کشف یک دیوار باستانی ۷۸۰۰ ساله در عمق ۹ متری اقیانوس

در نزدیکی جزیره Ile-de-Seine در لبه بیرونی منطقه بریتانی فرانسه، یک دیوار بزرگ و غرق شده که در حدود 5800 سال قبل از میلاد ساخته شده است، اکنون به عنوان یکی از قدیمی ترین سازه های سنگی در مقیاس بزرگ که توسط شکارچیان-گردآورنده ساحلی در اروپا ساخته شده است، شناخته می شود.

این دیوار که حدود 120 متر در امتداد دره ای غرق شده امتداد دارد، در اعماق بین 7 تا 9 متر زیر سطح فعلی دریا قرار دارد. آنچه که در ابتدا در نقشه برداری بستر دریا به عنوان ناهنجاری های خطی ضعیف مشاهده شد، پس از سال ها بررسی زیر آب، مشخص شد که یک سازه مهندسی شده و محاسبه شده متشکل از بلوک های گرانیتی روی هم قرار گرفته است که با یکپارچه های عمودی و صفحات سنگی عمودی تقویت شده است. این صخره ها در برخی نقاط هنوز نزدیک به دو متر ارتفاع دارند و علیرغم بیش از هفت هزار سال فرسایش دریا، محکم در جای خود باقی مانده اند.

این کشف در سال 2017 از طریق اندازه گیری عمق لیدار با وضوح بالا آغاز شد. روشی که اشکال هندسی غیرطبیعی را در بستر دریا در غرب جزیره سن نشان داد. غواصی‌های بعدی که بین سال‌های 2022 و 2024 انجام شد، منشأ انسانی حداقل 11 سازه سنگی جداگانه را در سراسر فلات غرق‌شده تأیید کرد. در میان آنها، دیوار اصلی، که محققان آن را TAF1 می نامند، به دلیل مقیاس، پیچیدگی و دوام خود متمایز است و شبیه هیچ چیز دیگری است که در این دوره اولیه در فرانسه ثبت شده است.

زمانی که دیوار ساخته شد، چشم انداز منطقه کاملاً متفاوت بود. سطح دریا چندین متر پایین‌تر بود و فلاتی که امروزه زیر آب است، محیط ساحلی حاصلخیز را تشکیل می‌داد که از کانال‌های جزر و مدی، پشته‌های صخره‌ای و دره‌های کم عمق تشکیل شده بود. باستان شناسان بدون شک تاریخ ساخت را در گذار از اواخر میان سنگی به اوایل نوسنگی می دانند. دوره ای که در آن جوامع در سراسر اروپا روش های جدیدی را برای سازماندهی کار، منابع و قلمرو آزمایش کردند.

یک نمای زمستانی 2023 از ساختار TAF1 نشان می‌دهد که عدم وجود جلبک، معماری صخره‌ای را با وضوح استثنایی آشکار کرده است. طناب سبزی که در امتداد محور شرقی-غربی قرار گرفته است، تاج دیوار و تراز تک سنگ ها و صفحات را برجسته می کند. تصاویر A و B نمای کلی از ردیف های تک سنگ را در بالای سازه نشان می دهد، در حالی که تصاویر C و D یک ردیف دوگانه متمایز از تک سنگ های عمودی را به موازات محور دیوار و با فاصله حدود 1.5 متر از یکدیگر ثبت می کنند. در تصویر C، طناب فاصله بین دو ردیف را مشخص می کند.

محققان بر این باورند که حداقل بخشی از این مجموعه غرق شده به عنوان “خطوط ماهیگیری” عمل می کند، تله های سنگی که برای هدایت و به دام انداختن ماهی ها در هماهنگی با ریتم جزر و مد طراحی شده اند. چنین سازه هایی در جاهای دیگر اروپای ماقبل تاریخ شناخته شده اند، اما نمونه های جزیره سن از نظر اندازه، عمق و پیچیدگی معماری بزرگتر و پیشرفته تر از نمونه های ثبت شده قبلی هستند. ساخت آنها مستلزم کار هماهنگ، دانش دقیق جزر و مد و رفتار دریا، و برنامه ریزی بلندمدت بود، کیفیت هایی که قبلاً تصور می شد فقط به جوامع کشاورزی متأخر تعلق دارد.

با این حال، انبوه و عظمت دیوارهای بزرگتر سؤالات دیگری را نیز ایجاد می کند. برخی از محققان پیشنهاد می‌کنند که این ساختارها عملکردهای متعددی داشتند. از ترکیب ماهیگیری با حفاظت ساحلی تا عمل به عنوان نشانگر سرزمینی در منظره ای با خط ساحلی پویا. عرض خارق‌العاده دیوارها و طرف‌های تقویت‌شده به سمت دریا، راهبردهای آگاهانه‌ای را برای مقاومت در برابر موج‌های طوفان نشان می‌دهد و نشان می‌دهد که سازندگان نه تنها از ساحل بهره‌برداری کرده‌اند، بلکه فعالانه آن را شکل داده‌اند.

این کشف همچنین نور جدیدی را بر ظهور تدریجی سنت‌های مگالیتیک در بریتانیا می‌تاباند. سنگ های برجسته و گورهای دسته جمعی که بعدها هویت منطقه را مشخص کردند، قرن ها پس از ساخت این سازه های غرق شده پدیدار شدند. از این منظر، دیوارهای اطراف جزیره سن را می توان به عنوان یک پیشرفت معماری در نظر گرفت. فصل فراموش شده در روند طولانی توسعه سنگ سازی در سواحل اقیانوس اطلس اروپا.

افسانه های محلی لایه ای از فانتزی را به این کشف اضافه می کنند. روایات بریتانیایی از یک سرزمین غرق شده یا سکونتگاه گمشده آن سوی خلیج ارنون صحبت می کند که در زمان های قدیم توسط دریا بلعیده شده بود. اگرچه باستان شناسان نسبت به تفسیرهای تحت اللفظی هشدار می دهند، اما اذعان دارند که خاطرات جمعی از سواحل ناپدید شده ممکن است بازتاب رویدادهای واقعی باشد که جوامع ماقبل تاریخ با بالا آمدن تدریجی آب ها تجربه کرده اند.

نمای سه‌بعدی سازه‌های TAF1 که به سمت شرق نگاه می‌کنند، خطی بودن ساختار و نماهای نامتقارن ضلع شمالی (چپ) و جنوبی (راست) آن را برجسته می‌کند. زوم عمودی روی 3 برابر تنظیم شده است و رنگ‌های قهوه‌ای صخره‌هایی را نشان می‌دهند که به‌طور مداوم بالای سطح دریا باقی می‌مانند.

با ادامه تحقیقات، دانشمندان قصد دارند تاریخ دقیق تری از سازه های جزیره سن را تعیین کنند و به دنبال نشانه های بیشتری از سکونت در امتداد خط ساحلی غرق شده باشند. هر شیرجه جدید جزئیات بیشتری را به تصویری که تازه در حال شکل گیری است اضافه می کند: جهانی که در آن افراد ماقبل تاریخ نه تنها خود را با تغییرات محیطی وفق دادند، بلکه با جاه طلبی، برنامه ریزی و سنگ نیز با آن مواجه شدند.