علی اکبر غلامی تاباش ، محقق و نویسنده ساختمانهای سنتی QOM ، گفت: محله Baghnaba یکی از محلات تاریخی QOM است که در آن خانه های ارزشمندی مانند یزدانپانا ، لاجورد ، سالم هستند. گذرگاه تاریخی باغ همچنین به اهمیت این محله می افزاید و خیابان های عمار یاسر و باژاک را به هم وصل می کند. خانه لاجورد در این محله و در جنوب شرقی خانه بهداشت واقع شده است.
وی ادامه داد: یکی از نکات برجسته ساختمان ، معماری آن است که توسط استاد حسن مالباشی ، یک معمار برجسته ایرانی طراحی و اجرا شده است. او همچنین خالق Timcheh Qom بزرگ و حیاط آتاباکی حرم پیامبر ماسوم بود. قسمت شرقی حیاط مرکزی خانه نیز توسط دانش آموز وی ساخته شده است و احترام استاد در ارتفاع پایین تر طراحی شده است.
غلامی راداش اظهار داشت: برنامه این خانه بسیار زیبا است و دارای دو حیاط داخلی و بیرونی است. سایر نکات برجسته شامل ورودی ، وستیبول ، حیاط مرکزی ، ایوان های ستون ، فضاهای سلطنتی ، بخش خدمات ، حمام ، آبشار ، استادان و حوضچه است که همه آنها نمایانگر معماری معتبر ایرانی هستند.
وی گفت: برنامه خانه مستطیل و کاملاً درونگرا است. فضاهای مختلف ترکیبی از ایوان ها ، اتاق ها و بخش های خدماتی است که در اطراف دو حیاط داخلی و بیرونی قرار دارد. پس از عبور از ورودی ، یک فضای هشت ضلعی وجود دارد که طرفین آن تقریباً برابر با طرف های شمالی و جنوبی است. پوشش سقف هشت ضلعی به روشی خفته اجرا می شود.
وی افزود: در ضلع شمال غربی هشت پا ، یک تیراندازی با کمان وجود دارد که با دو قدم به یک حیاط کوچک با یک برنامه هشت -و -a -half. همچنین ، قوس شمالی با پنج قدم به ایوان شرقی این حیاط کوچک متصل می شود. در جبهه غربی این حیاط ، فضای معماری خاصی وجود ندارد و فضای زیرزمین شرقی با حیاط بزرگ مرکزی به اشتراک گذاشته می شود. در جبهه های شمالی و جنوبی حیاط ، فضاهای دو استوری (زیرزمین و زمین) به صورت متقارن طراحی شده اند.
“سکوهای اطراف حیاط با آجری پوشانده شده است و ایوان های آن بر اساس ستونهای سنگی ساخته شده است ، در ضلع غربی حیاط ، فضاهای سلطنتی وجود دارد که دارای هفت ورودی چوبی هستند ؛ لامپ هایی برای تأمین نور داخلی و خارجی بین این ورودی ها وجود دارد.
وی گفت: در طرفین زیرزمین ، دو راهرو زیبا وجود دارد که برای برقراری ارتباط بین دو حیاط طراحی شده است. با این حال ، مسیر راهرو شمالی به حیاط غربی مسدود شده است. زیرزمین از هر دو حیاط سبک بود ، اما متأسفانه برخی از چراغهای کوچک مربوط به حیاط کوچک امروز مسدود شده اند.
غلامی راداش اضافه کرد: در جبهه شرقی حیاط مرکزی ، فضاهای طبقه همکف به یکدیگر وصل می شوند. این فضاها با تیرهای چوبی پوشانده شده است. در این بخش ، یک زیرزمین وجود دارد که دارای یک حوضچه سنگی کوچک است و احتمالاً نقش دارد. این پوشش به سبک قوسی پوشانده شده و توسط Qummay ساخته شده است.
محقق گفت: “آب خانه در جبهه جنوبی حیاط مرکزی واقع شده است و به احتمال زیاد حمام بعدی بوده است ، اگرچه امروزه تغییرات زیادی ایجاد شده است.” دسترسی به سقف از هر دو حیاط و از ضلع جنوبی ساختمان ارائه می شود. این خانه نمونه ای ارزشمند از معماری سنتی ایرانی است که با فضاهای عملی و زیبا ، هویت تاریخی و فرهنگی QOM را نشان می دهد.
آبشار در خانه های تاریخی قم ؛ نمادی از معماری سنتی
وی تأکید کرد: آبشار یکی از مهمترین قسمت های خانه های تاریخی QOM است که برای ذخیره و تهیه آب آشامیدنی طراحی شده است. در گذشته ، به دلیل کمبود آب و هوای گرم و خشک QOM ، آبشارها نقش مهمی در تأمین آب مورد نیاز خانه ها داشتند. این فضاها ، که معمولاً در زیرزمین یا قسمت جنوبی حیاط واقع شده اند ، با طراحی خاص خود برای مدت طولانی آب خنک و سالم را فراهم می کند.
غلامی راداش اظهار داشت: آبشارهای خانه های قدیمی قوم معمولاً با موادی مانند آجر و ملات ساخته می شدند که از نشت و فساد آن جلوگیری می کرد. این فضاها اغلب دارای سقف گنبد یا قوس های قوس بودند که علاوه بر قدرت ، همچنین به تنظیم دمای داخلی آب کمک می کرد. دسترسی به آبشار از طریق چندین مرحله معمولاً می تواند در قسمت های کم خانه از خانه تعبیه شود تا از تبخیر و گرم شدن آب جلوگیری شود.
نمونه ای از آبشار در خانه های تاریخی QOM
مدرس دانشگاه گفت: خانه تاریخی Lajevardi نمونه ای از این تاکتیک معماری دارد. در این خانه ها ، آبشارها به گونه ای طراحی شده اند که به طور مستقیم با فضاهای خدماتی مانند حیاط و حیاط مرتبط باشند. در بعضی موارد ، از منابع آب نیز به عنوان مخزن ذخیره آب برای شستشو و آبیاری استفاده می شد.
وی گفت: امروز با تغییر سبک زندگی و توسعه شبکه آبرسانی شهری ، بسیاری از این آبشارها استفاده خود را از دست داده اند و برخی از آنها نابود شده اند. با این حال ، این بخش از معماری خانه های تاریخی QOM نه تنها یادآوری ارزشمندی از اقدامات سنتی زیست محیطی است ، بلکه می تواند روشهای جدیدی را برای مدیریت منابع آب در طول بحران آب الهام بخش کند. محافظت و بازگرداندن این ساختمانهای ارزشمند گامی برای حفظ میراث معماری و فرهنگی شهر خواهد بود.
