مهارت‌آموزی زندانیان؛ سرمایه‌گذاری پنهان برای جامعه

به گزارش خبرگزاری به گزارش میهن تجارت، در نگاه سنتی، زندان تنها محل مجازات و انزوای فرد از جامعه محسوب می شد، اما در رویکردهای کیفری مدرن، زندان باید به محیطی برای اصلاح و بازسازی شخصیت تبدیل شود. تحصیلات و حرفه آموزی در این امر نقش اساسی دارد، زیرا بسیاری از زندانیان قبل از ورود به زندان با مشکلاتی مانند بی سوادی، نداشتن مهارت های شغلی یا ناتوانی در اداره زندگی اجتماعی مواجه هستند و اگر زندان به نگهداری محدود شود، فرد پس از آزادی همان مشکلات را به جامعه بازمی گرداند و امکان بازگشت به جرم افزایش می یابد، بنابراین تحصیل در زندان یک امتیاز نیست، بلکه یک ضرورت اساسی برای شکستن چرخه جرم است.

قوانین کشور و آیین‌نامه سازمان زندان‌ها آموزش را حق زندانیان دانسته است و این حق در چارچوب عدالت کیفری معنادار است، یعنی زندانی باید در دوران حبس فرصت اصلاح و بازپروری را داشته باشد و علاوه بر قوانین داخلی، اسناد بین‌المللی مانند قوانین نلسون ماندلا نیز بر ضرورت آموزش زندانیان تاکید دارد. در واقع آموزش در زندان ها بخشی از احترام به کرامت انسانی زندانیان است و نشان می دهد که جامعه حتی در زمان مجازات نیز حقوق اساسی افراد را نادیده نمی گیرد.

بازپروری اجتماعی یکی از مهمترین اهداف آموزش زندانیان است. فردی که در زندان مهارت های فنی یا علمی را فرا می گیرد، پس از آزادی می تواند به عنوان نیروی کار مولد وارد جامعه شود و این امر نه تنها به کاهش میزان تکرار جرم کمک می کند، بلکه اعتماد جامعه را به روند اصلاح و تربیت افزایش می دهد. زندانیان آموزش دیده پس از آزادی کمتر به عنوان مجرم سابقه دار شناخته می شوند، زیرا توانایی ارائه خدمات و کارهای مفید را دارند و در نتیجه آموزش به ابزاری برای بازسازی هویت اجتماعی زندانیان تبدیل می شود.

حرفه آموزی زندانیان بعد اقتصادی مهمی دارد که هم زندانیان و هم جامعه از آن بهره می برند. زندانیان شاغل در کارگاه های زندان می توانند بخشی از هزینه های خود را تامین کنند و حتی به خانواده های خود کمک مالی کنند که این امر باعث کاهش فشار اقتصادی بر خانواده زندانی و جلوگیری از فروپاشی اجتماعی آنها می شود. از سوی دیگر، پس از آزادی، مهارت های آموخته شده به زندانیان اجازه می دهد تا وارد بازار کار شده و از چرخه بیکاری و فقر خارج شوند.

آموزش و حرفه آموزی در زندان ها ابزاری برای بازسازی پیوند فرد و جامعه تلقی می شود / آموزش زندانیان یک حق اساسی است.

زهرا علیپور، وکیل، کارشناس و پژوهشگر حوزه حقوق وی با بیان اینکه آموزش و حرفه آموزی در زندان ها نه تنها یک برنامه اصلاحی نیست، بلکه ابزاری برای بازسازی پیوند بین زندانی و جامعه است، به خبرنگار به گزارش میهن تجارت گفت: زندانی که در دوران حبس مهارت های جدیدی یاد می گیرد پس از آزادی کمتر در معرض طرد اجتماعی قرار می گیرد و می تواند با هویتی جدید وارد بازار کار شود و این نگاه اجتماعی آموزش و پرورش را به پل ارتباطی زندان و جامعه تبدیل کرده است.

وی با بیان اینکه در سیاست های کیفری نوین مجازات زندان بدون برنامه اصلاحی بی اثر تلقی می شود، افزود: به همین دلیل حرفه آموزی در قوانین زندان به عنوان بخشی از سیاست بازپروری تعریف شده است. این سیاست ها نشان می دهد که قانونگذار به دنبال کاهش چرخه جرم و بازگشت زندانیان به زندگی سالم است نه صرفاً اعمال مجازات.

