به گزارش خبرگزاری به گزارش میهن تجارت، نوجوانی را می توان به زمین حاصلخیزی تشبیه کرد که هر بذری که در آن کاشته شود به سرعت رشد می کند. به دلیل تغییرات هورمونی، تغییرات شناختی و فشارهای اجتماعی، این زمین به طور ویژه برای پذیرش تأثیرات مثبت یا منفی آماده می شود و اگر بذر سلامت روان در این زمین ضعیف یا بیمار باشد، علف های هرز اعتیاد فرصت جایگزینی و رشد پیدا می کنند. در چنین شرایطی حتی یک تجربه کوچک از مصرف مواد مخدر می تواند به سرعت به یک الگوی پایدار تبدیل شود، زیرا نوجوان همچنان در حال ساخت چارچوب های هویتی و رفتاری خود است، بنابراین مراقبت روانی در این دوران یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت حیاتی برای جلوگیری از انحراف مسیر زندگی است.
بسیاری از نوجوانان مصرف مواد را نه برای لذت، بلکه به عنوان مکانیزم دفاعی در برابر فشارهای روانی تجربه می کنند و اضطراب امتحان، ترس از طرد شدن اجتماعی یا احساس شکست در روابط خانوادگی می تواند آنها را به سمت مصرف مواد سوق دهد و این داروها به عنوان سپر موقتی در برابر اضطراب یا احساس شکست برای آنها عمل می کنند، اما در واقع سپر شکننده ای است که مصرف مواد مخدر را زودتر یا دیرتر حل می کند. پیچیده تر است نوجوان را در چرخه ای گرفتار می کند که بیرون آمدن از آن دشوارتر از ورود به آن است.
یکی از راه های مقابله با پیوند خطرناک سلامت روان و اعتیاد، هدایت انرژی نوجوانان به مسیرهای خلاقانه است. هنر، ورزش و فعالیتهای اجتماعی میتوانند همان کارکردی را داشته باشند که مواد مخدر به طور کاذب ارائه میشوند، و تفاوت در این است که این جایگزینها پایدار و سازنده هستند و به رشد شخصیت نوجوان کمک میکنند، برای مثال، نوجوانی که درگیر موسیقی یا ورزشهای گروهی است، نه تنها اضطراب خود را مدیریت میکند، بلکه احساس هویت و ارزش بیشتری نیز به دست میآورد، و این راهها به او فشار روانی میآموزد که با آن کنار بیاید.
در دنیای امروز، نوجوانان نه تنها با فشارهای محلی، بلکه با جریانات فرهنگی و رسانه ای جهانی مواجه هستند و مقایسه خود با همسالان در شبکه های اجتماعی، احساس بی کفایتی و فشار برای به روز بودن می تواند سلامت روان را تضعیف کند. نوجوانی که مدام خود را با تصاویر و روایتهای غیرواقعی مقایسه میکند، ممکن است احساس کند که تنها راه رسیدن به مقبولیت اجتماعی، تجربه رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد مخدر است و این فشارها گاهی اوقات نوجوان را به سمت استفاده از مواد مخدر به عنوان راهی برای سازگاری با دنیا سوق میدهد، در حالی که در واقع در دام یک الگوی ناسالم است.
هر گونه اختلال در سلامت روان می تواند منجر به رفتارهای پرخطر شود
سامیه طاهری، روانشناس و مشاور خانواده وی با بیان اینکه سلامت روان در دوران نوجوانی نقش اساسی در شکل گیری شخصیت و آینده فرد دارد، به خبرنگار به گزارش میهن تجارت گفت: این دوران با تغییرات شدید زیستی، روانی و اجتماعی همراه است و هرگونه اختلال در سلامت روان می تواند منجر به رفتارهای پرخطر شود که یکی از مهم ترین آنها تمایل به مصرف مواد مخدر و اعتیاد است که اغلب به عنوان یک راه فرار روانی تجربه می شود.
