فارابی از زیان ۹۰میلیارد تومانی خبر داد؛ پایان سینمای دولتی؟

آیا سینمای دولتی در ایران می تواند به حیات خود ادامه دهد؟ آمار می گوید نه! گیشه از شکست سنگین فیلم های دولتی در بازار اکران خبر می دهد، اما سینما همچنان مقید به دولت است. آیا در ایران سینمای غیردولتی داریم؟ این سوال البته محل بحث های بسیاری است.

به گزارش دنیای اقتصاد، برخی کارشناسان معتقدند سینمای غیردولتی در کشور وجود ندارد، زیرا فیلم ها یا مستقیماً از دولت بودجه می گیرند یا حداکثر حمایت مالی دارند یا به طور غیرمستقیم از لابی و رانت استفاده می کنند. مسعود فراستی منتقد مشهور سینما پیش از این گفته بود: سینمای ایران دولتی است. پول آن 100 درصد دولتی است، زیرا ما هیچ تولیدکننده خصوصی نداریم. سینما با استودیو و تهیه کننده خصوصی باید تشکیل شود. نه با تولید نیمه دولتی و نیمه خصوصی.

فیلم ها هم از نظر سرمایه و هم از نظر مدیریت دولتی هستند. ما تهیه کننده به معنای جدی کلمه نداریم. دوستان عمدتاً مدیران تولید هستند. برای تولید فیلم از یک جایی پول می گیرند و تقسیم می کنند.» به معنای دقیق کلمه، سینمای خصوصی، مستقل یا غیردولتی، سینمایی است که فیلمسازان با سرمایه شخصی و مستقل و غیردولتی فیلم می سازند و اکران می کنند. مدیریت.

اصولاً امروزه چنین سینمایی در ایران امکان پذیر نیست، اما اگر بخواهیم سینمای خصوصی را برای ایران با تسامح تعریف کنیم، باید به فیلم هایی اشاره کنیم که از حمایت مستقیم دولت برخوردار نیستند. از طرفی به فیلم هایی که توسط نهادهای دولتی تولید می شود، سینمای دولتی می گوییم.

فارابی مهمترین نهاد دولتی فیلمسازی در دهه های اخیر بوده و هست. این موسسه در چهار سال گذشته 10 فیلم اکران کرده است و در حالی که بازار اکران فروش بالایی را تجربه کرده، فارابی حدود 90 میلیارد تومان ضرر کرده است. این آمار نشان می دهد که سینمای دولتی حتی در سال های پرفروش هم یک صنعت ورشکسته است.

یک بازار رکود

فارابی برای ده فیلم اکران شده در جشنواره فیلم فجر در مجموع 127 میلیارد و 150 میلیون تومان هزینه کرد که تنها 38 میلیارد و 550 میلیون تومان آن برگشت خورد. خبرگزاری خبرآنلاین در این باره نوشت: بنیاد سینمایی فارابی در پی گزارش شفاف سازی قراردادها و حمایت از آثار سینمایی، در راستای «قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات»، گزارش این حمایت ها را از بهمن ماه ۱۳۹۷ منتشر کرد. تا پایان ژوئیه 1403.

اکنون مروری داریم بر بخشی از عملکرد مالی فارابی در سال‌های 1401 و 1402 در زمینه ساخت فیلم‌هایی که در جشنواره‌های فیلم فجر به نمایش درآمدند و سپس روی پرده سینما رفتند.

از این آمار تنها فیلم های «آپاراتچی» و «کت چرمی» توانستند پول خرج شده در گیشه را برگردانند و بقیه فیلم ها نتوانستند حتی اندکی از بودجه دریافتی خود را به دست آورند. کل بودجه هزینه شده برای این ده فیلم 127 میلیارد و 150 میلیون تومان بوده است. اما تنها مبلغ برگشتی از فروش این فیلم ها 38 میلیارد و 550 میلیون تومان بوده است. در واقع فارابی حدود سه برابر فروش اولیه را برای فیلم ها خرج کرده است.

سینما؛ رونق یا افول؟

سینمای ایران در فاصله 11 فروردین تا 10 خرداد موفق به فروش 490 میلیارد تومانی شد و 8.5 میلیون تماشاگر را وارد سینما کرد. در آن زمان همه کارگردانان از رونق سینما هیجان زده بودند اما برخی از منتقدان این را نشانه رونق سینما ندانستند و گفتند فقط فروش سینما افزایش یافته و این به معنای رونق سینما نیست.

رضا درسکار یکی از منتقدان سینما در این باره گفت: سینما رونق نداشته است، فروش بالا به معنای رونق سینما نیست. مشکل، انحطاط گسترده فیلمسازی و از بین رفتن قافیه به تعدادی از فیلم های بی کیفیت و بی کیفیت به نام فیلم های طنز است که از هنر سینما در سطح پایینی قرار دارند. صرف ترویج تولید گسترده این گونه آثار تخیلی و مثلاً کمدی باعث تخریب نظام تولید شده است. دیگر هیچ تهیه کننده و سینمایی نمی تواند و نمی خواهد سراغ ژانرهای واقعی سینما برود. این یک فاجعه ملی است که بعداً اثر خود را بر جای خواهد گذاشت.

سرایت انتقادات به وضعیت سینما و فیلمسازی در شرایطی است که ضررهای مالی گسترده در برخی موسسات فیلمسازی باعث کاهش ظرفیت تولید این موسسات شده است. همه این شرایط در حالی رخ داده است که دولت نیز کسری بودجه قابل توجهی دارد و به همین دلیل احتمالاً قادر به حمایت گسترده از فیلم های مورد نظر خود نیست. با این پیش نیازها به نظر می رسد دولت یا باید کمدی بسازد یا حداقل برای بازگشت سرمایه و جلوگیری از ضرر و زیان از فیلم ها حمایت کند.