تهران دهه سی تازه داشت طعم گل را می چشید. اگرچه در کتاب های جهانگردی «سرزمین گل و بلبل» نامیده می شد، اما واقعیت بیشتر بیابان و کوه و زمین بود. با این حال، در کوچه پس کوچه های آن، هر روز یک گل فروشی تازه سر بر می آورد و باغبان های دوره گرد، سبدهای کوچک و بزرگ گل را دست به دست می کردند. آن روزها کمتر خانهای را میتوان یافت که هر ماه یا سال برای گل خرج نمیکرد. انگار انسان دوستی آرام آرام در رگ های تهران جاری بود.
اما گل فروشی در پایتخت ایران از کجا شروع شد و چند نفر از این راه امرار معاش می کردند. پاسخ این سوالات را خبرنگار مجله قشانی ها در شماره پنج شنبه 9 آذر 1334 این مجله طی گزارشی جالب از نحوه ایجاد، پرورش و فروش گل در تهران تا زمان گسترش این تجارت منتشر کرده است. شرح گزارش را در زیر می خوانید:
کمتر خانواده ای را در تهران می بینیم که در یک ماه یا شاید یک سال هزینه گل یا گلدان را نپردازند. دلیل واقعی آن گل فروشی هایی است که هر روز در هر گوشه ای باز می شوند و بازار مشترک باغداران دوره گرد.
در عروسی هر چقدر هم حقیر باشد نمی توان حداقل 200 تا 300 تومان برای گل و ماشین عروس و هدایای مهمان و … خرج کرد و به همین دلیل است که طبق تحقیقات انجام شده می توان گفت که امروزه در تهران حدود ده هزار نفر به این شکل نان می خورند.
کتاب تاورنیه و ادوارد برون و دیگر خاورشناسان یا جهانگردانی که به ایران آمده اند پر است از «ایران کشور گل و بلبل است». اگر خواننده ایرانی نباشد تصور می کند این کشور پر از گلزار است. هر کس روزها در کنار بوته گل بیدار می شود و شب ها بر روی سازند گل می گذارد و حالا بهتر می دانیم که ایران سرزمینی است که یک میلیون و ششصد هزار کیلومتر مربع خشکی و بیابان یا کوه و دره را در بر می گیرد، اگر باغ گلی باشد آنقدر محدود و کم و بی مزه بود که با کوچکترین کشورهای اروپایی قابل مقایسه نیست.
شاید 30-40 سال بیشتر نیست که بازار «گل» در ایران رونق گرفته است. مرحوم آقا سید نصرالله تقوی، مرحوم خاکپور، معتمدالسلطنه و تیمسار، سرلشکر فیروز، مبشر، میرزا خلیل شیرازی و امثال آنها از جمله دروازه بانان ایرانی هستند که کم و بیش گلفروشان آنها را می شناسند.
اولین کسی که تهیه گل را به معنای اروپایی در ایران معرفی کرد «مرحوم پروتیوا» بود. [۱] او از طرفداران این هوادار بود.
پادشاه [رضاشاه] که علیرغم سربازی، گل فروشی بود، اجازه داده بود باغبانی از فرانسه برای اداره امور گلکاری باغ های ایران استخدام شود. [استخدام او در در دوره سلطنت احمدشاه در سال ۱۳۰۵ انجام شد – خبرآنلاین] و با ایجاد گلهای زیبایی که تا آن روز در ایران دیده نشده بود ذائقه ایرانی برانگیخته شد و مردم شروع به پرورش گل کردند. این باغبان همان «پروتیوا» بود که فرزندانش در این دیار به کار پدری مشغولند، زیرا در آن زمان فروش گل منحصر به این خانواده بود، حتی به دستور مرحوم اعلیحضرت، واردات بذر و گل از خارج از هر گونه عارضه معاف بود و پروتیوا الحق خدمت شایسته ای در جهت پرورش گل و ذائقه مردم و باغداران انجام داد.
کم کم دیگر دوستداران گل پرورش یافت و ذائقه گل سازی در مردم ایجاد شد به طوری که امروزه خرید چند گلدان گل در پایین ترین خانواده حتی در ایام عید ضروری و مسلم است.
امروزه گل فروشی هایی مانند بستان، شریفی، فرید، رئیس، اخوی هکتارها باغ گل دارند و انواع گل های زیبا را در اختیار مردم قرار می دهند.
اغلب در عروسی ها و مهمانی ها دسته گل می بینیم، شاید برخی از قیمت این گل ها اطلاعی نداشته باشند. برای اطلاعات بیشتر شما، من سعی می کنم تا حد امکان به اهداف (در این فصل) امتیاز دهم [پاییز]) در اختیار شماست.