وی با بیان اینکه نوجوانانی که با اضطراب، افسردگی یا اختلالات رفتاری مواجه هستند بیشتر در معرض خطر مصرف مواد مخدر هستند، می افزاید: این اختلالات می تواند توانایی نوجوان را در مدیریت هیجانات و تصمیم گیری سالم کاهش دهد و در نتیجه مواد مخدر یا مشروبات الکلی به عنوان ابزاری برای تسکین موقت هیجانات منفی وارد زندگی آنها شود.
این روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه خانواده و محیط اجتماعی در ارتباط بین سلامت روان و اعتیاد نقش اساسی دارند، اظهار کرد: نوجوانانی که از حمایت عاطفی کافی برخوردار نیستند یا در محیط های پر استرس زندگی می کنند تمایل به مصرف مواد مخدر دارند و عدم ارتباط سالم با والدین و دوستان می تواند احساس تنهایی و درماندگی را تشدید کرده و زمینه ساز اعتیاد شود.
اعتیاد نه تنها مشکلات روحی را تشدید می کند، بلکه منجر به ایجاد اختلالات جدید می شود
طاهری با اشاره به اینکه مدرسه به عنوان دومین محیط زندگی نوجوانان می تواند هم عامل حفاظتی و هم عامل خطر باشد، تصریح کرد: فشارهای تحصیلی، رقابت شدید و نبود برنامه های حمایتی روانی در مدارس احتمال اعتیاد به مواد مخدر را افزایش می دهد و از سوی دیگر حضور مشاوران روانشناسی و برنامه های آموزشی در زمینه مهارت های زندگی می تواند در پیشگیری از اعتیاد نقش داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه مصرف مواد مخدر نه تنها مشکلات روحی موجود را تشدید می کند، بلکه منجر به ایجاد اختلالات جدید نیز می شود، می گوید: نوجوانی که برای مقابله با اضطراب به مواد مخدر پناه می برد، در نهایت با افسردگی شدیدتر، افت تحصیلی و مشکلات اجتماعی مواجه می شود و این چرخه معیوب باعث می شود اعتیاد و اختلالات روانی یکدیگر را تقویت کنند.
این روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه برای شکستن این چرخه توجه به سلامت روان و پیشگیری از اعتیاد ضروری است، میافزاید: آموزش مهارتهای مدیریت استرس، تحکیم روابط خانوادگی، ایجاد محیطهای حمایتی در مدرسه و دسترسی آسان به خدمات مشاورهای میتواند نوجوانان را در برابر خطر اعتیاد مقاوم کند و رویکردهای جامع پیشگیری که سلامت روان و سوءمصرف مواد را با هم ترکیب میکنند، مؤثرترین روشها هستند.
اعتیاد می تواند تلاشی بیهوده برای پوشاندن اضطراب، افسردگی یا احساس بی ارزشی باشد
فاطمه خدادادی، روانشناس بالینی به خبرنگار به گزارش میهن تجارت با بیان اینکه نوجوانی مرحله ای است که فرد بین کودکی و بزرگسالی در نوسان است، به خبرنگار به گزارش میهن تجارت گفت: این حالت گذار در کنار تغییرات هویتی و فشارهای اجتماعی، نوجوان را آسیب پذیر می کند و در چنین شرایطی هرگونه شکاف در سلامت روان می تواند منجر به گرایش به رفتارهای پرخطر از جمله مصرف مواد مخدر شود.
وی با بیان اینکه در بسیاری از موارد اعتیاد در نوجوانان بیشتر نشانه مشکلات روحی و روانی عمیق است و عمده مشکلات در حاشیه است، می افزاید: مصرف مواد مخدر می تواند تلاشی برای سرپوش گذاشتن بر اضطراب، افسردگی یا احساس بی ارزشی باشد، بنابراین درمان اعتیاد صرف نظر از ریشه های روانی آن، فقط سطح مشکل را پوشش می دهد.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه نوجوانان در تلاش برای ساختن هویت فردی و اجتماعی خود هستند، تصریح می کند: اگر این فرآیند با سردرگمی یا احساس شکست همراه باشد، احتمالاً نوجوان برای یافتن جایگاه یا پذیرش اجتماعی به مواد مخدر روی می آورد و ضعف در خودپنداره و عزت نفس پایین ارتباط مستقیمی با خطر اعتیاد دارد.
