این میزان شوخی با داروها برای نشان دادن عوارض آن قابل قبول نیست و به نوعی می تواند به عادی شدن مصرف مواد در نظر مخاطب منجر شود. علاوه بر این که صحنه های مشابهی در سایر تولیدات سینمایی مانند دینامیت، شمعی در باد، خارگیوش، تگزاس و حتی سریال پایتخت دیده شده است.
به گزارش همشهری آنلاین، «مهندس فکر نمی کنید وقت آن رسیده که به خود بیاییم؟» بله، مثبت فکر می کنم، بریم.» این یکی از آشناترین جملاتی بود که در فیلم «صبحانه با زرافه ها» شنیده شد.
دوستانی که برای دور شدن از فضای خسته کننده عروسی دوستشان به مواد مخدر پناه می برند و در نهایت داماد (رضا) را به ضیافت کوچک خود می برند تا خاطره ای از دوران مجردی خود را به یاد بیاورند.
جدای از کمدی قابل قبول فیلم که صاحب نظران حوزه هنری به آن اشاره کرده اند، استفاده از مواد مخدر در صبحانه با زرافه ها نقش پررنگی دارد. هنرمندان محبوب این فیلم با تصویری جالب و جذاب دارو را مصرف می کنند و این عمل بدون مخالفت انجام می شود و از نظر موقعیت اجتماعی و شغلی مصرف کننده محدودیتی وجود ندارد. حتی
پزشک فیلم که جراح است و از جایگاه اجتماعی بالاتری برخوردار است، علاوه بر مصرف مواد مخدر نیز الکلی است و در نهایت نمی تواند کاری برای داماد بیهوش فیلم انجام دهد.
صبحانه با زرافه ها از یک منظر ترکیبی از مواد مخدر، سیگار، خیانت، خودروهای بنز، ویلاها و برخی از سوپراستارهای جذاب صنعت سینماست که هر کدام می توانند به نوعی روی مخاطب تاثیر بگذارند.
البته سروش صحت کارگردان و نویسنده فیلم صبحانه با زرافه ها چندی پیش در مصاحبه ای اعلام کرد که در این فیلم به دنبال ترویج دوستی است نه مواد مخدر. بلکه می خواستیم نشان دهیم که مشکلات از همین جا سرچشمه می گیرد».
البته این نکته مورد تایید متولیان سلامت روان نیست و معتقدند این میزان شوخی با داروها برای نشان دادن عوارض آن قابل قبول نیست و به نوعی می تواند منجر به عادی شدن مصرف در نظر مخاطب شود. علاوه بر این، صحنه های مشابهی در سایر تولیدات سینمایی مانند دینامیت، شمعی در باد، خارگیوش، تگزاس و حتی سریال تلویزیونی پایتخت دیده شده است.
شناسایی مخاطب با شخصیت های فیلم
اگر فیلم‌ها صحنه‌های مختلفی از مصرف مواد مخدر، مشروبات الکلی و دخانیات را به نمایش بگذارند، این احساس را به بیننده القا می‌کنند که با یک امر عادی روبرو هستند و احتمالاً آن را در جامعه نیز ترویج می‌کنند. دکتر محمدرضا شالبافان، روانپزشک و رئیس اداره سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت این نکته را مطرح می کند و در توضیح بیشتر به همشهری می گوید: اگر برای شخصیت اصلی داستان ها چنین اتفاقی بیفتد. که مخاطب عموماً با آن همذات پنداری می کند، تأثیر بدی خواهد داشت. بیشتر خواهد بود
وی تاکید می کند: دفتر سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد متعهد است ساز و کارهایی را برای نمایش این صحنه ها در تمامی رسانه ها اعم از رادیو، سینما، سینمای خانگی و… تعریف و این موارد را محدود کند. البته این بدان معنا نیست که چنین مواردی اصلا نمایش داده نمی شود. اما باید مراقب بود که اثرات نامطلوب آن کاهش یابد. به خصوص در سریال ها یا فیلم هایی که مخاطبان زیادی پیدا می کنند، این موضوع می تواند خطرناک تر باشد.
شوخی افراطی با عوارض داروها
این مسئول درباره فیلم صبحانه با زرافه ها می گوید: جنبه های هنری این فیلم از سوی کارشناسان اعلام می شود; اما ژانر فیلم کمدی بود و به نظر می رسد در بسیاری از سکانس ها سعی بر ایجاد موقعیت طنز و عدم تبلیغ برخی مواد مخدر بوده است. مشکلات متعدد مصرف مواد مخدر نیز نشان داده شد، مانند فردی که به دلیل مصرف مواد مخدر در شب عروسی خود با چالش های جدی مواجه شد یا مشکلاتی که برای دوستانش پیش آمد. اما نکته اینجاست که در برخی صحنه ها این موضوع به صورت افراطی نشان داده شد. شاید نیازی به شوخی زیاد و افراطی با موضوع مصرف مواد مخدر توسط افرادی که شبیه افراد جامعه هستند و مخاطب به راحتی با آنها همذات پنداری می کند وجود نداشت.
البته به گفته شالبافان تلاش شد تا ابزار مصرف مواد مخدر در این فیلم نمایش داده نشود. اما در کل توقعی که از طنزپردازان در جامعه داریم بسیار زیاد است. با این حال سعی در ایجاد شادی برای مردم نیز دارند و حضور و تلاش آنها بسیار قابل تقدیر است.
