فیثاغورث اولین ریاضی دان به معنای واقعی کلمه در نظر گرفته می شود، زیرا این رشته ای بود که او عمیقاً به آن علاقه داشت و عمیقاً با فلسفه منحصر به فرد و خاص خود پیوند داشت. برخی از قضایا و مفروضات او، به ویژه در هندسه و حساب، تا به امروز مورد استفاده باقی مانده اند (احتمالاً همه ما نام قضیه فیثاغورث را شنیده ایم).
به گفته فرادید، اگرچه از خود فیثاغورث متون مکتوبی وجود ندارد و تشخیص افکار او از پیروانش دشوار است، اما سهم او در تفکر غربی کلیدی و تعیین کننده بوده است.
زندگی فیثاغورث
فیثاغورث در حدود سال 569 قبل از میلاد در شهر یونانی ساموس در منطقه ایونی به دنیا آمد. اگرچه اطلاعات موثقی در مورد تاریخ زندگی او وجود ندارد، اما از روایت های فیلسوف دیگری به نام آریستوکسنوس می دانیم که فیثاغورس در چهل سالگی ساموس را ترک کرد. همچنین گفته اند در سن هفتاد یا هشتاد سالگی از دنیا رفت.
فیثاغورث در تابلوی معروف رافائل با عنوان «مدرسه آتن»؛ در این نقاشی فیثاغورث در مقابل تابلویی به تصویر کشیده شده است که شکل «تتراکتیس» روی آن حک شده است.
فیثاغورث در سفرهای طولانی خود از مصر و همچنین بابل که در آن زمان تحت فرمانروایی ایران بود دیدن کرد. این به او فرصتی داد تا تعالیم را از حکیمان و دانشمندان فرهنگ های دیگر بیاموزد. داستان های زیادی در مورد چگونگی آموختن اصول و مبانی فلسفه فیثاغورث از کاهنان مصری یا حتی از جادوگران ایرانی وجود دارد.
فیثاغورث سرانجام به کروتون در جنوب ایتالیا مهاجرت کرد. او در آنجا مکتب خود را تأسیس کرد و بر حاکمان منطقه، متفکران و حتی هنرمندان، ریاضیدانان و صنعتگران تأثیر زیادی گذاشت، زیرا فیثاغورث خود هنرمندی ماهر بود.
نفوذ مکتب او بلافاصله به شهرهای همجوار سرایت کرد. در بسیاری از آن شهرها، چند تن از اعضای جامعه فیثاغورثی حتی به مقامات رسمی رسیدند. اما این قدرت سیاسی برای آنها مضر بود و منجر به یک رویداد خشونت آمیز شد که منجر به قتل بسیاری از فیثاغورثی ها و تبعید و مرگ خود فیثاغورث شد.
اطلاعات بیشتری در مورد تحصیلات و زندگی فیثاغورث در دسترس نیست. روایات زندگی او مملو از اسطوره ها و افسانه های جمع آوری شده توسط فیلسوفان نوافلاطونی و نوفیثاغورثی است.
اخوان فیثاغورث
فیثاغورث در حدود سال 522 قبل از میلاد در کروتون ایتالیا ساکن شد. او مدرسه خود را در این شهر ایتالیایی تأسیس کرد که به «اخوان فیثاغورث» معروف بود. در این مدرسه هم زن و هم مرد قبول می شدند. آنها خود را “ریاضیدان” می نامیدند. اما معنایی که آنها از «ریاضیات» در ذهن داشتند با معنایی که ما امروز در ذهن داریم متفاوت بود.
به عقیده فیثاغورثیان، ماهیت واقعیت و هستی اساساً از امور ریاضی تشکیل شده بود; بنابراین مطالعه اعداد را فراتر از کاربرد آنها در تجارت و سایر کاربردهای روزمره می دانستند. برای فیثاغورسیان مطالعه اعداد و نسبت های بین آنها برابر بود با بررسی عمیق ترین حقایق هستی و اسرار و نسبت های جهان.
این برادری در اوج خود حدود 300 پیرو داشت (که به “فیثاغورثی ها” معروف بودند). آنها دارایی نداشتند، گیاهخوار بودند و به دو گروه تقسیم می شدند: اعضای اصلی گروه و شنوندگان (که بر خلاف گروه اصلی “آکوستوماتیک” نامیده می شدند و در معبد زندگی نمی کردند).
پذیرفته شدگان به برادری فیثاغورثی سوگند سکوت گرفتند تا اسرار جامعه و حقایق و فلسفه آن فاش نشود. این مسئله باعث شده است که فیثاغورث و فلسفه فیثاغورث در طول قرن ها و حتی اکنون هاله ای از رمز و راز در اطراف خود داشته باشند. و البته همین موضوع بود که باعث سوء ظن و حسادت دشمنان و مخالفان آنها شد.
آنها یک زندگی جمعی را ترویج می کردند و از همه کسانی که بخشی از این زندگی جمعی بودند انتظار وفاداری کامل می رفت. زهد و اعتقاد به تناسخ (اعتقاد به انتقال روح از جسمی به بدن دیگر) از جمله اعمال و اعتقادات رایج در بین اعضای آن بود.
اصول فیثاغورث
شکل “Tetraktis” شامل ده نقطه است که در چهار ردیف، از یک تا چهار، به شکل مثلث قرار گرفته اند. فیثاغورثی ها معتقد بودند که این شکل حاوی برخی از اسرار اساسی جهان است
به طور خلاصه می توان گفت که اصول فلسفی و دینی فیثاغورث و شاگردانش چنین بوده است:
واقعیت اساساً ریاضی است و از اعداد ساخته شده است. به عبارت دیگر «همه چیز یک عدد است».
فلسفه می تواند راهی برای تطهیر روح باشد.
روح انسان می تواند آنقدر بالا رود که با درجات الهی یکی شود.
برخی از اشکال، اعداد و نمادها جنبه مقدسی دارند (شکل معروف به «تتراکتیس» از جمله این نمادها بود؛ می گویند در برادری فیثاغورث، بزرگترین سوگند سوگند به تتراکتیس بود).
همه اعضای انجمن برادری فیثاغورث باید در مورد اعتقادات و اعمال خود سوگند سکوت کامل داشته باشند.
