میهن تجارت- بورس تهران در آخرین روزهای پاییز تصویری متفاوت از هفته های پرنوسان خود به نمایش گذاشت؛ بازاری که اگرچه در مقاطع مختلف با افزایش فشار فروش مواجه بود، اما هر بار توانست تعادل را به تابلوی معاملات بازگرداند و اجازه نداد اصلاحات وارد فاز فرسایشی شود. رفتار این هفته بازار بیش از هر چیز نشان داد که فاز جدیدی از انتظارات در حال شکل گیری است. مرحله ای که اخبار سیاسی و سیگنال های سودآوری نقش قوی تری نسبت به احساسات موقت دارند.
در ابتدای معاملات روز چهارشنبه، تاثیر فشار فروش روز قبل، نماگرها را در محدوده منفی قرار داد و انتظار کاهش بیشتر را در میان معامله گران تقویت کرد. اما خبر حذف حجم پایه معادله بازار را تغییر داد. این خبر به عنوان یک سیگنال ساختاری، جریان تقاضا را فعال کرد و شاخص های سهام را بار دیگر به مسیر صعودی بازگرداند. موضوعی که نشان داد بازار همچنان به اصلاح ریزساختارها واکنش مثبت نشان می دهد. یکی از نکات قابل توجه معاملات چهارشنبه تغییر جهت گیری سرمایه گذاران به سمت نمادهای متوسط و کوچک بود. تغییری که به وضوح در عملکرد شاخص همگن منعکس شد. شاخصی که به عنوان نماینده کل بازار شناخته می شود با رشد 0.47 درصدی عملکرد بهتری نسبت به شاخص کل به ثبت رساند و به سطح 1.48 هزار واحد رسید. این برتری نشان می دهد که تمرکز تقاضا تنها معطوف به نمادهای شاخص سازی نیست و جریان پول در سطح وسیع تری از بازار در حال گردش است.
از سوی دیگر شاخص کل پس از شروع منفی، با ورود تدریجی خریداران و همراهی نمادهای بزرگ مسیر خود را اصلاح کرد و با ثبت رکورد چهاردهمین روز مثبت متوالی، در نهایت با رشد 0.17 درصدی به سطح 3 میلیون و 767 هزار واحد رسید. در این میان بازگشت 217 نماد از محدوده منفی به مثبت، نشانه بارز بهبود تقاضا در کل بازار بود. در کل معاملات هفته، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران موفق شد از دو سطح مهم 3.6 و 3.7 میلیون واحدی عبور کند. اگرچه فتح کانال 3.8 میلیون واحدی روز سه شنبه دوام نیاورد و شاخص در پایان هفته زیر این سطح کلیدی متوقف شد، اما تثبیت بازار در محدوده های بالاتر پیام روشنی از افزایش قدرت خریداران داشت. ارزش معاملات خرد با ثبت رقم 14 هزار و 188 میلیارد تومان نسبت به روز سه شنبه 35 درصد کاهش را تجربه کرد اما همچنان حکایت از تحرک معامله گران داشت. اگرچه تراز پول واقعی در ابتدای معاملات منفی بود، اما بازار مسیر خود را تغییر داد و در پایان روز ورود 160 میلیارد تومان پول واقعی به ثبت رسید. همچنین 67 درصد از نمادهای بازار معادل 556 نماد معاملات روز چهارشنبه را در محدوده مثبت به پایان رساندند.
خالص تغییر مالکیت هفتگی 5 هزار و 113 میلیارد تومان و میانگین ارزش معاملات هفتگی 16 هزار و 329 میلیارد تومان افزایش 26 درصدی داشته است. همچنین بازده هفتگی شاخص ها برای شاخص کل مثبت 5.78 درصد و برای شاخص متعادل 4.72 درصد بوده است. شاخص کل فرابورس نیز موفق به ثبت رشد 5.72 درصدی شد. برتری طرف تقاضا در بخش سفارشات نیز حفظ شد. به طوری که ارزش سفارش های خرید در پایان معاملات به 2.5 همات رسید و حدود 2.1 همات بیشتر از سفارش های فروش بود.
