نقش والدین در حمایت عاطفی و تحصیلی از فرزندان چیست؟

به گزارش خبرگزاری به گزارش میهن تجارت، خانواده اولین و تاثیرگذارترین بستر رشد انسان است. جایی که پایه های شخصیت، نگرش و انگیزه کودک شکل می گیرد. قبل از ورود به مدرسه، خانه جایی است که کودک در آن معنا و مفهوم عشق، نظم، اعتماد و امنیت را تجربه می کند. رفتار والدین، نوع گفتگو، واکنش به اشتباهات و نگاه آنها به موفقیت یا شکست، در ذهن کودک نقش می بندد و الگوی او برای رویارویی با زندگی می شود.

در جامعه امروزی که فشارهای آموزشی و توقعات آموزشی روز به روز در حال افزایش است، نقش خانواده در پرورش انگیزه، عزت نفس و آرامش روانی فرزندان اهمیتی دوچندان یافته است. کودکی که در فضایی محبت آمیز و پذیرنده رشد می کند، می آموزد که اشتباهات بخشی طبیعی از یادگیری است و شکست پایان راه نیست. در چنین محیطی، یادگیری از یک کار اجباری به تجربه ای لذت بخش و داوطلبانه تبدیل می شود.

تعادل بین آزادی و نظم، تشویق و مسئولیت و حمایت و استقلال یکی از اصول اساسی تربیت مؤثر است. والدینی که می توانند این عناصر را متعادل کنند به فرزندشان این فرصت را می دهند که همراه با رشد تحصیلی به بلوغ عاطفی و فکری برسد. خانواده ای که می شنود، درک می کند و فرصت انتخاب می دهد، نه تنها در تحصیل موفق می شود، بلکه پایه ای محکم برای تشکیل جامعه ای سالم تر و آگاه تر می سازد.

خانواده؛ اولین مدرسه زندگی و مهمترین رکن رشد کودک

مریم ماهر النقش، روانشناس تربیتی وی در گفت و گو با خبرنگار به گزارش میهن تجارت با اشاره به بررسی نقش خانواده در شکل گیری انگیزه، عزت نفس و موفقیت تحصیلی فرزندان، اظهار کرد: خانواده اولین محیط یادگیری و پرورش عواطف کودکان است. والدین با رفتار و نگرش خود می توانند شالوده رشد فکری و عاطفی فرزند خود را شکل دهند و والدین باید عشق، نظم و آزادی را متعادل کنند.

خانواده؛ اولین محیط آموزشی

وی با تاکید بر جایگاه خانواده به عنوان اولین مدرسه زندگی، افزود: کودک از همان روزهای اول از رفتار والدین خود درس می گیرد. نحوه صحبت کردن، نحوه نگرش به یادگیری، واکنش به شکست یا موفقیت، همه به طور ناخودآگاه در ذهن او ثبت می شود. والدین باید بدانند که هر رفتار کوچک آنها پیامی تربیتی برای کودک دارد. فضای خانه باید مکانی امن برای تجربه و رشد باشد. وقتی خانواده احساس امنیت و پذیرش را منتقل می کند، ذهن کودک برای یادگیری آمادگی بیشتری پیدا می کند. کودکی که احساس می کند دوستش دارد از اشتباه کردن نمی ترسد و برای کشف و درک بیشتر تلاش می کند.

مقایسه؛ سم پنهان در آموزش و پرورش

این روانشناس تربیتی با اشاره به اینکه مقایسه یک سم پنهان در تربیت است، گفت: بسیاری از والدین با نیت خیرخواهانه فرزندان خود را با دیگران مقایسه می کنند اما این گونه مقایسه ها پایه اعتماد به نفس را از بین می برد. هیچ دو فرزندی مسیر رشد یکسانی ندارند. مقایسه آنها مانند اندازه گیری دو فصل مختلف با یک معیار است. وقتی والدین به جای تلاش بر نتایج تمرکز می کنند، کودک احساس ناکافی می کند.

