به گزارش اختاز نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، به دلیل توقف خطوط تولید محصولات قدیمی خودروسازان داخلی، حضور فرانسوی ها در بازار خودرو کشور ضعیف تر از همیشه شده است. سهم چینی ها از دهه 90 با رشد قابل توجهی همراه بوده است. حال سوال اینجاست که آیا قرار است چینی ها پشت فرمان خودروسازی ایران بنشینند؟
حضور خودروسازان فرانسوی در ایران که از سه دهه پیش آغاز شده، در سال های اخیر بسیار کمرنگ شده و از سوی دیگر سهم چینی ها از بازار به سرعت افزایش یافته است. علاوه بر نگاه آماری به غروب فرانسوی ها و خیزش چینی ها در بازار خودروی ایران، مسائل سیاسی (دور بودن ایران از غرب و کشورهای اروپایی و همجواری با چین و البته روسیه) این سوال را ایجاد کرده است. افکار عمومی حاکم بعدی این بازار (بعد از فرانسوی ها کیست؟ نگاهی تاریخی به حاکمان بازار خودرو ایران این واقعیت را نشان می دهد که قبل از انقلاب آمریکایی ها و انگلیسی ها (به دلیل تولید پیکان) حاکمان بازار خودرو، اما پس از انقلاب، فرانسوی ها جای آنها را گرفتند.
این خودروساز فرانسوی تا یک دهه پیش، قبل از خروج پژو از ایران به دلیل تحریم های هسته ای علیه ایران و همچنین فروش بخشی از سهام آن به جنرال موتورز آمریکا، حاکم این بازار بود. البته رنو هم سعی کرد با پروژه پلت فرم مشترک ال 90 به پژو برسد تا گروه فرانسوی در ایران تکمیل شود. رنو اگرچه در این مسیر چندان موفق نبود، اما با این وجود جایگاه فرانسوی ها را در بازار خودروی ایران تثبیت کرد.
در اواخر دهه 60 پژو با ایران خودرو قرارداد بست و پس از آن مدل 405 به عنوان یک محصول به روز وارد ایران شد. بعدها مدل های دیگری از پژو نیز در ایران تولید شد که برخی از آنها به اصطلاح اورجینال این شرکت بود – مانند 206 هاچ بک – و برخی توسط ایرانی ها بازطراحی و با برند پژو به فروش رسید (مانند پارس و 206 باکس کار).
پژو تا اوایل دهه 90 بیشترین سهم را در سبد تولیدی ایران خودرو داشت و حتی پژو 405 سمند (که روی پلت فرم 405 ساخته شده بود) پرفروش بود. این خودروساز فرانسوی در مقطعی وارد فاز صادرات کامل محصول به بازار ایران شد اما راه نیفتاد.
با این حال پژو توانست در حدود دو دهه بازار خودروی ایران را تحت سلطه خود درآورد و بیشتر سبد تولیدی بزرگترین خودروساز کشور را در اختیار بگیرد. اگرچه پراید سال ها پرطرفدارترین خودروی داخلی بود، اما این محصول با برند سایپا – با نشان این شرکت – تولید می شد، در حالی که ایران خودرو پژو را با نشان این خودروساز فرانسوی تولید و به فروش می رساند.
قدرت پژو و خودروسازان فرانسوی در ایران به حدی افزایش یافت که حتی گاهی گمان می رفت که اجازه حضور برندهای دیگر را در بازار کشور نمی دهند.
ستاره بخت فرانسوی ها – به ویژه پژو – در بازار خودروی ایران از اوایل دهه 90 شروع به افول کرد. پژو پس از آغاز تحریم های اقتصادی غرب علیه ایران در اوایل دهه 1990 و همچنین به دلیل شروع همکاری با جنرال موتورز آمریکا، ایران را ترک کرد. این شرکت در زمان برجام به ایران بازگشت و حتی محصول جدیدی در ایران خودرو تولید کرد، اما با خروج آمریکا از برجام در سال 97 و تشدید تحریم ها، بار دیگر چمدان های خود را بست و رفت.
رنو با وجود اینکه فرصت مناسبی برای رشد در بازار خودروی ایران پیدا کرده بود، نتوانست در برابر تحریم ها مقاومت کند و مجبور به ترک کشور شد. بنابراین از سال 1997 و پس از تحریم های سنگین آمریکا علیه ایران، فرانسوی ها به طور کامل بازار خودروی کشور را ترک کردند. در حال حاضر تنها مدل تولید شده توسط خودروساز فرانسوی در ایران 207 است و احتمالا این تنها بازمانده ای است که به زودی جاده مخصوص را ترک خواهد کرد.