این حقوقدان، کارشناس و پژوهشگر حوزه حقوق با بیان اینکه از منظر حقوق بشر، تحصیل زندانیان یک حق اساسی است، بیان می کند: در اسناد بین المللی مانند قواعد نلسون ماندلا بر ضرورت فراهم شدن فرصت های آموزشی برای زندانیان تاکید شده است. قوانین داخلی نیز آموزش را جزو حقوق زندانیان دانسته و آن را جزء کرامت انسانی زندانیان تضمین می کند.

آموزش و حرفه آموزی در زندان ها باید به عنوان یک سرمایه گذاری اجتماعی تلقی شود/ یکی از راه های تقویت آموزش زندانیان مشارکت نهادهای مدنی و بخش خصوصی است.

عالی پور با بیان اینکه علیرغم وضعیت قانونی، اجرای برنامه های آموزشی در زندان ها می تواند با مشکلاتی مواجه شود، ادامه داد: کمبود منابع مالی، محدودیت فضای آموزشی و عدم ارتباط موثر با بازار کار باعث می شود برخی دوره ها کارایی لازم را نداشته باشند و این چالش ها نشان می دهد که تحقق کامل اهداف حرفه آموزی نیازمند سرمایه گذاری و مدیریت جدی تری است.

وی با بیان اینکه یکی از راهکارهای تقویت آموزش زندانیان مشارکت نهادهای مدنی و بخش خصوصی است، می‌گوید: انجمن‌های حامی زندانیان، بنیادهای تعاون و حتی کارآفرینان می‌توانند با ایجاد کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی کیفیت برنامه‌ها را ارتقا دهند. این همکاری نه تنها به زندانیان کمک می کند، بلکه برای جامعه ارزش اقتصادی و اجتماعی نیز دارد.

این حقوقدان، کارشناس و پژوهشگر حقوقی با بیان اینکه آموزش و تربیت حرفه ای در زندان ها باید به عنوان یک سرمایه گذاری اجتماعی تلقی شود، می افزاید: در زندانی که با مهارت و دانش جدید آزاد می شود، احتمال بازگشت وی به جرم کاهش می یابد و به جای اینکه هزینه بر باشد، تبدیل به نیروی مولد می شود، بنابراین تقویت جایگاه آموزش در قوانین زندان نه تنها به نفع زندانیان، بلکه به نفع کل زندانیان است.

یکی از مهمترین ابزارهای اصلاحی، آموزش و حرفه آموزی زندانیان است. آموزش حرفه ای نه تنها برای زندانیان، بلکه برای جامعه نیز مفید است.

پریا آراسته، وکیل، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حقوقی وی با بیان اینکه زندان در نظام حقوقی نه تنها محل نگهداری محکومان است، بلکه به عنوان محیطی برای اصلاح و تربیت نیز شناخته می شود، به خبرنگار به گزارش میهن تجارت گفت: یکی از مهمترین ابزارهای اصلاحی، آموزش و حرفه آموزی زندانیان است که در آیین نامه های مختلف سازمان زندان ها و قوانین توسعه اقتصادی و اجتماعی بر آن تاکید شده است و این رویکرد نشان می دهد که قانونگذار به جای توجه به بازپروری و بازگرداندن کیفری عادلانه زندان، توجه قانونگذار به بازپروری و بازگرداندن مجازات عادلانه زندانیان را مورد توجه قرار داده است.

وی با بیان اینکه بر اساس آیین نامه کار زندانیان مصوب سال 1379، حرفه آموزی به عنوان اولویت اصلی در برنامه های زندان مطرح شده است، افزود: این آیین نامه زندانیان را به دو دسته کارآموز و شاغل تقسیم می کند و تاکید می کند که کار در زندان اجباری نیست، بلکه داوطلبانه است و سازمان زندان ها موظف است متناسب با نیاز بازار کار آموزش فنی و مهارتی را سازماندهی کند. نهادها

این حقوق دان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حقوقی با بیان اینکه قوانین مربوط به حرفه آموزی زندانیان چندین هدف را دنبال می کند، بیان می کند: کاهش آسیب های ناشی از حبس و جلوگیری از انزوای اجتماعی زندانیان، توانمندسازی و خودکفایی زندانیان در دوران حبس و پس از آزادی و کاهش میزان بازگشت به زندان از طریق ایجاد فرصت های شغلی پایدار تنها از اهداف مفیدی نیست. زندانیان، بلکه برای جامعه.

قوانین مشوقی برای زندانیان و کارآفرینان فراهم می کند / جایگاه آموزش و حرفه آموزی در قوانین زندان های ایران بسیار برجسته است.

