خودروسازها بیشتر سود می برند یا سایر صنایع؟/ دلیل تفاوت سود چیست؟

از خودروسازی به عنوان لوکوموتیو صنعت یاد می شود، زیرا صنایع زیادی با آن مرتبط هستند. در این میان برخی از صنایع بزرگ مانند فولاد، مس، آلومینیوم و پتروشیمی تامین کننده مواد اولیه و به اصطلاح نهاده های تولید خودرو هستند که طبیعتا بخش بسیار مهمی از هزینه تولید خودرو را تشکیل می دهند.

در این سال‌ها هرگاه خودروسازان از سوی افکار عمومی یا نهادهای نظارتی به دلیل اصرار بر افزایش قیمت یا رشد محصولات خود در کارخانه مورد انتقاد قرار گرفته‌اند، همواره پای هزینه‌های تولید به‌ویژه در حوزه نهاده‌ها را کشیده‌اند. آنها می گویند وقتی قیمت نهاده های تولید مانند ورق فولاد، مس، آلومینیوم و … افزایش می یابد نباید انتظار کاهش یا تثبیت قیمت محصول نهایی داشت.

این در میانه قیمت گذاری دستوری است، سیاستی که خودروسازان می گویند به آنها آسیب رسانده است زیرا اجازه نمی دهد بین هزینه تولید و قیمت فروش محصولات تعادل ایجاد شود. در طول یک دهه اخیر (دهه قیمت گذاری دستوری) بارها اتفاق افتاده است که فعالان صنعت خودرو با استناد به رشد قیمت نهاده های تولید، تقاضای بازنگری در قیمت محصولات خود را داشته اند. حرف خودروسازان این بوده و هست که قیمت کارخانه ای محصولاتشان از کل بهای تمام شده تولید به ویژه در بخش نهاده عقب است و این دو متناسب با یکدیگر تعدیل نمی شوند.

اگرچه فعالان صنعت خودرو راه حل استاندارد برای حل این چالش عظیم را کنار گذاشتن قیمت گذاری دستوری و به عبارتی آزادسازی قیمت می دانند، اما گاهی راهکارهای دیگری نیز ارائه می دهند. مثلاً می‌گویند همان‌طور که نهاده‌های تولید با قیمت غیر اجباری به خودروسازان و قطعه‌سازان فروخته می‌شود، هنگام قیمت‌گذاری محصول نهایی – خودرو، باید همان قیمت را مبنای محاسبه قرار داد. به عنوان مثال، اگر قیمت نهاده های تولید در یک بازه زمانی مشخص به طور متوسط ​​20 درصد افزایش یابد، این نرخ رشد به طور کامل در فرمول قیمت گذاری استفاده می شود تا خودروسازان حداقل از رشد قیمت تولید ضرر نکنند. ورودی ها

یکی دیگر از پیشنهادات خودروسازان که با توجه به شرایط اقتصادی کشور غیرعملی است، کاهش قیمت نهاده های تولید است. آنها می گویند اگر انتظار می رود قیمت کارخانه خودرو افزایش یا کاهش پیدا نکند، باید قیمت نهاده های تولید (البته در کنار سایر عوامل تاثیرگذار مانند نرخ ارز) کاهش یابد. مثلاً اگر قرار است پژو پارس به قیمت سال 95 فروخته شود، باید ورق فولاد، مس، آلومینیوم و ارز نیز با قیمت همان سال در اختیار خودروسازان و قطعه سازان قرار گیرد.

اما به نظر می رسد تفاوت مدل قیمت گذاری محصولات در صنعت خودرو با صنایع قبلی آن عامل اصلی شکاف بسیار عمیق بین سود و زیان آنها باشد. این موضوع سیاست گذار را در مقابل این سوال قرار می دهد که چرا تولید کننده محصول نهایی (خودرو) مانند فولاد و مس و پتروشیمی سودآوری کرده و به معنای واقعی یک بنگاه اقتصادی باشد؟ وقتی مدل قیمت گذاری غیراجباری در صنایعی مانند فولاد، مس و پتروشیمی به عنوان تامین کننده اصلی نهاده های تولید مورد نیاز صنعت خودرو و قطعه سازی عمل می کند و حاصل آن سود سالانه چند ده میلیارد تومانی است، چرا مدلی که در صنعت خودرو اجرا نمی شود؟

