جدال دولت و مجلس بر سر تغییر چهار وزیر پزشکیان

رئیس جمهور مسعود مزیکیان خواهان تغییر کابینه نیست. این اظهارات را نه تنها از اظهارات رئیس جمهور می توان احساس کرد، بلکه هر بار که با انتقاد از عملکرد دولتمردان خود مواجه می شد، از آنها دفاع می کرد و می خواست به آنها فرصت بدهد.

به گزارش خبرآنلاین، رئیس جمهور حتی در گفتگو با سه خبرنگار درباره تغییر کابینه به صراحت گفت: راه حل فقط در تغییر افراد نیست، راه حل اصلاح مسیر و ساختار است و البته اگر بخواهیم وارد جزئیات این مسائل شویم، بحث مفصل و زمان بر خواهد بود.

اما از سوی دیگر اصرار پزشکان بر حفظ اعضای کابینه و عدم تغییر آنها، مخالفان دولت در مجلس – که عموماً از طیف های تندرو و جبهه پایدار هستند – با تکیه بر ابزارهایی مانند استیضاح، بر ایجاد تغییرات در کابینه تاکید دارند. اتفاقی که در اسفند سال گذشته افتاد، زمانی بود که دست اندرکاران، عبدالناصر همتی را با اتکا به همان ابزار نظارتی که به دلیل جایگاه قانونی خود در مجلس دارند، استیضاح کردند.

چه کسی قطار کابینه را ترک کرد؟

اما واقعیت های سیاسی و فشارهای داخلی در کور نشان داد که حفظ ثبات کابینه برای رئیس جمهور چندان آسان نیست. تاکنون بیش از یک سال از آغاز به کار دولت چهاردهم می گذرد، برخلاف میل رئیس جمهور، چهار تن از اعضای کابینه وی خداحافظی کردند.

از میان این چهار نفر، محمدجواد ظریف، علی طیب نیا و عبدالناصر همتی تأثیر زیادی در پیروزی رئیس جمهور در تیر 1403 داشتند. اما زودتر از حد انتظار از دولت کنار گذاشته شدند. هرچند نمی توان کتمان کرد که ظریف و همتی به دلیل عصبانیت نمایندگان مجلس و سیاست زدگی مخالفان دولت از کابینه چهاردهم خداحافظی کردند، اما عملکرد ضعیف دولت در حمایت از آنها بر هیچکس پوشیده نیست.

دولت متکی به گفتمان اجماع سعی در پرهیز از بحث و جدل با نمایندگان داشت و استیضاح را حق قانونی خود می دانست که پس از دریافت عدم تمایل نمایندگان به سازش با دولت، این روزها موضع جدی تری در قبال استیضاح اتخاذ کرده و حتی معاون اجرایی رئیس جمهور نیز تاکید کرده است که مجلس نباید در کار دولت دخالت کند.

از سوی دیگر علی طیب نیا که از همان روزهای اول انتظار می رفت حضور پررنگ تری در دولت داشته باشد و به عنوان وزیر اقتصاد یا رئیس بانک مرکزی معرفی شود، سرانجام به عنوان مشاور عالی رئیس جمهور منصوب شد. مشاوری که حتی در اولین سفر پزشکان به نیویورک او را همراهی کرد. اما به دلیل اختلاف شدید تیم اقتصادی دولت از ادامه همکاری با پزشکان خودداری کرد.

پس از استیضاح همتی، بار دیگر نام طیب نیا برای تصدی وزارت اقتصاد مطرح شد. اما پس از تکذیب این خبر از سوی اطرافیان طیب نیا، قرعه کشی وزارت اقتصاد به نام علی مدنی زاده سقوط کرد – آن هم در شرایطی که کشور درگیر جنگ دوازده روزه با اسرائیل بود.

شهرام دبیری که دوستی دیرینه ای با مسعود بیشیکیان داشت، به دلیل سفر پرهزینه وی به قطب جنوب در ایام نوروز – آن هم در شرایط نامناسب اقتصادی جامعه – و البته تکذیب این موضوع، از سوی رئیس جمهور برکنار شد. اما درباره خروج این چهره ها از دولت روایت های متفاوتی وجود دارد. به نظر می رسد برخی افراد نزدیک به پزشکان تحت تاثیر جدایی این چهره ها از دولت قرار نگرفتند.

از خبرسازی تا استفاده ابزاری از «استیضاح»

از سوی دیگر، صرف نظر از اختلافات داخلی دولتمردان پزشکی – که در سایر دولت ها سابقه داشته است – و حتی عملکرد ضعیف برخی از آنها، اخیراً نمایندگان فشارها را برای تغییر کابینه به بهانه های مختلف افزایش داده اند. فشارهایی که گاهی می تواند در جهت امتیاز گرفتن از وزرا باشد و حتی در پشت صحنه سیاسی نیز دخیل است.

در میان دولتمردان، نام هایی چون احمد میدری (وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی)، فرزانه صادق ملواجرد (وزیر راه و شهرسازی)، غلامرضا نوری قزلجه (وزیر جهاد کشاورزی)، سید محمد اتابک، وزیر صلح و حتی محمدرضا فرزین (رئیس جمهور) بانک مرکزی بیشتر از سایرین به گوش می رسد.