آراسته با بیان اینکه ساختارهای متعددی برای تحقق این اهداف ایجاد شده است، ادامه می دهد: از جمله این ساختارها می توان به دفتر برنامه ریزی اشتغال و حرفه آموزی در سازمان زندان ها، بنیاد تعاون زندانیان راه اندازی کارگاه های تولیدی و خدماتی در زندان ها و انجمن حمایت از زندانیان که علاوه بر کمک به خانواده ها در زمینه اشتغال زندانیان نیز فعال است، اشاره کرد. آنها انجام می دهند

وی با اشاره به اینکه قوانین مشوق هایی را برای زندانیان و کارآفرینان در نظر گرفته است، می گوید: زندانیان شاغل دستمزد دریافت می کنند و پس از آزادی می توانند از مهارت های آموخته شده برای اشتغال استفاده کنند، کارآفرینانی که در زندان ها سرمایه گذاری می کنند نیز از حمایت های قانونی و مالی برخوردار می شوند و این سیاست ها به ایجاد اشتغال مولد و پایدار کمک می کند.

این حقوقدان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حوزه حقوق با بیان اینکه جایگاه آموزش و حرفه آموزی در قوانین زندان های ایران بسیار برجسته است، می افزاید: این قوانین با هدف اصلاح، بازپروری و بازگرداندن زندانیان به جامعه تدوین شده است و نشان می دهد که نگاه قانونگذار به زندان نه تنها کیفری، بلکه آموزشی و اجتماعی نیز هست. با این حال همچنان چالش هایی مانند کمبود منابع، کیفیت آموزش و ارتباط با بازار کار وجود دارد که نیازمند توجه بیشتر است.

آموزش در زندان تنها محدود به مهارت های شغلی نیست، بلکه بر سلامت روان زندانیان نیز تأثیر بسزایی دارد. یادگیری مهارت های جدید حس ارزشمندی و امید به آینده را در زندانیان تقویت می کند. بسیاری از زندانیان در محیط زندان با یکنواختی، اضطراب و فشار روانی مواجه هستند و آموزش و حرفه آموزی می تواند این چرخه را بشکند و انگیزه جدیدی برای زندگی به آنها بدهد و علاوه بر این، آموزش به زندانیان کمک می کند تا هویت فردی خود را بازسازی کنند و خود را نه به عنوان مجرم، بلکه به عنوان افرادی که در حال یادگیری و رشد هستند ببینند.

اجرای موفق برنامه های آموزشی مستلزم همکاری گسترده سازمان زندان ها، وزارت آموزش و پرورش، سازمان فنی و حرفه ای و نهادهای مدنی است. مشارکت بخش خصوصی نیز می تواند کیفیت آموزش را بهبود بخشد و زندانیان را با نیازهای واقعی بازار کار آشنا کند. انجمن های حمایت از زندانیان و بنیاد تعاون زندانیان نمونه هایی از نهادهایی هستند که می توانند در این راستا نقش آفرینی کنند و این همکاری ها نه تنها به زندانیان کمک می کند بلکه ارزش اقتصادی و اجتماعی برای جامعه دارد چرا که نیروی کار جدید وارد چرخه تولید می شود.

علیرغم اهمیت آموزش، اجرای آن در زندان ها با موانع جدی مواجه است و کمبود بودجه، ضعف زیرساخت های آموزشی و نگاه منفی جامعه به زندانیان از عمده ترین مشکلات است. بسیاری از زندانیان پس از آزادی با تبعیض اجتماعی مواجه می شوند و نمی توانند از مهارت های آموخته شده استفاده کنند. همچنین عدم ارتباط مؤثر آموزش زندان با نیازهای واقعی بازار کار، برخی دوره ها را بی اثر می کند و رفع این موانع نیازمند سیاست گذاری همه جانبه، سرمایه گذاری و تغییر نگرش عمومی نسبت به زندانیان است.

آموزش و حرفه آموزی زندانیان یک ضرورت انکارناپذیر است که جنبه های حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و روانی را در بر می گیرد و این اقدام نه تنها به اصلاح فردی زندانیان کمک می کند، بلکه جامعه را از چرخه جرم و هزینه های آن رها می کند. آینده ای که در آن زندان ها به مراکز توانبخشی واقعی تبدیل شوند، تنها با سرمایه گذاری جدی در آموزش و پرورش و حرفه آموزی محقق خواهد شد و اگر آموزش به عنوان یک سرمایه اجتماعی تلقی شود، هر زندانی پس از آزادی می تواند به جای بار اضافی به نیروی مولد و سازنده برای جامعه تبدیل شود.