از خودروسازان بی سود گرفته تا تامین کنندگان سودآور

اما بیایید نگاهی به سودآوری صنایعی که نهاده های تولید خودرو را تامین می کنند و خود خودروسازان بیاندازیم تا تفاوت بزرگ آنها با صنعت خودرو بیشتر نمایان شود. برای انجام این محاسبه و مقایسه، چهار صنعت خاص را از میان صنایع تامین کننده موسسات تولید خودرو و قطعه انتخاب کرده ایم که شامل فولاد، مس، آلومینیوم و پتروشیمی می شود. با توجه به حضور این شرکت ها در بورس، بررسی صورت های مالی آنها نمایانگر نمای کلی فعالیت و درآمد و سودآوری آنهاست. البته نباید فراموش کرد که صنعت خودرو تنها یکی از مشتریان مهم این صنایع است. بنابراین به اندازه سهم خرید شما از آنها در درآمدزایی و سودآوری آنها موثر است. به عبارت دیگر اینطور نیست که عمر این صنایع کاملاً وابسته به خودروسازی باشد، بلکه در هر صورت خودروسازان و البته قطعه سازان جزو مشتریان مهم آنها محسوب می شوند.

در این میان صنعت فولاد نقش حیاتی در تامین نهاده های لازم برای صنایع خودروسازی و قطعه سازی ایفا می کند. اگر مبنای مقایسه و محاسبات این گزارش را شرکت فولاد مبارکه بدانیم، آخرین صورت های مالی میان دوره ای آن حکایت از سود 77 هزار و 500 میلیارد تومانی تا پایان شهریور ماه سال جاری دارد. فولاد مبارکه نسبت به 6 ماهه سال گذشته 63 درصد افزایش سود خالص را تجربه کرده است. این شرکت در حال حاضر 80 هزار میلیارد تومان سرمایه ثبت شده در بورس دارد. یکی دیگر از صنایعی که نهاده هایی برای تولید خودرو و قطعات فراهم می کند، مس است. با احتساب صورت های مالی میان دوره ای صنایع مس ایران که تا پایان آذر ماه ابلاغ شده است، مشخص می شود که این صنعت نیز دوران سودآوری را سپری می کند.

بر اساس آنچه در صورت های مالی صنایع مس ایران با نماد «فملی» آمده است، سود خالص آن در پایان آذرماه امسال بالغ بر 47 هزار میلیارد تومان بوده است. Femli نسبت به 9 ماه سال گذشته 53 درصد افزایش سودآوری دارد. فملی نیز 60 هزار میلیارد تومان سرمایه ثبت شده در بورس دارد. از فولاد و مس بگذریم و به آلومینیوم بپردازیم. با در نظر گرفتن نماد صنعت آلومینیوم ایران در بورس به نام «فایره» مشخص می شود که این صنعت که نهاده های تولید خودرو را تامین می کند سودآوری هم دارد. بر اساس صورت های مالی میان دوره ای ارسالی به بورس، «فایرا» در پایان آذرماه امسال 2600 میلیارد تومان سود خالص داشته است. سود فیرا نسبت به 9 ماه سال گذشته 44 درصد افزایش داشته است.

اما صنعت پتروشیمی یکی دیگر از تامین کنندگان مهم نهاده های تولید در خودروسازی به ویژه از طریق محصولات پلیمری است. با توجه به اینکه صنعت پتروشیمی مهمترین و تاثیرگذارترین صنعت ایران است و رتبه اول صادرات غیرنفتی را دارد، برای اطلاع از شرایط سودآوری و درآمدزایی آن نیازی به مراجعه به صورت های مالی آن نیست. پتروشیمی در سال 1401 بیش از 80 هزار میلیارد تومان سود خالص پیش بینی کرده بود. حال این ارقام را با وضعیت صنعت خودرو مقایسه کنید، صنعتی که با سود بیگانه نیست و تا پایان آذرماه امسال 174 هزار میلیارد تومان زیان به ثبت رسانده و همچنان درگیر سیاست قیمت گذاری دستوری است.