ماهرالنقش ادامه داد: بهتر است حتی کوچکترین پیشرفت ها را هم ببینید، مثلاً اگر فرزندتان در درس ریاضی نمره 17 گرفت، به جای اینکه بگویید چرا از بقیه پایین آمدید؟ به من بگو، من تلاش شما را دیدم و می دانم که چقدر برای تمرینات وقت گذاشتید. این جمله ساده پیام قدردانی و اعتماد را منتقل می کند و یادگیری را به تجربه ای خوشایند در ذهن کودک تبدیل می کند.

اشتباه کردن بخشی از بزرگ شدن است / گوش دادن مهارت فراموش شده در کودکان امروزی است

وی با بیان اینکه والدین باید بدانند که اشتباه کردن بخشی از مسیر رشد است، تصریح کرد: نگاه والدین به اشتباهات فرزندان نقش تعیین کننده ای در سلامت روان و پیشرفت تحصیلی آنها دارد. اشتباه کردن یک شکست نیست، بلکه بخشی طبیعی از فرآیند یادگیری است. وقتی والدین اشتباهات را فرصتی برای اصلاح می دانند، کودک نیز یاد می گیرد که با ترس و اضطراب به یادگیری نگاه نکند.

این روانشناس تربیتی گفت: پیشنهاد می کنم والدین به جای سرزنش از رویکرد حمایتی استفاده کنند و اگر کودک در حل مشکلی اشتباه کرد، بهتر است بگوییم آیا می خواهید روش او را دوباره با هم امتحان کنید؟ این نوع پاسخ کودک را تشویق می کند که به جای احساس شرمندگی، دوباره تلاش کند. پذیرش اشتباهات به عنوان بخشی از یادگیری، عزت نفس و انگیزه پیشرفت او را تقویت می کند.

ماهر النقش با تاکید بر اینکه یکی از موضوعات کلیدی اهمیت مهارت شنیداری است، افزود: کودکان اغلب فقط می خواهند شنیده شوند. وقتی والدین بدون قضاوت و با آرامش گوش می دهند، پیام مهمی منتقل می شود. احساسات شما مهم هستند و ما شما را درک می کنیم. همین رفتار ساده ریشه اعتماد و صمیمیت را در خانواده تقویت می کند. گاهی اوقات کودکان به دنبال پاسخ یا راه حل نیستند، فقط به همدلی نیاز دارند. سکوت توام با توجه گاهی از صد نصیحت ارزشمندتر است. اگر والدین به احساسات کودک احترام بگذارند، او نیز یاد می گیرد که احساسات دیگران را بفهمد و بیان کند.

تعادل نظم و آزادی اساس تربیت مؤثر کودکان است/ تقویت عزت نفس رکن رشد تحصیلی و عاطفی است.

وی بیان کرد: آموزش موفق مستلزم تعادل بین قانونمندی و آزادی است. انضباط چارچوبی برای رشد مسئولیت است، اما اگر با سخت گیری بیش از حد همراه باشد، روحیه کودک را محدود می کند. از سوی دیگر، آزادی نامحدود نیز به بی هدفی و بی نظمی می انجامد. هنر والدین یافتن تعادل بین این دو است. توصیه می شود قوانین خانه روشن و منسجم باشد، اما در تصمیم گیری های جزئی، به کودک حق انتخاب بدهید، مثلاً بگذارید تصمیم بگیرد که چه زمانی تکالیفش را انجام دهد یا چگونه درس بخواند. همین انتخاب های کوچک اساس استقلال فکری و احساس مسئولیت اوست.

این روانشناس تربیتی تاکید کرد: تقویت عزت نفس مهمترین وظیفه والدین در مسیر رشد و تربیت فرزندان است که باید مورد توجه قرار گیرد. کودکی که خود را ارزشمند می داند در برابر چالش ها مقاوم تر است و از شکست نمی ترسد. تمجید از رفتارهای درست، حتی اگر به درستی جواب ندهد، اعتماد به نفس پایدار ایجاد می کند. تحسین باید واقعی و خاص باشد. وقتی به کودک می گوییم دوست داشتم که تلاش کردی و تا آخر ادامه دادی، به او یاد می دهیم که تلاش ارزشمندتر از نتیجه است. چنین بازخوردی کودک را از تکیه بر تایید بیرونی دور می کند و به اعتماد به نفس درونی می انجامد.

