یک وب سایت تحلیلی در گزارشی در تاریخ 14 آبان اعلام کرد که وضعیت کنونی پرونده هسته ای ایران و بازگشت تحریم های سازمان ملل به دنبال فعال شدن مکانیسم ماشه نشان دهنده شکست رویکرد دیپلماتیک در قبال ایران است.
به گزارش اقتصاد جهانی به نقل از Global Security Review، در این گزارش آمده است: شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ 28 سپتامبر 2025 تحریم های لغو شده قبلی علیه ایران را مجدداً اعمال کرد. این اقدام زمانی رخ داد که قدرتهای اروپایی مکانیسم بازپسگیری را در قالب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در 28 اوت 2025 فعال کردند. این نشاندهنده فروپاشی یک توافق دیپلماتیک یک دهه بود که زمانی خواستار محدود کردن برنامه هستهای ایران در ازای لغو تحریمها بود.
اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران از طریق مکانیسم بازگشت سریع، شکست دیپلماسی غربی را برجسته میکند. قدرت های اروپایی با کنار گذاشتن عمل متقابل، تکیه بر زور و همسویی با استراتژی فشار حداکثری واشنگتن، نه تنها اعتماد را از بین بردند، بلکه ناتوانی خود را در حفظ توافقات معتبر آشکار کردند و تحریم ها را به جای موفقیت، نماد شکست دیپلماتیک کردند.
این گزارش ادامه میدهد: ریشههای رژیم تحریمهای ایران به سال 2005 بازمیگردد، زمانی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد ایران به تعهدات پادمانی خود پایبند نیست. در سال 2006، شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا تحریم هایی را تصویب کرد که ذخایر غنی سازی اورانیوم، فناوری موشکی و تراکنش های مالی مرتبط را محدود می کرد. قطعنامه های پی در پی در سال 2007 و 2008 این محدودیت ها را تشدید کرد. در سال 2010، تحریمها برای هدف قرار دادن درآمدهای نفتی و بخش بانکی ایران گسترش یافت و آنها را مستقیماً به نگرانیهای مربوط به اشاعه هستهای مرتبط کرد.
این تحریم ها بر اساس برجام در سال 2015، توافقی بین ایران و قدرت های جهانی لغو شد. اما فعال شدن مجدد اسنپ بک در 28 سپتامبر 2025 باعث شد که تحریم های شورای امنیت سازمان ملل که در ابتدا از سال 2006 تا 2010 اعمال شده بود، دوباره برقرار شود. این تحریم ها شامل تحریم تسلیحاتی، ممنوعیت انتقال فناوری موشک های بالستیک و محدودیت در درآمدهای نفتی و خدمات مالی از جمله بانک مرکزی ایران است.
این تصمیم اروپا را با موضع آمریکا همسو می کند، هرچند این واشنگتن بود که در سال 2018 به طور یکجانبه از برجام خارج شد. از سوی دیگر، این تحریم ها برای چین و روسیه الزام آور نیست و هر دو کشور همچنان با ایران همسو هستند و از این اقدام اروپا انتقاد کرده اند. مسعود بیشیکیان رئیس جمهور ایران این تحریم ها را ناعادلانه و غیرقانونی خواند و آن را محکوم کرد. تهران ضمن اعتراض به این اقدام اروپا اعلام کرد که هیچ برنامه فوری برای خروج از معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) ندارد.
برجام بر اساس رفتار متقابل و اعتماد ساخته شد، اما پس از خروج آمریکا، اروپا نتوانست منافع اقتصادی وعده داده شده را به دست آورد. در عوض، ایران با اتهامات فزاینده و حتی خرابکاری مواجه شد. حملات هماهنگ شده توسط ایالات متحده و اسرائیل در ژوئن 2025 به تأسیسات هسته ای ایران در جریان مذاکرات تهران و واشنگتن، هرگونه اعتماد باقی مانده به نیات غرب را از بین برد. به نظر می رسد امروز مقامات ایرانی دیپلماسی غربی را نه راهی برای سازش می دانند و بیشتر به عنوان ابزاری برای زورگویی و فریب.
