در ماهها و سالهای اخیر، محققان برجسته هوش مصنوعی (AI) این پدیده را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار دادهاند و برخی از آنها بر محدودیتهای فاز فعلی این فناوری تمرکز کردهاند.
در این میان، رویکرد متفاوتی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است: استفاده از سلولهای زنده مغز انسان بهعنوان سختافزار پردازشی که میتوان آن را یک «بیوکمپیوتر» در نظر گرفت.
چشم اندازها و نگرانی های موجود
این «بیوکمپیوترها» این روزها هنوز در مراحل اولیه هستند و در حال حاضر فقط می توانند بازی های بسیار ساده ای مانند Pong را انجام دهند و توانایی های محدودی در تشخیص گفتار دارند. اما محققان بر روی سه روند همگرا در این جهت متمرکز شده اند:
1- سرمایه گذاری هنگفتی که در زمینه هوش مصنوعی انجام شده است که باعث شده شرایط تامین مالی برای پرورش ایده های فوق العاده آینده نگر فراهم شود.
2- توسعه تکنیک های رشد بافت مغز در خارج از بدن که با ورود صنعت داروسازی سرعت گرفته است.
3- توسعه سریع رابط های مغز و ماشین که پذیرش فناوری های ترکیبی ماشین زیستی را افزایش داده است.
اما در این زمینه ابهامات و سوالات زیادی مطرح می شود. آیا این فقط یک موج جدید از هیجانات فناوری است که به زودی فروکش می کند یا یک پیشرفت واقعی وجود دارد؟ و وقتی بافت مغز انسان به یک قطعه محاسبات تبدیل شود، چه مسائل اخلاقی پیش خواهد آمد.
سلول های مغز به عنوان سخت افزار
در طول 50 سال گذشته، دانشمندان علوم اعصاب نورون ها را بر روی آرایه هایی از الکترودهای بسیار کوچک رشد داده اند تا فعالیت الکتریکی آنها را تحت شرایط کنترل شده مطالعه کنند. در اوایل دهه 2000، محققان تلاش کردند تا ارتباطات دو طرفه ابتدایی بین نورون ها و الکترودها ایجاد کنند که در نهایت به مفهوم “بیو کامپیوتر” منجر شد.
اما پیشرفت اصلی زمانی رخ داد که شاخه دیگری به نام «ارگانوئیدهای مغز» از این تحقیق پدیدار شد.
در سال 2013، دانشمندان نشان دادند که سلول های بنیادی می توانند خود سازماندهی شوند و ساختارهای سه بعدی مغز مانند را تشکیل دهند. این ارگانوئیدها (ارگانوئیدها) به سرعت در تحقیقات زیست پزشکی گسترش یافتند و با فناوری های “ارگان روی تراشه” ترکیب شدند و به این ترتیب محققان توانستند محیط های فیزیولوژیکی بدن انسان را شبیه سازی کنند.
امروزه استفاده از بافت عصبی مشتق شده از سلول های بنیادی بسیار رایج شده است و محققان از آن برای کارهای مختلف از آزمایش داروها تا مطالعه رشد مغز استفاده می کنند.
البته فعالیت عصبی این مدل ها هنوز بسیار ابتدایی و دور از الگوهای پیچیده مغز واقعی است. در شرایط فعلی، اکثر کارشناسان معتقدند که ارگانوئیدهای فعلی نه هوشیار هستند و نه حتی نزدیک به هوشیاری هستند.
هوش ارگانوئیدی چیست؟
در سال 2022، یک شرکت استرالیایی به نام Cortical Labs نتایج یک مطالعه را منتشر کرد که نشان میداد نورونهای پرورشیافته قادر به یادگیری بازی پونگ در یک سیستم حلقه بسته هستند.
این مقاله موج رسانه ای بزرگی را ایجاد کرد و دلیل آن تنها انجام این آزمایش نبود، بلکه به دلیل استفاده از عبارت تجسم نفسانی جنجال های زیادی به راه افتاد. بسیاری از عصب شناسان معتقد بودند که این عبارت اغراق آمیز و از نظر اخلاقی اشتباه است.
یک سال بعد، گروهی از محققان اصطلاح گسترده تری را معرفی کردند: هوش ارگانوئید.