بیشتر بخوانید: راهنمای نحوه استعلام سهام متوفی و انتقال آن + عکس
جمع آوری این داده ها نشان می دهد که بازار سهام، حداقل در کوتاه مدت، همچنان تحت حمایت جریان تقاضا قرار دارد. از منظر بنیادی، دو محرک اصلی نقش تعیین کننده ای در هدایت بازار داشتند. اول تحولات مربوط به ارز تالار دوم که در محدوده نزدیک به 100 هزار تومان معامله می شود و انتظارات سودآوری شرکت ها را تقویت کرده است. دوم، بازگشت اخبار مثبت به گروه پالایشی که بار دیگر این صنعت را در کانون توجه فعالان بازار قرار داد و تاثیر روانی آن به کل بازار سرایت کرد.
چهار قطب سنجش ارزش بازار
در مرحله فعلی ارزیابی وضعیت بورس تهران بدون در نظر گرفتن متغیرهای کلیدی امکان پذیر نیست. اولین شاخص نسبت قیمت به سود (P/E) بازار است که در پایان معاملات روز چهارشنبه به 7.5 واحد رسید. این نسبت اکنون به مقاومت تاریخی خود در محدوده 8.1 واحد نزدیک است. سطحی که در اردیبهشت ماه سال جاری و آذرماه سال گذشته آغاز فاز اصلاحی بازار بود. واکنش بازار به این محدوده می تواند نقش تعیین کننده ای در آینده داشته باشد. دومین متغیر مهم ارزش دلاری بازار سرمایه است. ارزش دلاری بورس تهران به حدود 97 میلیارد دلار رسیده و با مقاومت روانی 100 میلیارد دلاری فاصله زیادی ندارد. عبور از این سطح می تواند نشانه تداوم موج صعودی باشد، در حالی که توقف در این ناحیه احتمال افزایش احتیاط در معاملات را تقویت می کند. عامل سوم نرخ بازده بدون ریسک است. متوسط نرخ اوراق قرضه در حال حاضر در محدوده 37 درصد است. سطحی که از منظر تاریخی بالا تلقی می شود. هر گونه افزایش جدید در این نرخ می تواند پول ریسک گریز را وارد بازار بدهی کند و فشار بیشتری را بر بازار سهام وارد کند.
در نهایت نرخ دلار رسمی و به ویژه دلار تالار دوم به عنوان یکی از مهم ترین متغیرهای موثر بر سودآوری شرکت ها در کانون توجه قرار گرفته است. در حالی که دلار توافقی در سطح 70 هزار تومان تثبیت شده است، دلار تالار دوم به محدوده 100 هزار تومان رسیده است. ادامه این روند و کاهش شکاف با دلار آزاد می تواند تعدیل مثبت قابل توجهی در صورت های مالی شرکت ها ایجاد کند و به عنوان یکی از محرک های اصلی بازار عمل کند.
مجموع این عوامل نشان می دهد که بورس اوراق بهادار تهران در نقطه حساسی از چرخه حرکت خود قرار دارد. جایی که رفتار قیمت ها در هفته آینده می تواند جهت کوتاه مدت بازار را واضح تر از همیشه ترسیم کند.
مسیر رشد با افزایش نقدینگی و سودآوری
کامل ابراهیمیان کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به روند معاملات بورس در هفته گذشته گفت: بازار سهام در هفته گذشته به رشد خود ادامه داد و آنچه بیش از همه جلب توجه می کند تقویت چشمگیر جریان نقدینگی در سمت تقاضا است و ارزش معاملات خرد روزانه به طور مداوم بالاتر از 17 هزار میلیارد تومان بوده که نشان می دهد سرمایه گذاران در بازار قدرتمندتر شده اند.
وی با تاکید بر ثبت رکوردهای جدید معاملات افزود: روز سه شنبه ارزش معاملات از مرز 22 هزار میلیارد تومان گذشت که سومین رکورد ارزش معاملات در سال جاری و بیست و هفتمین رکورد بزرگ در تاریخ بورس اوراق بهادار تهران محسوب می شود و همچنین میانگین ماهانه ارزش معاملات نیز بیش از 15 درصد نسبت به ماه قبل افزایش داشته است و می توان نشانه افزایش مجدد بازار را به عنوان یک ماه قبل نشان داد. عمق معاملات
ابراهیمیان در ادامه به شکاف عمیق ارزش دلاری بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: علیرغم رشد شاخص کل و افزایش قابل توجه ارزش معاملات، ارزش کل دلاری بازار سرمایه ایران همچنان کمتر از 100 میلیارد دلار برآورد می شود؛ سطحی که در مقایسه با ظرفیت های اقتصادی کشور و ترکیب شرکت های بورسی حتی در پایین ترین حد ممکن است، بسیار پایین است.
