به گزارش اختاز نیوز، روزنامه دنیای اختاز نوشت: اظهارات وزیر صمت اما سوالات متعددی را در اذهان مردم ایجاد می کند. اول اینکه اگر 50 هزار خودرو در گمرکات کشور وجود دارد چرا ترخیص و تحویل نمی شود؟ سوال دوم این است که چرا آمار ارائه شده از سوی وزیر صلح با آمار اخیر گمرک و اظهارات چندی پیش وزیر اقتصاد همخوانی ندارد؟
همچنین این سوال مطرح است که پول این 50 هزار خودرو از کجا آمده است؟ آیا بانک مرکزی این ارز را اختصاص داده و پرداخت کرده است؟ یا خود واردکنندگان شروع به کار کرده اند؟ در کنار همه این سوالات البته یک ابهام و یک سوال کلی نیز وجود دارد که چگونه ناگهان در اولین ماه سال تعداد خودروهای ورودی به گمرکات کشور با این شدت افزایش یافته است؟
حدود 20 ماه از ابلاغ آیین نامه واردات خودرو در شهریور 1401 می گذرد، اما واردات آن طور که وعده داده شده بود پیش نرفت و روند بسیار کندی دارد. در واقع حتی اگر بپذیریم که در حال حاضر 50 هزار خودرو میهمان گمرکات کشور هستند، این تعداد نه با وعده های سیاست گذار (از جمله واردات 200 هزار دستگاه خودرو تا پایان بهار 1402) همخوانی ندارد و طرح های اجرایی فروش 33000 خودرو یک خارجی برای مردم آواز می خواند.
بر اساس اظهارات وزیر صمت، کل ثبت سفارش واردات خودرو 133 هزار دستگاه است که تنها 30 درصد از این تعداد وارد گمرکات کشور شده است. این آمار را با وعده سیاستگذار پس از ابلاغ آیین نامه مقایسه کنید و گفته بود تا پایان سال 1401 100 هزار دستگاه خودرو و تا پایان بهار 1402 100 هزار دستگاه خودرو دیگر وارد می شود.
مقایسه نشان می دهد تنها یک پنجم خودروهایی که قرار بود وارد شوند مهمان گمرکات کشور هستند و حتی میزان ثبت سفارش با وعده 200 هزار دستگاه نیز خوانده نمی شود. همچنین با احتساب اینکه 20 ماه از ابلاغ آیین نامه خودرو می گذرد، ماهانه به طور میانگین تنها 2500 دستگاه خودرو وارد کشور شده است. این در حالی است که روزانه بیش از 4000 خودرو در کشور تولید می شود. تفاوت این دو آمار از دو جهت حائز اهمیت است. یکی اینکه با چنین وارداتی شعار تنظیم بازار خودرو به کمک واردات عملی نمی شود. نکته دیگر این است که واردات محدود فعلی هیچ گاه تهدیدی برای تولید داخل نخواهد بود و واردات تا رسیدن به خط قرمز تولید داخلی راه زیادی در پیش دارد.
اما در مورد سوال اول – چرا 50 هزار خودروی وارداتی ترخیص و تحویل گمرک نمی شوند (به گفته وزیر صمت) – باید بخش ترخیص و تحویل تفکیک شود. طبق قوانین گمرکی برای ترخیص هرگونه کالا از جمله خودرو واردکننده باید به گمرک اظهارنامه ارائه کند. در این اظهارنامه مواردی از قبیل تعیین مبدا ارز و همچنین تاییدیه های مورد نیاز برای واردات هر محصول قید شده و در صورت تایید گمرک مجوز ترخیص صادر می کند.
بر اساس این قاعده 50 هزار خودروی وارداتی پس از ارائه اظهارنامه توسط واردکنندگان و تایید گمرک قابل ترخیص در گمرک هستند. بنابراین اینکه چرا 50 هزار خودروی مورد ادعای وزیر صمت ترخیص نشده است احتمالاً به موضوع بیانیه مربوط می شود. به عبارت دیگر ممکن است اظهارنامه این خودروها از سوی واردکنندگان به گمرک ارائه نشده باشد یا اظهارنامه در مرحله بررسی باشد و یا گمرک نسبت به آن ایراد داشته باشد.
اگر فرض اول را در نظر بگیریم، این موضوع بیش از هر موضوع دیگری به موضوع ارز مربوط می شود. در واقع ممکن است واردکنندگان به دلیل عدم تخصیص ارز یا تردید در دادن ارز تخصیصی توسط بانک مرکزی، در تحویل اظهارنامه خودروهای وارداتی تاخیر داشته باشند.