یک دسته گل معمولی از 50 ریال تا 300 ریال قیمت دارد. قیمت یک سبد گل بین 200 ریال تا 5000 ریال است.
قیمت تاج گل از 1000 تا 5000 ریال می باشد.
تزیین ماشین عروس توسط گلفروشان با هزینه 1000 تا 3000 ریال انجام می شود.
یک گلدان در گل فروشی ها از 15 ریال تا 5000 ریال قیمت دارد. قیمت نخل یا ققنوس تزیینی اگر خیلی مرغوب باشد حدود پنج هزار ریال است.
گل های باکیفیتی به تازگی وارد ایران شده است که گلدان های آن تا 1500 ریال به فروش می رسد که از جمله آنها می توان به آزالیا که گل های بسیار زیبایی دارد اشاره کرد.
سیکلامن و کاملیا گلهایی با کیفیت هستند. همچنین آزالیا روستایی که در نوع خود بسیار زیباست. در گل فروشی ها می توان درختان سرو زیبایی را دید که تا به حال در ایران یافت نشده اند مانند کندیلدر، ساپین بلو، سرو نقره ای، کاج موتابگ، کریتو ماریا (ژاپن).
بازار پیازهای گلدار مانند سنبل، لاله، نرگس، نرگس و آنتیموان رنوکول، مریم، اختر، گلادویل در ایران خریداران و مشتریان زیادی پیدا کرده است.
بذر و پیاز گل معمولا از بلژیک، هلند، فرانسه، سوئیس، انگلستان، آلمان و حتی آمریکا وارد می شود. در موارد ضروری حتی پیاز و تخمه را با هواپیما آورده اند (برای جلوگیری از فساد) که در این صورت 24 ساعت بیشتر نیست.
در تهران افراد پولدار و باکلاسی هستند که برای تزیین باغ و اتاقشان سالی چند بار گل و تخمه و پیاز می خرند و هر کدام تا پنج هزار تومان می خرند.
گل فروشی های معروف تهران بهار، بنفشه، کوکب، پروتیوا، امیل، گلزار تهران هستند. باغ کوکب که 100 هزار متر مربع مساحت داشت و به گل اختصاص داشت. اخیرا پس از فوت صاحب آن اردکانی به یک نهالستان اختصاص یافت و متأسفانه وراث پروتیوا مجبور به فروش باغ خود شدند.
در بین سفارتخانه های تهران، بیشتر سفارتخانه های واتیکان، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و عربستان سعودی به گل ابراز علاقه می کنند.
بازار بنفشه از 24 اسفند تا پایان فروردین در تهران پرطرفدار است. بهترین نوع بنفشه (بنفشه روگلی) است و در جهان بسیار معروف است. بذر آن کیلویی 4500 تومان به فروش می رسد. موسسه روگلی در اروپا نمی تواند سالانه بیش از 250 کیلو بذر بنفشه بفروشد به همین دلیل هر کشوری یک سهمیه از این بذر دارد و سهمیه ایران حدود ده کیلو در سال است. یکی از ویژگی های بنفشه روگلی اندازه گل آن تا 12 سانتی متر و زیبایی کناره های آن است.
امروزه بیش از 400 نوع بذر و گل در ایران یافت شده است که سی سال پیش از 30-40 نوع آن فراتر نمی رفت.
در حال حاضر حدود صد و پنجاه نوع گل در ایران وجود دارد که جدیدترین و زیباترین آنها گل رز ثریا است که به تازگی وارد ایران شده است.
برای انتخاب نام «روز ثریا» نماینده مؤسسات معروف اروپایی جناب آقای قزلیاق قبلاً از حضور معظم له اجازه گرفته بود – پس از موافقت و اجازه، به کشور فرانسه اطلاع داده شد و در نتیجه مراسم نامگذاری انجام شد. گل رز ثریا رنگی زیبا و آتشین و برگ های درشت و زیبا دارد که در نوع خود یکی از بهترین گل ها می باشد.
رز ثریا… توسط موسسه آقای قزلیاق به ایران آورده شده و هم اکنون در اختیار خریداران قرار گرفته است. امروز هشتاد درصد مردم تهران یعنی بالغ بر 800 هزار نفر در خانه هایشان گلدان گل دارند یا در عید (با وجود ثروت اندک) از خرید گل ابایی ندارند.
عشق به گل در خمراهای تهرانی گنجانده شده است، اما شاید امروز هم تهران را نتوان شهر گل و بلبل نامید.
پی نوشت:
1- پروتیوا یک مهندس کشاورزی اهل چکسلواکی بود. مظفرالدین شاه در سفری به فرنگ باغبانی را برای پرورش گل به ایران آورد که نامش پروتیوا بود. – اخبار آنلاین