وی با اشاره به ترکیب شرکت های حاضر در بورس اوراق بهادار تهران تصریح کرد: با وجود حضور بزرگترین هلدینگ های پالایشی، معدنی، متالورژی و سرمایه گذاری نفت منطقه در بورس تهران، تجربه تورم بالای 40 درصدی در سال های اخیر به دلیل مجموعه ای از عوامل ساختاری، مانع از انعکاس واقعی ارزش سودآوری سهام شرکت ها در قیمت دارایی ها و قیمت دارایی ها شده است.
بیشتر بخوانید: عکس/ بورس سبز و قدرتمند شد
این کارشناس بازار سرمایه در تشریح این عوامل افزود: قیمت گذاری اجباری، بی ثباتی مقررات بودجه به ویژه در حوزه نرخ مواد غذایی و انرژی، قطعی گاز و برق که به طور مستقیم بر تولید شرکت ها تأثیر می گذارد و همچنین ریسک های مزمن سیستماتیک از مهم ترین عواملی بوده اند که اجازه نداده اند ارزش ذاتی شرکت ها به درستی در بازار منعکس شود. ابراهیمیان در عین حال معتقد است که متغیرهای بنیادی در ماه های اخیر به نفع بازار تغییر کرده است. وی گفت: در هفته ها و ماه های اخیر مجموعه ای از عوامل بنیادی منجر به شکل گیری چشم انداز مثبت تری برای بورس شده است. از یک سو رشد قیمت جهانی کالاها به ویژه فلزات اساسی و از سوی دیگر تمرکز دولت جدید بر کاهش مداخلات قیمتی و دور شدن تدریجی از سیاست های قیمت گذاری دستوری، افق سودآوری شرکت را بهبود بخشیده است.
وی ادامه داد: پرداخت مطالبات شرکتهای تولیدی بهویژه پالایشگاهها از محل صادرات، تاکید بر حفظ سطح تولید و انتشار گزارشهای ماهانه مطلوب شرکتها، همگی سیگنالهای مثبتی را به بازار ارسال کرده است و در این بین، معاملات محصولات در بورس کالا که همسویی بیشتری با نرخ سود توافقشده در هفتههای اخیر برای تعدیل نرخ دلار در نیمسال اخیر پیدا کردهاند، نقش مهمی را ایفا میکنند. و سال مالی آینده نیز این کارشناس ارشد بازار سرمایه نسبت به ریسک های کلیدی بازار هشدار داد و گفت: یکی از مهم ترین ریسک های ساختاری بازار، نرخ ارز بوده است. نرخی که در مقاطعی با دلار بازار آزاد نزدیک به 80 درصد فاصله دارد، عملا به عاملی تنبیهی برای شرکت های صادرات محور و سهامداران آنها تبدیل شده است.
ابراهیمیان با اشاره به تحولات اخیر در سیاست ارزی تصریح کرد: با انتقال تدریجی ارز حاصل از صادرات شرکت ها به بازار توافق شده در روزهای اخیر، امیدها برای کاهش فشار ارزی بر شرکت های تولیدی افزایش یافته و انتظار می رود آثار مثبت این تصمیم به تدریج در صورت های مالی شرکت ها منعکس شود. وی نرخ سود را یکی دیگر از چالش های مهم بازار دانست و افزود: در کنار ارز، نرخ سود همچنان پاشنه آشیل اقتصاد و بازار سرمایه محسوب می شود و اگر دولت بتواند با انضباط مالی عمل کند، هزینه های غیرمولد را حذف یا کاهش دهد و از کسری بودجه جلوگیری کند، زمینه کنترل تورم و در نتیجه کاهش فشار نرخ سود بر بازار دارایی ها فراهم می شود. مثبت اعلام کرد و گفت: با توجه به بهبود چشم انداز سودآوری شرکت در سال جاری و سال آینده، انتظار می رود بورس روند رو به رشد خود را حفظ کند.
تصمیم اخیر سازمان بورس مبنی بر حذف حجم پایه را می توان گامی مهم در جهت کشف قیمت واقعی و افزایش کارایی بازار دانست. ابراهیمیان در پایان تاکید کرد: اگر این تصمیم با حرکت همزمان به سمت باز شدن دامنه نوسانات مطابق با استانداردهای بورس های جهانی همراه باشد، می توان به گسترش بازار سرمایه و افزایش پایدار ارزش معاملات روزانه به سطوح 40 تا 50 هزار میلیارد تومانی در سال های آینده امیدوار بود.
منبع: دنیای اقتصاد