اگرچه این اصطلاح جذاب است، اما ممکن است به اشتباه این سیستم ها را به عنوان هوش مصنوعی جلوه دهد. در حالی که فاصله بین آنها واقعا زیاد است. از سوی دیگر، دیدگاه های اخلاقی هنوز به این فناوری نرسیده است.
بیشتر چارچوبهای اخلاق زیستی، ارگانوئیدهای مغز را صرفاً ابزارهای زیستپزشکی میدانند و نه به عنوان اجزای یک رایانه بیولوژیکی.
در این راستا، محققان خواستار به روز رسانی فوری قوانین اخلاقی شده اند. چرا که به گفته آنها سرعت پیشرفت و حتی تجاری سازی بالاتر از نظارت اخلاقی است و این امر احتمالاً در آینده خطرات زیادی را ایجاد خواهد کرد.
چشم انداز سریع تحقیق و صنعت
در همین حال، شرکتها و دانشگاههای آمریکا، سوئیس، چین و استرالیا برای ساخت پلتفرمهای محاسبات زیستی با یکدیگر رقابت میکنند. یک شرکت سوئیسی به نام FinalSpark دسترسی آنلاین به ارگانوئیدهای عصبی را فراهم می کند و Cortical Labs در حال آماده سازی یک بیوکمپیوتر رومیزی به نام CL1 است.
البته بعید است که فقط شرکت های دارویی مشتری این محصولات باشند و به نظر می رسد دیر یا زود محققان هوش مصنوعی نیز وارد این عرصه شوند. در این راه نباید اهداف بلندپروازانه را نادیده گرفت. به عنوان مثال، تیمی در UC San Diego پیشنهاد کرده است که از سیستم های مبتنی بر ارگانوئید برای پیش بینی مسیر نشت نفت در آمازون تا سال 2028 استفاده شود.
به نظر می رسد در آینده نزدیک مشخص خواهد شد که آیا هوش ارگانوئیدی انقلاب محاسباتی بزرگی را به همراه خواهد داشت یا اینکه این یک کنجکاوی علمی گذرا خواهد بود که به زودی از بین خواهد رفت.
در حال حاضر در هوش ارگانوئیدی نشانه ای از هوش یا هوشیاری واقعی دیده نمی شود و تنها واکنش های سطحی و سازگاری در آن مشاهده شده است و در شرایط فعلی تمرکز پژوهشگران بیشتر بر تولید پایدار، مقیاس پذیری و یافتن کاربردهای عملی است.
اما همچنین باید در نظر داشت که تحقیقات زیادی در مورد استفاده از ارگانوئیدها به عنوان جایگزینی برای مدل های حیوانی در سم شناسی و علوم اعصاب در حال انجام است و همچنین برخی از محققان چارچوب هایی را برای بررسی تأثیر مواد شیمیایی بر رشد اولیه مغز پیشنهاد کرده اند.
مطالعات دیگر نشان داده اند که ترکیب نورون ها با سیستم های الکترونیکی می تواند پیش بینی فعالیت های مرتبط با صرع را بهبود بخشد.
سیستم های کوچک، سوالات بزرگ
آنچه این منطقه را بیش از هر چیز دیگری جذاب و نگرانکننده میکند، زمینه بزرگتر پیشرفتهای فناوری است. در زمانی که افرادی مانند ایلان ماسک به دنبال ایمپلنت های عصبی و ایده های فراموش نشدنی فرا انسانیت هستند، بحث هوش ارگانوئیدی سوالات اساسی و عمیقی را ایجاد کرده است:
- هوش چیست؟
- چه زمانی باید شبکه ای از سلول های انسانی را دارای ارزش یا حقوق اخلاقی دانست؟
- سیستم های بیولوژیکی شبه کامپیوتری چگونه باید تنظیم شوند؟
اگرچه این فناوری هنوز در ابتدای راه خود است، اما پیشرفت آن به حدی است که بحث در مورد شعور، شخصیت حقوقی و اخلاقیات ترکیب انسان و ماشین ممکن است خیلی زودتر از آنچه فکر می کنیم حیاتی و سرنوشت ساز شود.
منبع: خبرآنلاین