روال کار معمولا به این صورت است که واردکنندگان خودرو پس از تعیین تکلیف تخصیص ارز توسط بانک مرکزی، خودروهای مورد نظر خود را وارد گمرک می کنند. پس از ترخیص ارز توسط بانک مرکزی، واردکنندگان دو راه دارند. یکی اینکه با پول خود ارز تهیه می کنند و بعد از واردات ارز تخصیصی خود را از بانک مرکزی می گیرند. راه دیگر این است که واردکنندگان منتظر بمانند تا ارز را از بانک مرکزی دریافت کنند و سپس اقدام به واردات کنند.
اتفاقی که گاهی می افتد این است که واردکنندگان عمداً اظهارنامه خودروهای وارداتی را به گمرک ارائه نمی کنند، زیرا بانک مرکزی ارز تخصیصی را به آنها نمی دهد. در واقع تردید دارند که اگر اظهارنامه بدهند و خودروهایشان را ترخیص کنند باز هم بانک مرکزی ارز تخصیصی را می دهد یا حالا که واردکنندگان ارز ارائه کرده اند این را توفیق اجباری تلقی می کند و به آنها ارز نمی دهد. ?
به دلیل همین شبهه است که معمولاً واردکنندگان خودرو تا تعیین نهایی ارز ویژه بانک مرکزی، خودروهای وارداتی را اظهار نمی کنند. بنابراین شاید 50 هزار خودروی وارداتی مورد ادعای وزیر صلح نیز درگیر همین حاشیه بوده اند. نتیجه این ماجرا این است که با فرض وجود 50 هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور، تا زمانی که اظهار نشده باشد، نمی توان آنها را برای عرضه ترخیص کرد. در واقع خودرویی که به گمرک اظهار نشده است حکم خودروی وارداتی را دارد. اما قسمت دوم این سوال یعنی چرا همه خودروهای ترخیص شده تحویل داده نشدند را می توان به مواردی مانند فرآیند شماره گذاری خودروها مرتبط دانست. گفته می شود مراحل شماره گذاری یک خودروی تازه وارد حدود 45 روز طول می کشد.
ناهماهنگی در آمار واردات
اما سوال و ابهام دیگر درباره حضور 50 هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور، مغایرت این آمار با آمار گمرک و وزیر اقتصاد است. گمرک کشور اوایل سال جاری اعلام کرده بود که در سال گذشته حدود ۱۱ هزار و ۳۰۰ دستگاه خودرو به ارزش ۲۲۴ میلیون یورو وارد کشور شده است. همچنین وزیر اقتصاد گفت: 20 هزار دستگاه خودرو در آستانه ورود به گمرکات کشور است. احسان خاندوزی همچنین گفت: سال گذشته 17 هزار و 30 دستگاه خودرو وارد گمرکات کشور شده است. به گفته وی، از این تعداد 11 هزار و 300 دستگاه ترخیص و نیمی از آنها شماره گذاری شده است.
با توجه به این دو آمار، اگر فرض کنیم طی دو هفته ای که وزیر صمت از واردات 20 هزار خودرو به کشور خبر داد، این تعداد خودرو واقعا وارد گمرک شده است، باز هم با آمار وزیر صمت همخوانی ندارد. سکوت وزیر صامت می گوید 50 هزار خودرو در گمرک است اما با اضافه شدن 20 هزار خودروی که تصور می کردیم در دو هفته گذشته وارد شده و 17 هزار خودرو در سال گذشته وارد شده است، مجموع به 37 هزار خودرو می رسد. از این تعداد باید هشت هزار خودروی تحویلی به متقاضیان که دیگر در گمرک نیستند کسر شود. بر اساس آمار وزیر اقتصاد و گمرک باید 29 هزار دستگاه خودرو در گمرکات کشور وجود داشته باشد.
اما وجود ابهامات و سوالات مطرح شده در این گزارش نشان می دهد که فرآیند واردات خودرو به دلیل اشتباهات سیاست گذاران به ویژه سفارش واردات و برهم زدن روال گذشته (که نسبتاً درست کار می کرد) روند مناسبی ندارد و به نوعی ، هم واردکنندگان و هم متقاضیان خودروهای خارجی، سردرگم شده اند. قرار بود با واردات خودرو بازار تنظیم شود و قیمت ها شکسته شود اما هنوز هیچ کدام از این اتفاقات رخ نداده و به نظر می رسد رانت جدیدی به بازار داده شده است.
