بازار بی‌مشتری این خودروها/ سرنوشت خودروهای برقی در دولت پزشکیان

به گزارش اکونومیز به نقل از دنیای اقتصاد، وزارت صنعت، معدن و تجارت منتظر وزیر دولت چهاردهم است. مدت هاست این سوال مطرح می شود که سرنوشت خودروهای برقی پس از عباس علی آبادی چه خواهد شد؟ عباس علی آبادی، وزیر صمت دولت سیزدهم که از شرکت مپنا (وابسته به وزارت نیرو) به وزارت نیرو رسید، واردات و تولید خودروهای برقی را در دستور کار این وزارتخانه قرار داد. گفته می شود اتفاقی که بعد از علی آبادی برای خودروهای برقی می افتد به این دلیل است که برقی شدن خودروها کاملا به عباس علی آبادی گره خورده و او مسئولیت واردات و تولید محصولات برقی را بر عهده دارد.

اکنون نیز پروژه خودروهای برقی با موانع زیادی روبرو است. اگر تولید خودروهای دوگانه سوز تنها برای دو خودروساز بزرگ کشور بود که دولت متحمل ضرر و زیان شد، اکنون در فرآیند تولیدات برقی، بخش خصوصی و واردکنندگان درگیر هستند. همانطور که گفته شد خودروهای برقی در کشور با عباس علی آبادی وزیر حراست دولت سیزدهم گره خورده است و با رفتن وی از وزارت حراست اکنون سرنوشت پروژه های برقی نامشخص است. آیا این پروژه در استراتژی صنعتی وزیر جدید جایگاهی دارد؟ آیا با رفتن علی آبادی برقی شدن خودروها ساکت می ماند؟ تکلیف خودروهای برقی وارداتی به کشور که هنوز ایستگاه شارژ مناسبی ندارند چه می شود؟ آیا علی آبادی پاسخگوی واردکنندگانی است که اقدام به واردات خودروهای برقی کرده اند یا مشتریانی که با وعده های فراوان این محصولات را خریداری کرده اند؟

این سوالات در شرایطی مطرح می شود که به گفته مدیر پروژه برقی سازی وزارت صلح، 10 هزار خودروی برقی وارد کشور شده است که قرار است بیشتر آنها در اختیار سازمان تاکسیرانی قرار گیرد که به صورت اقساطی به فروش می رسد. به قیمت بالا اکنون رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر می گوید که تاکسی ها بدون مشتری مانده اند و تاکسیرانان حتی با شرایط اقساطی حاضر به خرید این محصولات نیستند.

سید جعفر تشری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران روز گذشته گفت: تنها ۱۵۰ راننده خواستار خرید تاکسی برقی هستند. وی ادامه داد: این بدان معناست که رانندگان حاضر به خرید خودروی تمام قسطی نیستند. تشکری هاشمی همچنین تاکید کرده است که 80 هزار تاکسی در تهران تردد می کنند که طبق آمار 50 تا 60 هزار تاکسی از این تعداد به سن فرسودگی رسیده اند.

رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران با بیان اینکه با وجود اصرار شهرداری تهران بر واردات خودروهای برقی، همچنان مردم و رانندگان تاکسی برقی را نمی پذیرند، گفت: این در حالی است که بیش از 30 هزار تاکسی فرسوده در تهران وجود دارد اما تنها 150 دستگاه تاکسی فرسوده وجود دارد. رانندگان آنها می خواهند تاکسی برقی بخرند. این بدان معناست که رانندگان حاضر به خرید خودروی تمام قسطی نیستند. اظهارات وی روز گذشته در شرایطی منتشر شد که شرکت ایران خودرو روز گذشته بدون در نظر گرفتن الزامات و شرایط خاص، فروش دو محصول برقی خود را در خبرها اعلام کرد. در اطلاعیه ایران خودرو تاکید شده است که دو خودروی برقی Luna GRE و FAW Bestune NAT بدون نیاز به افتتاح حساب نمایندگی و مسدود کردن آن عرضه خواهند شد. همچنین تاکید می شود فروش لوازم برقی مشمول ضوابط عدم خرید 48 ماهه گذشته در طرح های عادی و نداشتن پلاک فعال نمی باشد.

این دو خبر روز گذشته در شرایطی منتشر شد که برخی واردکنندگان از ورود این خودروها ابراز نگرانی کرده و بر عدم اطمینان از استقبال مشتریان از محصولات مذکور تاکید کردند.