بازگشت اعتماد به نفس ایران
در همین راستا تحلیلگران تاکید می کنند که رویکرد خصمانه غرب در قبال ایران و تنش های اخیر باعث شده اعتماد به نفس در ساختار سیاسی و دیپلماتیک ایران قوت بیشتری پیدا کند. انستیتو واشنگتن در گزارشی اعلام کرد که اظهارات اخیر مقامات عالی رتبه ایران نشانگر بسیار خوبی از موقعیت تهران و نشان دهنده اعتماد به نفس روزافزون نظام سیاسی حاکم بر این کشور است. این مؤسسه گزارش داد که پس از گذشت چندین ماه از جنگ 12 روزه خردادماه، اعتماد به ساختار ایران بازگشته و کشور از موقعیت بسیار پیروزمندانهتری به پیش میرود.
در گزارش موسسه واشنگتن در این زمینه آمده است: در این زمینه رهبر جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی 20 اکتبر خود در جمع جمعی از قهرمانان ورزشی، پیروزمندانه به عملکرد ایران در جنگ 12 روزه پرداخت و تاکید کرد: موشک های ایرانی توانستند به عمق چند مرکز مهم رژیم صهیونیستی نفوذ کرده و آنها را منهدم و منهدم کنند. [اسرائیلیها] آنقدر ضربه خوردند که باورشان نشد. آنها انتظارش را نداشتند و امیدشان را از دست داده اند. [ترامپ] او به آنجا رفت تا آنها را تشویق کند. او به آنجا رفت تا آنها را از ناامیدی بیرون بکشد».
وی پیشتر در سوم شهریور در رابطه با مذاکره با غرب گفته بود: اگر قرار است با طرف مقابل مذاکره کنید و خواسته های آنها را بپذیرید به معنای تسلیم شدن، تضعیف کشور و از بین بردن عزت یک ملت است… به نظر من مذاکره با آمریکا در موضوع هسته ای و شاید در سایر موضوعات به بن بست رسیده است. راه حل رهبری ایران برای این مشکل قوی تر شدن بود.
این گزارش می افزاید: شاید کامل ترین و رساترین توضیح را علی لاریجانی در مصاحبه 70 دقیقه ای 13 تیرماه با پرس تی وی بیان کرد و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در این گفت و گو اعلام کرد که ایران برنده نهایی جنگ 12 روزه بوده و توانست ضربات سنگینی را به اسرائیل وارد کند.
لاریجانی برای اثبات این مطلب به تفصیل از منابع مختلف اسرائیلی از جمله ایهود اولمرت، نخست وزیر سابق، بزالل اسموتیچ وزیر دارایی فعلی، شبکه های تلویزیونی 12 و 13 و روزنامه معاریو نقل قول کرد که نشان از تسلط کامل وی بر گزارش ها و تحلیل های اسرائیلی درباره جنگ دارد. واقعیت این است که حملات موشکی ایران به اهداف کلیدی اسرائیل مانند پالایشگاه نفت حیفا، چندین تاسیسات نظامی و ده ها آزمایشگاه ملی تحقیقاتی برتر در موسسه علوم وایزمن آسیب رساند. در واقع قبل از لاریجانی، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا نیز به این موضوع اشاره کرده بود.
در ادامه این گزارش آمده است که تهران در روایت خود بر کاستی های آمریکا و اسرائیل تاکید می کند و اعتماد به نفس را نوعی بازدارندگی معرفی می کند. این تاکید به این معناست که این موضوع باید در ارزیابی های آمریکا از اقداماتی که تهران در آینده ممکن است انجام دهد در نظر گرفته شود. همین اعتماد به نفس دلیلی است که به گفته کارشناسان، به نظر می رسد تهران هیچ اضطراری برای احیای مذاکرات هسته ای احساس نمی کند و بیشتر به دنبال دستیابی به بهترین نتیجه ممکن است.