در این میان اگرچه نمایندگان ابزارهایی چون پرسش، تذکر و تذکر، استیضاح و حتی استفاده از تریبون در اختیار دارند، اما دستشان برای فشار بر دولت باز است، اما هر از چند گاهی تولیدات خبری علیه دولت فضای سیاسی را تغییر می دهد.

به عنوان نمونه اخیراً رسانه اصولگرا «تابناک» در گزارشی مدعی شد: شنیده ها حاکی از فراخوانی چند تن از مدیران ارشد وزارت جهاد کشاورزی است که رئیس جمهور با تشکیل جلسه ای فوری و محرمانه تصمیم نهایی خود را برای تغییرات در راس این وزارتخانه گرفته است که در آن بحث استعفا یا برکناری قاضی «غو» نیز محور اصلی بررسی های جایگزین «قاضی» بود. این ادعا به سرعت با واکنش سید مهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاع رسانی رئیس جمهور همراه شد و وی آن را کذب محض دانست.

همچنین اواخر مهرماه خبری مبنی بر برکناری محمدرضا فرزین از سمت ریاست بانک مرکزی منتشر شد و برخی معتقد بودند قرار است همتی جای او را بگیرد. اما تکذیب این خبر از سوی روابط عمومی بانک مرکزی نشان داد که وی قصد خروج از ساختمان خیابان میرداماد را ندارد. فرزین یکی از چهره هایی است که در دولت سیزدهم به عنوان رئیس کل بانک مرکزی منصوب شد و در دولت چهاردهم نیز در سمت خود باقی ماند.

اگرچه عملکرد نامناسب وی در بانک مرکزی و سوابق عجیب قیمت دلار تیغ تیز انتقادها را بارها به سمت فرزین کشیده است، اما طیفی از نمایندگان نیز از او حمایت می کنند. اما از زمان ادغام بانک آینده با بانک ملی، حملات نمایندگان به فرزین شدت گرفته و خواستار برکناری وی هستند. همانطور که امیرحسین ثابتی نماینده مجلس در صحن علنی مجلس گفت: آقای فرزین اگر عرضه و توان مقابله با بانک های خصوصی متخلف را ندارید استعفا دهید و چرا مانده اید؟

همچنین حمیدرضا گودرزی نماینده الیگودرز در سخنان میان دوره ای خود گفت: جناب آقای قالیباف بارها در مجلس نسبت به ناهماهنگی بانک ها تذکر دادند که چرا آقای فرزین بعد از یک سال بانک آینده را منحل کرد؟

کسانی که نگران خودشان هستند؛ آیا چیزی سیاسی در آن وجود دارد؟

از سوی دیگر بهانه های زیادی برای استیضاح احمد میدری و فرزانه صادق ملواجرد از سوی نمایندگان وجود دارد. برخی گزارش ها حاکی از آن است که نمایندگان به دلیل اختلافات صادق ملواجرد و مهرداد بذرپاش خواستار برکناری تنها وزیر زن کابینه هستند. اما نمایندگان دلیل استیضاح وی را مسائل مسکن، ترانزیت به ویژه تکمیل کریدور شمال – جنوب و مسائل حمل و نقل عنوان می کنند.

مثل مرتضی محمودی نماینده تهران که به خبرگزاری خبرآنلاین گفت: من نمی‌دانم چه تعداد امضا جمع‌آوری شده یا چه کسانی امضا کرده‌اند و یا احتمال استیضاح آنها چقدر است، اما به نظر من فعلاً تمرکز همه نمایندگان و حتی دلسوزان دولت باید روی استیضاح یا استیضاح باشد.

همچنین در جریان استیضاح میداری، بی ثباتی مدیریتی در صندوق ها و هلدینگ های زیرمجموعه وزارت تعاون، تغییرات پی در پی در مدیران این گروه ها و ادغام غیرقانونی صندوق های مطرح شده از مهمترین دلایل این استیضاح عنوان شد.

محمد سبزی عضو کمیسیون کشاورزی در گفت و گو با خبرنگار تابناک، علت استیضاح غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی را افزایش قیمت ها به ویژه حبوبات، گوشت و مرغ، وضعیت نامناسب نهاده ها و عدم نظارت عنوان کرد. اما برخی شنیده ها حاکی از عصبانیت نوری قزلجه نیز به دلیل مبارزه با مافیای کشاورزی است.

انکار دولت و اصرار بر مجلس

اکنون در بحبوحه بحث علنی پاستور و بهارستان در خصوص تغییر دولتمردان این سوال مطرح می شود که آیا پزشکان می توانند نمایندگان را مجبور به همراهی با دولت کنند یا همچنان مانند یک سال و نیم گذشته بر مواضع خود علیه دولت پافشاری می کنند؟ اگرچه به نظر می رسد هیات رئیسه مجلس به ریاست محمدباقر قالیباف در تلاش است تا کمک حداکثری به دولت و حفظ ترکیب کابینه داشته باشد، اما باید منتظر ماند و دید این وضعیت تا چه زمانی ثابت خواهد ماند. اگرچه تغییر کابینه در شرایط پس از جنگ کشور نه تنها تاثیر مثبتی ندارد، بلکه می تواند مضر نیز باشد، اما باید دید در این نبرد سیاسی چه کسانی پیروز خواهند شد. هفته های آینده می تواند پاسخ این سوالات را روشن کند.