«رویدادهای اجتماعی را باید به عنوان ابژه بررسی کرد» این جمله اولین اصل معروف جامعه شناسی مربوط به دورکیم است. فردی که پایه گذار جامعه شناسی بود و استادی جامعه شناسی را نیز پایه گذاری کرد. کسی که بنیانگذار سالنامه جامعه شناسی نیز هست.
دورکیم از آنجا که علاقه زیادی به هدایت زندگی اجتماعی بشر داشت، به تحصیل در رشته های مختلف علمی و البته اخلاق روی آورد. او از طرفی به دنبال آشنایی با روانشناسی علمی بود که توانست اندیشه و رفتار دورکیم را متحول کند و سرانجام برخی از مهمترین آثار خود را خلق کرد. لازم به ذکر است که دورکیم بیشتر به مکتب پوزیتیویسم گرایش داشت و طبیعتاً آثار او در این زمینه بود. او ریشه رویدادهای اجتماعی را به واقعیت خاص آن مرتبط می کند. دورکیم در پایان نامه دکترای خود موضوع تقسیم کار اجتماعی را مطرح کرد و به بررسی علل اجتماعی گذار از جامعه سنتی به مدرن پرداخت که از دیدگاه وی جامعه مکانیکی به جامعه ارگانیک نامیده می شد.
از آنجایی که دورکیم قصد داشت جامعه شناسی را به عنوان یک علم معرفی کند، در کتاب اصول روش جامعه شناسی دفاعی فلسفی بیان کرده است. او معتقد بود که چون جامعه شناسی موضوع و روش تحقیق مستندی دارد، در نتیجه یک علم است. از سوی دیگر، دورکیم صنعتی شدن را عامل تخریب ارزش ها و هنجارهای مشترک اجتماعی می دانست. امری که می تواند منجر به ناهنجاری فرهنگی و از هم گسیختگی وحدت اجتماعی شود و اگر اقدامات لازم صورت نگیرد طبیعتا جامعه مسیر درستی را طی نخواهد کرد. دورکیم که بر اساس زندگی اجتماعی می اندیشید، جامعه را پدیده و موضوعی فراتر از جامعه و اعضای آن می دانست.
لازم به ذکر است یکی از مقوله هایی که دورکیم به آن اهمیت می داد، موضوع همبستگی اجتماعی در جوامع بشری بود و به همین دلیل تحقیقات، مقالات و کتاب های متعددی در این زمینه از خود به جای گذاشت. وی پس از مطالعه رابطه افراد جامعه با عوامل دخیل در این امر، دو نوع همبستگی مکانیکی و همبستگی ارگانیک را مطرح کرد.
در واقع، منظور دورکیم در همبستگی مکانیکی، جوامع ماقبل صنعتی است. جوامعی که هنوز تمایز نیافته و سنتی هستند. وی ارزش ها، باورها، آراء و هنجارهای مشترک رایج در جوامع آن عصر را عامل وحدت و یکپارچگی جامعه دانست. دورکیم به موضوع وجدان در این نوع جامعه می پردازد و معتقد است که به دلیل ارزش ها و باورهای مشترک، نوعی آگاهی و شعور جمعی شکل می گیرد و در نتیجه افراد در چارچوب این وجدان جمعی رفتار خواهند کرد. او معتقد بود که در همبستگی مکانیکی، افراد در خدمت ارزش ها هستند.
از سوی دیگر، دورکیم همبستگی ارگانیک را نیز معرفی می کند. موضوعی که با همبستگی مکانیکی مخالف است و در بیشتر موارد ویژگی های آن با همبستگی مکانیکی متفاوت است. دورکیم معتقد بود که در همبستگی مکانیکی شاهد حداقل تفاوت فردی و همچنین بیشترین اشتراک در ابعاد زندگی مانند رفتار و افکار هستیم، اما در همبستگی ارگانیک به دلیل کثرت جمعیت، مشاغل، تقسیم وظایف و مشاغل تخصصی، حداکثر تفاوت فردی و حداقل اشتراک جمعی به طور طبیعی رخ خواهد داد. وی همچنین معتقد بود در همبستگی ارگانیک وجدان جمعی قوی وجود ندارد و در نتیجه شاهد اعمال و رفتاری متفاوت از هنجارها خواهیم بود. در این جوامع، مردم از سبک زندگی مطلوب خود پیروی می کنند. به عبارت دیگر، اگرچه افراد با یکدیگر غریبه هستند، اما به دلیل تخصص های متفاوتی که دارند به یکدیگر نیاز دارند و در نهایت به هم متصل می شوند.
