به گزارش خبرگزاری به گزارش میهن تجارت، بازگشت آموزش مجازی در شرایط اضطراری مانند آلودگی هوا نشان می دهد که این روش دیگر یک گزینه موقت نیست، بلکه بخشی از آموزش زیستی امروزی است. در چنین شرایطی، توانایی خانوادهها و دانشآموزان در مدیریت ابزارهای دیجیتال و رسانه، کیفیت تجربه یادگیری را تعیین میکند و آموزش مجازی تنها زمانی مؤثر خواهد بود که مردم بتوانند از رسانه به عنوان ابزار یادگیری استفاده کنند.
سواد رسانه ای در این زمینه به معنای توانایی تشخیص محتوای معتبر، مدیریت زمان آنلاین و استفاده از ابزارهای آموزشی به صورت هدفمند است. وقتی دانش آموز یا دانش آموزی بداند چگونه منابع را غربال کند، کمتر درگیر اطلاعات زائد یا اخبار ناراحت کننده می شود و این مهارت اضطراب ناشی از بی نظمی و فشار اطلاعات را کاهش می دهد و تمرکز بر یادگیری را افزایش می دهد.
از منظر روانشناسی، ارتقای سواد رسانه ای منجر به شکل گیری احساس خودکارآمدی می شود. فردی که توانایی استفاده از بسترهای آموزشی و مدیریت محتوا را داشته باشد، بر فرآیند یادگیری مسلط است و این احساس کنترل یکی از عوامل کلیدی در کاهش اضطراب و افزایش انگیزه درونی است و در واقع یادگیری آنلاین به جای یک تجربه تحمیلی به فرصتی برای رشد شخصی تبدیل می شود.
نقش والدین در این زمینه بسیار مهم است و والدینی که خودشان سواد رسانه ای بالاتری دارند می توانند محیط یادگیری فرزندشان را بهتر سامان دهند. آنها می توانند به جای نظارت دقیق، نحوه استفاده از ابزارها، سازماندهی فایل ها و رعایت برنامه کلاس ها را راهنمایی کنند.
برای دانشآموزان، سواد رسانهای به معنای توانایی مشارکت فعال در محیطهای آنلاین است، و تعامل با معلمان و همکلاسیها، مدیریت فایلها و استفاده از کلاسهای آفلاین برای مرور، همگی به مهارتهای رسانهای نیاز دارند و دانشآموزانی که این مهارتها را دارند کمتر تکالیف را فراموش میکنند یا سردرگم میشوند و میتوانند تجربهای نزدیک به کلاس درس حضوری داشته باشند.
آموزش مجازی فرصتی برای ارتقای سواد رسانه ای در سطح جامعه است و اگر خانواده ها و دانش آموزان این مهارت ها را جدی بگیرند، نه تنها کیفیت یادگیری افزایش می یابد، بلکه جامعه در برابر شرایط اضطراری نیز مقاومت بیشتری خواهد داشت. آموزش مجازی دیگر تنها یک پاسخ اضطراری نیست، بلکه می تواند به بستری برای توسعه مهارت های دیجیتال، کاهش اضطراب و افزایش کارایی آموزشی تبدیل شود.
با توجه به مجازی سازی کلاس های درس در روزهای اخیر به دلیل آلودگی هوا و آنفولانزا، در مورد تعادل بین نظارت والدین و استقلال یادگیری دانش آموزان، عوامل روانشناختی موثر بر کاهش تمرکز در کلاس های آنلاین، نقش یادداشت برداری فعال در تثبیت محتوا در حافظه، مهارت های خودتنظیمی و مدیریت زمان برای دانش آموزان در آموزش مجازی و رابطه کیفیت وضعیت جسمانی و یادگیری از راه دور با سلامت روانی مانند تاثیر مثبت وضعیت جسمانی و یادگیری از راه دور. نظرات والدین و معلمان در مورد انگیزه و عزت نفس دانش آموزان و نقش ارتقای سواد رسانه ای در کاهش اضطراب و افزایش کارایی آموزش مجازی زهرا سادات کاظمی، روانشناس و مشاور آموزشی گفتگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.
به گزارش میهن تجارت: چگونه تعادل بین نظارت والدین و استقلال یادگیری دانش آموزان را حفظ کنیم؟
کاظمی: والدین نقش مهمی در ایجاد نظم و ساختار در آموزش مجازی دارند، اما اگر نظارت بیش از حد باشد، استقلال یادگیری دانش آموزان خدشه دار می شود و از منظر روانشناسی رشد، کودکان و نوجوانان باید تجربیات یادگیری خود را به تنهایی مدیریت کنند تا حس خودکارآمدی در آنها ایجاد شود، بنابراین والدین باید بیشتر نقش تسهیل کننده را ایفا کنند تا نقش کنترلی.
یکی از راه حل های عملی تعیین چارچوب های کلی است. به عنوان مثال باید زمان شروع و پایان کلاس یا فضای مطالعه مشخص شود، اما جزئیاتی مانند نحوه یادداشت برداری یا روش های مرور را باید به دانش آموز واگذار کرد و این باعث می شود کودک احساس کند که بر یادگیری کنترل دارد.
