غیره
تا چند ده سال پیش، آلبوم عکس های خانوادگی – که یکی از سرگرمی های مهمانی های خانوادگی به شمار می رفت – از چندین موضوع ثابت تشکیل شده بود، مانند؛ پرتره های شخصی و آتلیه ای، چند عکس عروسی یا کودک، چند نمونه سوغات سفر و دو سه مورد استثنایی فراتر نمی رفت، اما امروزه مردم انگار از هر چیزی که می بینند و هر اتفاقی که می افتد عکس می گیرند.
همه وسایل و وسایل اطراف ما، درها و پنجره ها، زندگی روزمره شهری، جشن تولد، اسباب بازی های جدید، گردش های دوستانه، مراسم تشییع جنازه، اسناد و غیره، همه در پوشه های عکس دیجیتال جای دارند. حتی گاهی با تقلید از عکاسان حرفه ای سعی می کنند سوژه های بکر یا مناظر زیبا را ثبت کنند.
بخشی از زمان سفرها و مهمانی های امروزی صرف تهیه این عکس ها بدون مشکل و هزینه های چاپ می شود و نمایش آن محدودیتی ندارد. از این منظر اکثر افراد علاوه بر نتیجه کار عکاسی، از خود فرآیند عکاسی نیز لذت می برند یا آن را با کارهایی که نمی خواهند انجام دهند جایگزین می کنند. این لذت آنها را مشتاق می کند تا عکس های خود را در کسوت یک عکاس حرفه ای و آماتور با اعتماد به نفس بیشتری نشان دهند و به اشتراک بگذارند.
عکاسی با این تعریف کلی در تمام جنبه های زندگی نفوذ کرده است. تقریباً در نیمی از زندگی اجتماعی ما، ناگزیر در معرض عکاسی و دوربین هستیم. تصور کنید که شخصی در جمع بزرگ دوستان ناگهان و با صدای بلند اعلام کرد: من و همسرم دیروز در یک رستوران بزرگ کباب، سالاد و سبزی خوردیم. یا “به همه دوستانم اطلاع می دهم که چند ساعت پیش به باشگاه رفتم.” یا “آیا می دانستی که برای خودم یک لباس جدید گران قیمت خریدم؟”
فرهنگ اجتماعی رایج چند دهه پیش این گونه رفتارها را چندان اخلاقی و مودبانه نمی دانست، اما به نظر می رسد تحمل این گفتگوها و اخبار در قالب عکس بیشتر قابل قبول است و در عکس محوری به امری رایج تبدیل شده است. صفحات مجازی عکس های امروزی بیشتر از حرف بی پروا هستند و مرزهای زندگی خصوصی و اجتماعی را به طرز محسوسی جا به جا کرده اند. بدون هیچ ملاحظه ای می توان ادعا کرد. زندگی امروز سخت است [و شاید تا اندازه‌ای وحشتناک]سبک زندگی همه افراد تحت تاثیر پدیده فراگیر عکاسی قرار گرفته است.
در حالی که باید پذیرفت که در این نوع استفاده متداول، عکاسی با تمام ظرفیت های استنادی – شاید بخشی از واقعیت باشد – اما هرگز با تمام حقیقت برابری نمی کند. به خصوص با این رویکرد که گاهی ساکت و منفعل و گاهی فعال است. همچنین مردم بیشتر به عکاسی از نقاط قوت زندگی و انتشار آن علاقه دارند تا ثبت و انتشار ناکامی ها، تلخی ها و محرومیت های خود. بخش بزرگی از عکس ها با این عبارت کلیدی جذاب ثبت شده است. “یک، دو، لبخند، سه”.