اما به نوعی همزمان با سقوط خودروسازان فرانسوی در بازار خودروی ایران، به تدریج این چینی ها بودند که در این بازار ظاهر شدند. طی 10 سال گذشته سهم خودروهای چینی در بازار ایران رشد زیادی داشته است. حتی مدت هاست که سهم خودروهای مونتاژی چینی در کشور بیشتر از تولید فرانسه بوده است، به طوری که طبق آمار رسمی، سهم تیراژ شرکت های بخش خصوصی از حدود 5 درصد در سال 2018 به حدود 22 درصد رسیده است. درصد در سال 2018
بخش خصوصی خودروسازی ایران سال‌هاست که تحت سلطه خودروسازان چینی بوده است. ضمن اینکه ایران خودرو و سایپا در این سال ها محصولات چینی را در سبد تولیدی خود داشته اند (ایران خودرو هنوز هم دارد). از سوی دیگر، از سرگیری واردات خودرو به کشور در سال 1401 نیز با نمونه های چینی بود.
به همه این اتفاقات باید مواردی مانند نزدیکی سیاسی ایران و چین و البته قرارداد همکاری 25 ساله دو کشور را اضافه کرد که مجموع آنها این فرضیه را مطرح می کند که چین حاکم جدید بازار خودروی ایران خواهد بود. .
چین حاکم است یا ایرانیان؟
اما آیا واقعا چین قرار است جای فرانسه را در بازار خودروی ایران بگیرد؟ برای پاسخ به این سوال باید از دو منظر به داستان نگاه کنیم: یکی از جنبه برند و دیگری از جنبه قطعات.
از بعد برند، پاسخ این سوال در حال حاضر منفی است و نمی توان ادعا کرد که چین حاکم جدید بازار خودروی ایران شده یا خواهد بود. منظور از برند این است که خودروهای تولیدی تحت لیسانس شرکت های چینی یا با آرم خودروسازان ایرانی به بازار عرضه می شوند. آمار و ارقام و البته برنامه های آتی خودروسازان نشان می دهد که بازار خودروی کشور از نظر برند به دست چینی ها نخواهد افتاد، اما خودروهای با آرم داخلی حرف اول را خواهند زد و همچنان دارند.
در حال حاضر عمده تولیدات ایران خودرو متعلق به محصولات داخلی این شرکت از جمله سورن، دانا، رانا و تارا است و پژو با تک محصول 207 در اقلیت است و در سایپا و پارس خودرو اکثریت تولید در دستان است. کوئیک، ساینا و شاهین که همگی داخلی محسوب می شوند.
اگرچه بخش خصوصی خودروسازی این کشور کاملاً چینی است، اما تیراژ آنها بسیار کمتر از برندهای داخلی است.
بنابراین حاکمیت فعلی بازار خودروی ایران پس از فرانسوی ها در دست خودروهای داخلی است نه چینی ها.
این در حالی است که از نظر قطعات، اگرچه قطعات داخلی در تولید به وفور بیشتر است، اما وابستگی قابل توجهی به قطعات چینی نیز شکل گرفته است. نکته مهم دیگر این است که چینی ها معمولا تمایلی به داخلی سازی قطعات در ایران نداشتند و نمی کنند و این خود دلیلی بر پایداری وابستگی چشمگیر صنعت خودروسازی ایران به قطعات چینی چه در بخش خصوصی و چه در بخش خصوصی است. در صنعت خودروسازی دولتی
در مجموع با وجود اینکه نقش چینی ها در خودروسازی ایران پررنگ تر از گذشته است، اما شواهد نشان می دهد که حداقل فعلاً قرار نیست خرقه سلطان بازار خودروی کشور را بر تن کنند و شاید در مرحله فعلی (با توجه به ریسک بالای سرمایه گذاری در ایران). ) حکومت مطلق نمی خواهند.
البته نباید فراموش کرد که سیاست خودرویی کشور به چینی ها اجازه سلطه بر بازار را نمی دهد. یکی از بخش‌های این سیاست شروع تولید با بومی‌سازی بالا است، در حالی که چینی‌ها در بخش خصوصی از آن متضرر نشدند و روش مونتاژ را در پیش گرفتند و در صنعت خودروسازی دولتی چنین چیزی را قبول ندارند.
از سوی دیگر وقتی ایران خودرو و سایپا به عنوان خودروسازان وابسته به دولت، چندین محصول را با آرم خود تولید می کنند، دلیل و توجیهی وجود ندارد که چینی ها ردای حاکمیت بر بازار را به تن کنند.