از منظر آموزشی، بازخورد مثبت والدین باید بر تلاش و پیشرفت متمرکز باشد، نه فقط بر نتیجه، و این نوع بازخورد انگیزه درونی را پرورش می دهد و دانش آموز را به سمت یادگیری مستقل سوق می دهد.
تعادل زمانی برقرار می شود که والدین به جای نظارت لحظه به لحظه، بیشتر بر گفتگو و همراهی تمرکز کنند و به جای کنترل، نقش مربی را ایفا کنند.
به گزارش میهن تجارت: چه عوامل روانی بیشترین تاثیر را در کاهش تمرکز در کلاس های آنلاین دارد؟
کاظمی: کاهش تمرکز در کلاس های آنلاین معمولاً ناشی از ترکیبی از عوامل محیطی و روانی است، محیط خانه مملو از محرک های مزاحم مانند صدای تلویزیون، حضور اعضای خانواده یا دسترسی آسان به تلفن همراه است و این محرک ها باعث می شود که توجه دانش آموز به راحتی از درس منحرف شود.
از منظر روانشناسی شناختی یکی از عوامل مهم بار شناختی است، زمانی که حجم اطلاعات ارائه شده در کلاس زیاد باشد یا ساختار درس نامنظم باشد، ذهن دانش آموز دچار خستگی شناختی شده و تمرکز کاهش می یابد.
عامل دیگر انگیزه است و اگر دانش آموز احساس کند که کلاس مجازی کمتر از کلاس حضوری جدی گرفته می شود یا ارزش کمتری دارد، انگیزه درونی او برای تمرکز کاهش می یابد و این موضوع به ویژه در نوجوانانی که نیاز به تعامل اجتماعی دارند، خود را نشان می دهد.
اضطراب ناشی از شرایط بیرونی مانند آلودگی هوا یا نگرانی های خانوادگی نیز می تواند تمرکز را مختل کند، بنابراین راه حل ها باید هم محیطی مانند کاهش محرک ها و هم روانی باشد که شامل تقویت انگیزه و کاهش اضطراب است.
به گزارش میهن تجارت: از دیدگاه روانشناسی شناختی، چرا نوشتن و یادداشت برداری باعث تثبیت بهتر مطالب در حافظه می شود؟
کاظمی: یادداشت برداری فعال یک فرآیند دوگانه است که شامل دریافت اطلاعات و بازسازی آن می شود و زمانی که دانش آموز مطلبی را می نویسد در واقع آن را دوباره پردازش می کند و این پردازش مجدد باعث می شود اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل شود.
از منظر نظریه سطوح پردازش، نوشتن منجر به پردازش عمیق تر اطلاعات می شود و فقط گوش دادن یا خواندن پردازش سطحی است، اما نوشتن مستلزم انتخاب کلمات، سازماندهی و بازنمایی ذهنی است و این عمق پردازش، تثبیت حافظه را تقویت می کند.
یادداشت برداری همچنین به ایجاد نشانه های بازیابی کمک می کند، که حافظه را فعال می کند و زمانی که فرد بعداً به یادداشت های خود نگاه می کند، یادآوری را آسان تر می کند.
از منظر آموزشی، یادداشت برداری فعال حتی در کلاس های ضبط شده اهمیت دارد، زیرا دانش آموز را از حالت منفعل به یادگیرنده فعال سوق می دهد و این تغییر نقش باعث افزایش کیفیت یادگیری می شود.
به گزارش میهن تجارت: چه مهارت های خودتنظیمی و مدیریت زمان می تواند به دانش آموزان کمک کند تا با حجم زیادی از تکالیف خود کنار بیایند؟
کاظمی: دانشآموزان در آموزش مجازی معمولاً با حجم زیادی از مطالب و تکالیف مواجه میشوند و یکی از مهارتهای کلیدی تقسیم تکالیف است و به جای تلاش برای انجام همه کارها به یکباره، تکالیف را به بخشهای کوچکتر تقسیم میکنند که باعث کاهش اضطراب و افزایش تمرکز میشود.
یکی دیگر از مهارت ها اولویت بندی است و دانش آموز باید بتواند تشخیص دهد که کدام وظایف فوری تر یا مهم تر هستند و استفاده از ماتریس آیزنهاور شامل فوری/غیر فوری و مهم/غیر مهم می تواند در این زمینه کمک کند.
از نظر روانشناسی تربیتی خود نظارتی مهم است، یعنی دانش آموز باید مرتباً پیشرفت خود را ارزیابی کند و در صورت عقب ماندگی برنامه را اصلاح کند و این مهارت احساس کنترل بر یادگیری را افزایش می دهد.
استفاده از ابزارهای دیجیتالی مانند تقویم های آنلاین یا برنامه های مدیریت وظایف می تواند نظم بیشتری ایجاد کند و ترکیب این ابزارها با مهارت های روانی مدیریت زمان را موثرتر می کند.