وزارت نیرو؛ سد مقاوم در برابر برق

وقتی صحبت از خودروهای برقی یا برقی می شود، نمی توان کشوری را نام برد که نسبت به این تحول جهانی در صنعت خودرو بی تفاوت باشد. بنابراین وزارت ایمنی اگرچه قدم کوچکی در این زمینه برداشت اما نشان داد که چندان هم نسبت به تحولات جهانی خودرو بی تفاوت نیست.

بر اساس آمارهای جهانی، در سال 2023، فروش نزدیک به 14 میلیون خودروی الکتریکی جدید در سراسر جهان به ثبت رسید که تعداد کل آنها در جاده های جهان به 40 میلیون رسید. فروش خودروهای برقی در سال 2023 نسبت به سال قبل 3.5 میلیون نفر بیشتر بوده و نسبت به سال قبل 35 درصد افزایش داشته است. این مقدار بیش از شش برابر بیشتر از آمار سال 2018 یعنی همین 5 سال پیش است. در سال 2023، هر هفته بیش از 250000 ثبت نام جدید برای خودروهای برقی انجام می شد که بیش از کل ثبت نام سالانه در سال 2013، یعنی ده سال قبل از آن بود.

آمارهای ذکر شده نشان می دهد که ایران مدت هاست از ناوگان خودروهای برقی عقب مانده است و باید هر چه سریعتر در این راستا گام بردارد. اما حرکت در جاده محصولات الکتریکی با شرایطی همراه است. مهمترین این شروط، توافق و هماهنگی همه نهادها در پیشبرد این پروژه بزرگ است. اما در دولت سیزدهم با وجود اینکه وزیر صامت بر برقی شدن خودروها تاکید داشت، مهم ترین رکن اجرایی این طرح، وزارت نیرو بود. وزارت نیرو در شرایط فعلی به معرفی و تولید خودروهای برقی توجهی نکرده و بر کمبود برق در این زمینه تاکید دارد.

اگرچه وزیر نیرو علنا ​​و پنهانی با برقی شدن مخالفت کرد، اما علی آبادی مسیر ورود خودروهای خارجی را نیز با این شرایط تغییر داد و با اختصاص ارز مناسب، واردات خودروهای برقی را در اولویت قرار داد. به این ترتیب وزارت حراست در شرایطی به دنبال برقی شدن خودروها بود که وزارت نیرو از روند برقی شدن خودروها حمایت نمی کرد و به اصطلاح این وزارتخانه با این تحول در صنعت خودرو همگام نبود. و بازار کشور نتیجه این شد که در شرایطی عباس علی آبادی بر برقی شدن محصولات خودرویی در کشور فشار آورد که علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو با آن موافق نبود. این به این دلیل است که در تمام دنیا تامین برق یک متولی واحد دارد و آن متولی دارای اختیارات زیادی است.

اکنون آنچه بر دستان دولت چهاردهم مانده واردات بیش از 10 هزار خودروی برقی است که به نظر می رسد مشتری زیادی ندارد. اینکه می گوییم خودروهای برقی اکنون با توقعات مشتریان مواجه شده اند، به این دلیل است که اکنون که خودروهای برقی در کشور تقریبا کم است، وزارت نیرو در تامین برق به ویژه در فصل زمستان و تابستان با چالش بزرگی مواجه است. در فصل تابستان به دلیل استفاده شهروندان از کولرهای آبی و گازی، مصرف برق به اوج می رسد و به همین دلیل گاهی اوقات کار به خاموشی می انجامد (وضعیتی که در حال حاضر کشور با آن دست و پنجه نرم می کند). حتی برخی از صنایع کشور مانند فولاد در تابستان به دلیل سهمیه بندی برق با افت تولید مواجه هستند. در زمستان هم داستان به گونه ای دیگر تکرار می شود، به گونه ای که برخی نیروگاه ها نفت کوره می سوزانند و نتیجه آن آلودگی شدید هوا است. جدای از اینها فرسودگی شبکه برق موضوعی جدی تلقی می شود و البته اگر بار سنگین دیگری به نام خودروهای برقی بر دوش آن گذاشته شود، شاید قابل تحمل نباشد. بنابراین وزارت نیرو با آگاهی از این چالش ها با مدلی که وزارت ایمنی برای توسعه خودروهای برقی در نظر گرفته است موافق نیست.

به این ترتیب اگرچه پروژه برق رسانی علی آبادی تنها در حد وعده باقی ماند، اما باید دید در صورت حضور وی در وزارت نیرو، آیا او نیز به دلیل کمبود برق به جمع مخالفان محصولات برقی خواهد پیوست یا معجزه ای در تامین برق