چهره پزشکان را تحریف نکنید
شالبافان همچنین به نمایش نامناسب یک پزشک در این فیلم اشاره می کند و می گوید: دکتری که در این فیلم حضور داشت عملاً به فردی که مواد مخدر مصرف کرده بود کمکی نکرد. او هم مصرف کننده بود و مشکلات زیادی ایجاد کرد. این عکس خوبی از یک دکتر نبود. مردم بدانند کادر درمان بسیار پرتلاش هستند و چنین تصاویری باعث سوء تفاهم و بی اعتمادی می شود و تصویر خوبی از پزشکان نشان نمی دهد. به نظر می رسد در این مورد توجهی صورت نگرفته و با دقت زیادی نمایش داده نشده است.
این مسئول ایجاد بستر مناسب برای گفت وگو و تبادل نظر بین کارشناسان و متولیان حوزه سلامت و هنرمندان را ضروری می داند و می گوید: هدف سلامت و شادی بیشتر جامعه است. هنرمندان سرمایه های جامعه ایران هستند و اگر روانپزشکان، روانشناسان و سیاست گذاران حوزه سلامت روان باب گفت و گو با این قشر سخت را در قالب آموزش و یا گوش دادن به دغدغه های آنان باز کنند، امید بیشتری به این قشر سخت خواهد بود. تولید فیلم های بهتر
یک درگیری خوشایند با یک موضوع ناخوشایند
دکتر امیرمحمود حریرچی، جامعه شناس و استاد دانشگاه معتقد است که فیلم ها و سریال های تولید شده امروز تخت و در کنار رقص های مردانه که به نوعی قصد دارند شادی را به مخاطب القا کنند، می گوید: فیلم ها و سریال هایی که امروزه تولید می شوند، به صورت تخت هستند. اما آنچه منتقل شده، زندگی تجملی، تجمل گرایی، اشرافی گری و القای شادی های کاذب با مصرف مواد مخدر است و جوانان را ناخواسته به سمت زندگی تجملی و عادی شدن مصرف مواد برای داشتن هیجان و شادی کاذب سوق می دهد.
وی تاکید می کند: فعالان این عرصه سعی می کنند در کنار این گونه تصاویر، معایب آن را نیز به نمایش بگذارند; اما مشکل اینجاست که جذابیت های آن بسیار بیشتر است و به نوعی پایان فیلم با تاثیرات بد این شرایط به پایان می رسد. در حالی که مخاطب در زمان اکران فیلم با این موضوع همراه بوده و شاید با دیدن چنین تصاویری حس خوشایندی پیدا کرده باشد.
جهت گیری اخلاقی و فرهنگ سازی؛ نیاز امروز
حریرچی تاکید می کند: در حال حاضر نیز مصرف مواد مخدر صنعتی در کشور ما زیاد است و سن مصرف آنها نیز کاهش یافته است و این ملاحظات باید در ساخت فیلم و سریال مورد توجه جدی قرار گیرد. این در حالی است که این فیلم ها بازاری با چنین مطالبی دارند و به معنای واقعی سرگرمی در چنین چیزهایی خلاصه می شود.
در این زمینه باید مسئولیت سازندگان این گونه فیلم ها را افزایش دهیم. در جامعه به محتوایی نیاز داریم که اخلاق و فرهنگ را ترویج کند و به مخاطب منتقل کند. اما در مورد مسائل اخلاقی در سطح پایینی قرار داریم و در مشاغل، محل کار و حتی منازل مردم دائماً خشونت، عصبانیت یا ناامیدی را ابراز می کنند.
این جامعه شناس به فیلم هایی که در گذشته تولید می شد اشاره می کند و می گوید: روزی روزگاری در سینمای ما بحث زنا خیلی پررنگ بود. آیا چنین چیزهایی در فیلم های جدید دیده می شود؟ بعد از انقلاب رنگ اجتماعی فیلم ها زیاد شد و کیفیت تولیدات خیلی بالا رفت. بخش فکری آن نیز جنبه عمومی و اجتماعی بسیار قوی داشت.
اما اکنون شاهد چنین تولیداتی نیستیم. حتی اگر فیلم پس از نمایش صحنه هایی مانند مصرف مواد مخدر توسط بازیگرانش، در پایان آثار مخرب خود را نشان دهد، باز هم تاثیر منفی بر تماشاگر خواهد داشت. میل به مصرف مواد مخدر، خودنمایی و زندگی مجلل در فیلم های تولید شده این روزها شدید است و مخاطب بدون اینکه متوجه شود مدام در معرض این مطالب قرار می گیرد.
رفتار بد نباید به بیننده القا شود
ما با جامعه شناسان و روانشناسان دیگر تماس گرفتیم اما آنها با اعتراف به اینکه فیلم را ندیده اند از پاسخ ندادن عذرخواهی کردند.
محمد حاتمی، رئیس سابق سازمان نظام روانشناسی هم همین را می گوید، اما به نکته مهمی هم اشاره می کند; به طور کلی در روانشناسی و مفاهیم اسلامی، تأثیر رسانه های جمعی یک اصل انکارناپذیر است. صنعت سینما نیز مرجع است و با توجه به اینکه بخشی از مخاطبان این حوزه را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند، باید به این گونه موضوعات دقت کرد تا رفتار بدی به بیننده القا نشود.
وی تاکید می کند: حتی در فیلم های خارجی هم برای اینکه این گونه آسیب ها الگوبرداری نشود و گروه های سنی پایین تر تحت تاثیر قرار نگیرند، برای نقش های منفی مواردی مانند استفاده از مواد مخدر صنعتی در نظر گرفته می شود تا تاثیری بر مخاطب نداشته باشد.