به گزارش میهن تجارت: وضعیت جسمانی مانند نشستن مناسب و نور محیط با کیفیت یادگیری و سلامت روان چه ارتباطی دارد؟
کاظمی: سلامت جسمانی و روانی رابطه مستقیمی با کیفیت یادگیری دارد و نشستن طولانی مدت در وضعیت نامناسب می تواند باعث ایجاد دردهای جسمانی شود که تمرکز ذهنی را مختل می کند. وقتی بدن ناخوشایند است، ذهن نمی تواند به طور کامل بر یادگیری تمرکز کند.
نور محیط نیز نقش مهمی دارد و نور کم باعث خستگی و خواب آلودگی چشم می شود در حالی که نور مناسب انرژی و هوشیاری را افزایش می دهد و این عوامل فیزیکی به طور غیرمستقیم بر سلامت روان تاثیر می گذارد.
از نظر روانشناسی، شرایط نامناسب جسمانی می تواند منجر به افزایش اضطراب یا کاهش انگیزه شود و فردی که در محیطی ناخوشایند مطالعه می کند، بیشتر دچار کسالت و استرس می شود.
به طور کلی توجه به سلامت جسمانی و نشستن صحیح، نور مناسب و دوری از صفحه نمایش نه تنها باعث افزایش کیفیت یادگیری می شود، بلکه به حفظ سلامت روان و کاهش فشارهای آموزشی کمک می کند.
به گزارش میهن تجارت: چرا بازخورد مثبت والدین و معلمان می تواند موثرتر از یادآوری های مکرر باشد و پیامدهای روانی آن چیست؟
کاظمی: بازخورد مثبت مبتنی بر نظریه تقویت مثبت در روانشناسی رفتاری است و زمانی که دانش آموزی به دلیل تلاش یا پیشرفت خود تشویق می شود، احتمال تکرار آن رفتار افزایش می یابد، اما از سوی دیگر یادآوری های مکرر معمولاً باعث مقاومت یا بی انگیزگی می شود.
از دیدگاه روانشناسی انگیزشی، بازخورد مثبت انگیزه درونی را تقویت می کند و دانش آموز احساس می کند که تلاش او ارزشمند است، نه اینکه فقط از ترس تنبیه یا هشدار کار کند و این نوع انگیزه پایدارتر و مؤثرتر است.
یکی دیگر از پیامدهای روانی افزایش عزت نفس است و زمانی که کودک یا نوجوان بازخورد مثبتی دریافت می کند، تصویر مثبتی از توانایی های خود می سازد و این تصویر ذهنی به او کمک می کند تا در مواجهه با چالش ها اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد.
در نهایت، بازخورد مثبت، رابطه بین والدین، معلمان و دانش آموزان را بهبود می بخشد و این رابطه حمایتی، محیط آموزشی را ایمن تر و جذاب تر می کند.
به گزارش میهن تجارت: ارتقای سواد رسانه ای خانواده ها و دانش آموزان چه تاثیری در کاهش اضطراب و افزایش کارایی آموزش مجازی دارد؟
کاظمی: سواد رسانه ای به معنای توانایی درک، تحلیل و استفاده صحیح از رسانه ها و ابزارهای دیجیتال است. وقتی خانواده ها و دانش آموزان این مهارت را کسب می کنند، می توانند بین محتوای معتبر و غیر معتبر تمایز قائل شوند و این توانایی باعث کاهش اضطراب ناشی از سردرگمی در مواجهه با حجم زیاد اطلاعات می شود، زیرا فرد می داند چگونه منابع مناسب را انتخاب کند و از اطلاعات غیرضروری یا گمراه کننده خودداری کند.
از منظر روانشناسی تربیتی، ارتقای سواد رسانه ای حس کنترل و خودکارآمدی را افزایش می دهد و وقتی دانش آموزان یا والدین نحوه استفاده از بسترهای آموزشی، مدیریت فایل ها و برقراری ارتباط موثر با معلم یا استاد را بدانند، احساس توانمندی بیشتری می کنند و این احساس توانمندی به کاهش اضطراب و افزایش انگیزه یادگیری کمک می کند.
سواد رسانه ای نقش مهمی در مدیریت زمان دارد و فردی که می تواند از ابزارهای دیجیتال به درستی استفاده کند، کمتر دچار سردرگمی یا فراموشی تکالیف می شود که این امر فشار روانی ناشی از اختلال یا تاخیر را کاهش می دهد و کارایی آموزش مجازی را افزایش می دهد.
ارتقای سواد رسانهای خانوادهها و دانشآموزان، آموزش مجازی را به تجربهای مثبتتر تبدیل میکند و به جای اینکه یادگیری آنلاین به عنوان یک اجبار یا محدودیت تلقی شود، به فرصتی برای توسعه مهارتهای جدید و افزایش استقلال یادگیری تبدیل میشود و این تغییر نگرش هم اضطراب را کاهش میدهد و هم کیفیت یادگیری را بهبود میبخشد.
منبع : به گزارش میهن تجارت
