میهن تجارتـ سهام عدالت به عنوان سبدی از سهام دولت با هدف تحقق عدالت اجتماعی، فقرزدایی و کاهش سهم دولت در شرکت های بزرگ اقتصادی شکل گرفت. در سال های گذشته میلیون ها ایرانی مشمول این طرح شدند و سهام عدالت جزء دارایی های آنها شد. پس از فوت صاحب سهام، موضوع استعلام، نقل و انتقال و وصول سود سهام عدالت به یکی از دغدغه های اصلی وراث تبدیل می شود. موضوعی که در صورت عدم آگاهی از مسیرهای قانونی می تواند با سردرگمی و تاخیرهای طولانی همراه باشد.
امروزه فرآیند استعلام سهام متوفی به ویژه سهام عدالت از طریق سامانه های رسمی بازار سرمایه انجام می شود و وراث بدون مراجعه مکرر می توانند وضعیت سهام متوفی را پیگیری کنند.
اهمیت مطالبه سهام میت
سرمایه گذاری در سهام بورسی و غیر بورسی یکی از رایج ترین راه های افزایش و حفظ سرمایه است. بسیاری از افراد در طول زندگی خود سهام خریداری کرده اند و در نتیجه این سهام بخشی از دارایی متوفی را تشکیل می دهد. عدم اطلاع وراث از وجود این دارایی ها یا بی اطلاعی از مراحل استعلام و نقل و انتقال ممکن است به حقوق مالی آنها لطمه وارد کند.
آشنایی با مکانیزم استعلام سهم، مهلت های قانونی دریافت سود و نحوه انتقال سهام عدالت به وراث کمک می کند تا بدون مشکل این دارایی را به نام خود ثبت کنند و از مزایای آن استفاده کنند.
سایت استعلام سهام متوفی
سامانه ویژه ای برای سهام بورس و سهام متوفیان راه اندازی شده است. پورتال یکپارچه مشمولان بازار سرمایه به آدرس ddn.csdiran.ir مرجع رسمی مشاهده و پیگیری وضعیت سهام متوفیان محسوب می شود. وراث با مراجعه به این سامانه می توانند اطلاعات مربوط به سهام عدالت و سایر سهام بازار سهام متوفی را بررسی کنند.
برای استفاده از این سامانه پیش نیازهایی وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به ثبت نام یکی از وراث در سامانه سجام و داشتن هویت و مدارک قانونی متوفی اشاره کرد.
پیش نیاز استعلام سهام عدالت متوفی
وراث قبل از ورود به سامانه و ثبت درخواست استعلام به چند نکته اساسی توجه کنند:
- حداقل یکی از وراث باید در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) ثبت و احراز هویت شده باشد.
- همراه داشتن مدارکی از قبیل گواهی فوت و گواهی حصر وراثت الزامی است
- بدون واگذاری رسمی سهام به وراث، امکان دریافت سود سهام عدالت متوفی وجود ندارد.
سامانه سجام بستری است که با هدف تسهیل در ارائه خدمات بازار سرمایه ایجاد شده و زیر نظر شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه فعالیت می کند. کلیه خدمات بورس از جمله سهام عدالت به نحوی به این سامانه متصل است.
استعلام سهام متوفی با کد ملی
وراث برای استعلام سهام متوفی با کد ملی بسته به نوع سهام راه دیگری دارند. سهام مبادله ای و سهام عدالت از طریق سامانه ddn.csdiran.ir قابل پیگیری است، اما سهام غیر بورسی نیاز به مراجعه حضوری دارد.
در خصوص سهام بورس و سهام عدالت وراث می توانند شخصا وارد سامانه شوند و یا از طرف خود از طریق دفاتر پیشخوان دولت استعلام کنند. در هر دو روش داشتن کد بورسی و ثبت نام در سجام الزامی است.
تفاوت بین استعلام موجودی و غیر بورسی
دانستن تفاوت این دو نوع سهم از سردرگمی وراث جلوگیری می کند:
- استعلام سهام و سهام عدالت از طریق سامانه ddn.csdiran.ir و با کد ملی متوفی قابل استعلام می باشد.
- سهام غیر بورسی مانند سهام شرکت های خصوصی یا با مسئولیت محدود فقط به صورت حضوری و با مراجعه به شرکت مربوطه قابل پیگیری است.
- برای سهام غیر سهامی ارائه گواهی انحصار وراثت و در برخی موارد حکم تقسیم ترکه الزامی است.
نحوه مشاهده وضعیت اموال متوفی
در صورتی که هدف وراث بررسی کلیه دارایی های متوفی باشد، پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، باید از طریق دفاتر خدمات قضایی دادخواست «تجیرح ترکه» تقدیم شود. اما اگر فقط سهام و سهام در نظر گرفته شود نیازی به این مرحله نیست.
در این صورت یکی از وراثی که در سامانه سجام ثبت نام کرده است، می تواند با ورود به درگاه یکپارچه مشمولان بازار سرمایه، درخواست مشاهده سهام متوفی را ثبت کند.
مراحل استعلام و پیگیری سهام متوفی
فرآیند مطالبه سهام متوفی ساختار مشخصی دارد و مرحله به مرحله انجام می شود:
- ثبت و احراز هویت وراث در سامانه سجام
- با کد ملی، رمز عبور و کد امنیتی وارد سامانه ddn.csdiran.ir شوید
- گزینه «حقوق متوفی» را انتخاب کرده و اطلاعات متوفی را ثبت کنید
- ثبت درخواست و پیگیری وضعیت پرونده از قسمت “استعلام وضعیت پرونده”
پس از انجام این مراحل، سامانه زمان مراجعه حضوری به کارگزاری یا بانک های تعیین شده را اعلام می کند.
مبلغ و سود سهام متوفی
میزان سود و ارزش حقوق صاحبان سهام متوفی برای همه افراد یکسان نیست. این مبلغ به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله میزان حقوق اولیه متوفی، وضعیت پرداخت سود در سالهای گذشته و اینکه آیا متوفی قبل از فوت سهام خود را فروخته است یا خیر.
به همین دلیل میزان دقیق حقوق صاحبان سهام هر متوفی تنها از طریق سامانه رسمی قابل مشاهده و استعلام می باشد.
مهلت دریافت سود سهام عدالت متوفی
دولت هر ساله آخرین مهلت واگذاری سهام عدالت و واریز سود آن را به وراث اعلام می کند. وراث باید در بازه زمانی تعیین شده مراحل قانونی را طی کنند. در صورت تاخیر سود سهام عدالت متوفی به دوره بعدی منتقل می شود.
به عنوان مثال در سال 1402 مهلت دریافت سود سهام عدالت متوفیان تا 20 اسفند اعلام شد و عدم اقدام تا این تاریخ باعث تاخیر در پرداخت سود سهام شد.
اسناد و نکات مهم در نقل و انتقال سهام عدالت
برای تکمیل فرآیند واگذاری سهام عدالت متوفیان توجه به نکات زیر ضروری است:
- حقوق صاحبان سهام فقط به وراث قانونی منتقل می شود
- ارائه گواهی حصر وراثت و مدارک هویتی کلیه وراث الزامی است
- نقل و انتقال سهام پس از مراجعه به کارگزاران مجاز انجام می شود
در نهایت، انتقال سهام متوفی معمولاً ظرف چند روز کاری تکمیل می شود. آگاهی از تشریفات قانونی و پیگیری به موقع موجب می شود وراث بدون دردسر از حقوق مالی خود بهره مند شوند و روند استعلام و دریافت سهام عدالت به درستی به پایان برسد.