والدین الگوهای یادگیری فرزندان هستند/ فشار تحصیلی دشمن انگیزه دانش آموزان است

ماهر الگوسازی را بهترین روش تربیتی دانست و افزود: کودکان بیشتر از رفتار والدین خود یاد می گیرند تا از گفتار آنها. اگر والدین علاقه مند به مطالعه، پرسیدن سؤال یا صحبت در مورد موضوعات جالب باشند، طبیعتاً کودک به یادگیری علاقه مند می شود. محیط خانه باید مکانی باشد که در آن به کنجکاوی، پرسش و آزمایش ارزش داده شود. وقتی خانواده در مورد کتاب صحبت می کنند، با هم فیلم آموزشی می بینند یا با هم مشکلی را حل می کنند، ذهن کودک فعال تر می شود. یادگیری برای او تبدیل به یک فعالیت پر جنب و جوش و جالب می شود، نه یک تکلیف خشک و اجباری.

وی نسبت به فشار بیش از حد برای موفقیت تحصیلی هشدار داد و گفت: وقتی والدین فقط نتیجه را ببینند و نیازهای عاطفی را نادیده بگیرند، اضطراب و ترس از شکست در کودک شکل می گیرد. چنین فشاری در طول زمان باعث کاهش تمرکز و انگیزه می شود. علاوه بر مطالعه، کودکان باید فرصت بازی، دوستیابی و استراحت را نیز داشته باشند. سلامت روان اساس هر نوع موفقیت است. بدون آرامش خاطر، یادگیری واقعی اتفاق نمی افتد. کودکانی که احساس امنیت و حمایت می کنند در مدرسه بهتر عمل می کنند زیرا ذهن آنها از ترس آزاد است.

تعادل، کلید پرورش نسلی سالم

این روانشناس تربیتی خاطرنشان کرد: آموزش موفق نه سخت گیری است و نه آزادی مطلق. والدین باید بین عشق، قانون و آزادی تعادل برقرار کنند. خانه ای که در آن عشق، گفتگو و احترام متقابل جریان داشته باشد، محیطی برای رشد افراد خلاق، با اعتماد به نفس و مسئولیت پذیر خواهد بود. اگر خانواده ها بتوانند همزمان احساس امنیت، استقلال و ارزش را در کودکان تقویت کنند، جامعه در آینده نسلی آرام، کنجکاو و سازنده خواهد داشت.

بر این اساس، تربیت فرزند فرآیندی تدریجی و عمیق است که از دل تعامل، عشق و درک متقابل اعضای خانواده شکل می گیرد. هیچ روش فرزندپروری واحدی وجود ندارد که برای همه کودکان کارساز باشد، اما آنچه در همه مسیرهای موفق مشترک است، وجود تعادل، احترام و ارتباط موثر بین والدین و فرزندان است. خانه ای که در آن گوش دادن، گفتگو و پذیرش صورت می گیرد، محیط امنی را برای رشد فکری و عاطفی کودک فراهم می کند.

کودکی که برای تصمیمات خود احساس اعتماد و ارزش می کند، به تدریج مسئولیت پذیری و استقلال را می آموزد. از طرفی فشار بیش از حد، مقایسه های مکرر و نادیده گرفتن احساسات به تدریج انگیزه درونی و اشتیاق او به یادگیری را از بین می برد. فرزندپروری موثر به معنای از بین بردن اشتباهات نیست، بلکه به معنای تبدیل اشتباه به فرصتی برای رشد است.

خانه والدین موفق خانه‌ای است که در آن عشق با قانون ملاقات می‌کند، آزادی در زمینه معنا پیدا می‌کند، و تلاش بیش از نتایج ارزشمند است. در چنین محیطی کودک نه از ترس تنبیه بلکه از روی میل به رشد حرکت می کند. تعادل بین احساس امنیت، آزادی و مسئولیت، کلید تربیت نسلی است که نه تنها در تحصیل، بلکه در زندگی نیز موفق و متعادل خواهند بود. آینده روشن با خانواده‌هایی آغاز می‌شود که یاد می‌گیرند فرزندپروری بیش از هر چیز هنر دوست داشتن آگاهانه است.