به عبارت دیگر، اعتماد به پیروزی مجدد در صورت از سرگیری تنش ها باعث شده است که نیاز به عجله برای بازگشت به مذاکرات با غرب از بین برود. در این راستا می توان به اظهارات اخیر اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اشاره کرد که در نشست خبری 12 آبان گفت که شرایط برای گفت وگوی معنادار با آمریکا مهیا نیست. این موسسه به این نتیجه رسید که به طور خلاصه، شواهد موجود حاکی از آن است که ایران نسبت به موقعیت استراتژیک خود کاملاً مطمئن است. یعنی تهران می خواهد زمان بخرد تا در لحظه مناسب عمل کند و به نتیجه مطلوب برسد.
عدم ارائه دستاوردهای دیپلماتیک
بر اساس این گزارش رسانه ای، فعال شدن مجدد تحریم ها در وهله اول نشان دهنده ناکامی اروپا در تامین دستاوردهای دیپلماتیک پس از جنگ 12 روزه در اوایل سال جاری است. قدرت های غربی به اشتباه موقعیت ضعیف ایران را به عنوان پیش فرض خود فرض کردند. در عوض، ایران در برابر درخواستها برای غنیسازی صفر مقاومت کرد و حتی راهحلهایی را در سازمان ملل ارائه کرد که رد شد. همسویی سه کشور اروپایی با واشنگتن اکنون شبیه استراتژی فشار حداکثری ترامپ است و خطر تشدید بیشتر تنش را به جای حل و فصل افزایش می دهد.
همچنین باید در نظر داشت که این تحریم ها ممکن است محاسبات استراتژیک ایران را تغییر قابل توجهی ندهد. تهران که از سال 2018 تحریم های آمریکا را تحمل کرده است، با تکیه فزاینده بر استراتژی نگاه به شرق برای تعمیق روابط اقتصادی و دیپلماتیک با چین و روسیه، خود را با این شرایط وفق داده است.
شکی نیست که بخش انرژی دوباره تحت فشار قرار خواهد گرفت، اما خیلی بستگی به این دارد که ایالات متحده چقدر و با چه شدتی تحریمهای ثانویه، بهویژه علیه چین، یکی از بزرگترین خریداران نفت ایران، اعمال کند. در عین حال باید در نظر داشت که با توجه به آرام شدن درگیری های ژئوپلیتیکی بین آمریکا و چین، بعید به نظر می رسد که واشنگتن قصد داشته باشد تا این حد بر رقیب اصلی خود در شرق آسیا بر سر این موضوع فشار بیاورد. شاید خطرناک ترین پیامد بازگشت تحریم ها احتمال حملات مجدد اسرائیل به زیرساخت های هسته ای ایران باشد.
در ژوئن 2025، اسرائیل از یافتههای آژانس بینالمللی انرژی به عنوان توجیهی برای بمباران تأسیسات ایران استفاده کرد که منجر به درگیری پرهزینه 12 روزه شد. اسرائیل می تواند تحت پوشش اعمال مجدد تحریم های شورای امنیت سازمان ملل، حمله را از سر بگیرد. «Global Security Review» در ادامه تحلیل خود افزود: اعمال مجدد تحریم های سازمان ملل از طریق مکانیسم ماشه، هم نشان دهنده فروپاشی اعتماد در چارچوب برجام و هم شکاف عمیق تر بین ایران و غرب است. برای ایران، این تحریم ها این تصور را تقویت می کند که وعده های غرب قابل اعتماد نیستند و دیپلماسی یک تله است.
برای اروپا، این حرکت نفوذ محدود آن را برجسته می کند، زیرا به طور فزاینده ای به سمت رویکرد واشنگتن به جای دنبال کردن راه حل های مستقل متمایل می شود. در نهایت آنچه در میانه همه این اقدامات و تنش ها از دست رفته اعتماد شکننده ای است که در طول یک دهه مذاکرات ایجاد شد و اکنون جهان بار دیگر شاهد درگیری های گسترده است. از سوی دیگر، تحولات اخیر منجر به افزایش اعتماد به نفس ساختار سیاسی ایران و عدم تمایل به روابط بی نتیجه با غرب شده است.