تاثیر الگوهای ناسالم یا تبلیغات غیرمستقیم بر تضعیف سلامت روان و هموارسازی مسیر اعتیاد
خدادادی با بیان اینکه رسانه ها و شبکه های اجتماعی نیز نقش مهمی در این ارتباط دارند، ادامه می دهد: نوجوانانی که در معرض الگوهای ناسالم یا تبلیغات غیرمستقیم مصرف مواد مخدر قرار می گیرند بیشتر در معرض خطر هستند و فشار همرنگ بودن با جمعیت می تواند سلامت روانی را تضعیف کند و زمینه اعتیاد را هموار کند.
وی با بیان اینکه سلامت روانی ضعیف می تواند نوجوان را به سمت اعتیاد سوق دهد و اعتیاد نیز به نوبه خود سلامت روان را از بین می برد، می گوید: این رابطه دوسویه باعث می شود که نوجوان در چرخه ای گرفتار شود که خروج از آن دشوار است و مشکلات تحصیلی، روابط اجتماعی ناسالم و افزایش خطر رفتارهای پرخطر از پیامدهای این چرخه است.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه برای مقابله با این پیوند پیچیده رویکردی جامع ضروری است، می افزاید: مداخلات باید هم سلامت روان نوجوان را تقویت کند و هم آگاهی او را نسبت به خطرات مصرف مواد مخدر افزایش دهد و هم ترکیب آموزش مهارت های زندگی، حمایت خانواده و سیاست های اجتماعی پیشگیرانه می تواند راهکاری موثر برای کاهش خطر اعتیاد در نوجوانان باشد.
سلامت روان و اعتیاد رابطه خطی ندارند، بلکه شبکه پیچیده ای از تأثیرات متقابل هستند. اعتیاد می تواند اختلالات روانی را تشدید کند و اختلالات روانی می تواند اعتیاد را تقویت کند و این شبکه مانند تار عنکبوت است که نوجوان را به دام می اندازد و هر حرکتی برای فرار اگر حمایت نباشد او را بیشتر درگیر می کند مثلاً نوجوانی که برای مقابله با افسردگی به مصرف مواد روی می آورد پس از مدتی با افسردگی شدیدتر، افت تحصیلی و هر یک از مداخله های روانی و مشکلات روانی و دیگر مداخله روانی، نشان می دهد که او را بیشتر درگیر می کند. این چرخه شکسته نشده است.
نوجوانان برای معنا بخشیدن به زندگی خود به روایتی نیاز دارند و اگر روایت غالب در ذهن آنها مبتنی بر شکست، بی ارزشی یا طرد اجتماعی باشد، مصرف مواد مخدر بخشی از این داستان می شود و نوجوانی که خود را بازنده می بیند ممکن است اعتیاد را به عنوان بخشی از هویت خود بپذیرد. تغییر روایت ذهنی نوجوانان از طریق آموزش، مشاوره و تجربیات مثبت می تواند مسیر زندگی آنها را تغییر دهد و وقتی نوجوان یاد بگیرد که داستان زندگی او را می توان بر اساس موفقیت، تلاش و روابط سالم نوشت، دیگر نیازی به مصرف مواد مخدر برای معنا بخشیدن به زندگی خود نخواهد داشت.
سرمایه گذاری برای سلامت روان نوجوانان سرمایه گذاری برای آینده جامعه است و هر نوجوانی که از چرخه اعتیاد دور نگه داشته شود می تواند به یک نیروی سازنده در جامعه تبدیل شود. نگاه آیندهنگر ایجاب میکند که برنامههای پیشگیری از اعتیاد و تقویت سلامت روان نه بهعنوان پروژههای کوتاهمدت، بلکه بهعنوان یک استراتژی پایدار دنبال شود و این سرمایهگذاری نه تنها هزینههای اجتماعی و اقتصادی ناشی از اعتیاد را کاهش میدهد، بلکه جامعهای سالمتر، خلاقتر و توانمندتر ایجاد میکند و در نهایت سلامت روان نوجوانان، ستون فقرات آینده هر جامعهای است.
منبع : به گزارش میهن تجارت
