آینده– تقریباً اکثر متخصصان حوزه سلامت و بهداشت در جهان اتفاق نظر دارند که کم تحرکی یکی از بحران های جدی در جهان امروز است. بر اساس گزارش های سازمان جهانی بهداشت، بیش از 2 میلیارد نفر در جهان فعالیت بدنی کافی ندارند و میزان کم تحرکی به ویژه در دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است.
بر اساس این گزارش; این بحران در ایران جدیتر است زیرا ارزیابیهای رسمی نشان میدهد که بیش از 75 درصد جمعیت ایران فعالیت بدنی منظمی ندارند و بهویژه زنان 10 درصد بیشتر از مردان در معرض عدم تحرک هستند. این آمار در مقایسه با میانگین جهانی، ایران را در زمره کشورهای با وضعیت بحرانی از نظر فعالیت بدنی قرار می دهد.
در سال های اخیر بارها شاهد بوده ایم که بسیاری از کارشناسان حوزه بهداشت و درمان نسبت به شیوع جدی کم تحرکی در جامعه ایرانی و در بین گروه های سنی مختلف هشدارهای جدی داده اند. بنابراین به نظر می رسد در توضیح اینکه چرا آمار کم تحرکی در ایران زیاد است، باید 3 دلیل عمده را به طور خاص معرفی کرد. مولفه هایی که البته گاهی با متغیرهای بین المللی در زمینه مذکور همپوشانی دارند.
1. نگرش فرهنگی نسبت به ورزش و فعالیت بدنی
در بسیاری از جوامع از جمله ایران ورزش و فعالیت بدنی معمولاً به عنوان یک فعالیت تفریحی یا تخصصی در نظر گرفته می شود. این نگرش باعث می شود افراد فکر کنند که باید زمان مشخصی را برای ورزش یا فعالیت در مکان هایی مانند سالن های ورزشی، استخرها یا زمین های ورزشی اختصاص دهند. این نوع نگرش باعث می شود بسیاری از افراد فکر کنند که فعالیت بدنی برای آنها ضروری نیست و از انجام آن خودداری می کنند.
همچنین در برخی از فرهنگ ها به دلیل فشارهای اجتماعی، مشکلات فرهنگی و عدم ایجاد فضاهای عمومی مناسب، به ورزش به ویژه بانوان توجه کمتری می شود. این مشکل در ایران هم تا حدودی وجود دارد. فراتر از اینها، آموزش هایی در مدارس و خانواده ها که بتواند افراد را به حرکت و تحرک بدنی تشویق کند هنوز به اندازه کافی مؤثر و گسترده نیست.
به عنوان مثال، در بسیاری از مدارس، ساعات تربیت بدنی ناقص یا غیر جذاب است و دانش آموزان فرصت کافی برای شرکت در فعالیت های ورزشی را ندارند. همچنین، بسیاری از والدین به جای تشویق کودکان به انجام فعالیت های ورزشی، آنها را تحت فشار قرار می دهند تا زمان بیشتری را به مطالعه و یادگیری در خانه اختصاص دهند. این عدم توجه به فعالیت بدنی در خانواده ها و مدارس باعث می شود که نسل های آینده نیز دچار همین مشکلات شده و دچار بی تحرکی شوند.
2. عوامل اقتصادی و تأثیر بر عدم تحرک افراد
یکی از دلایل اصلی کم تحرکی در جامعه ایرانی گرانی ورزش و وسایل ورزشی است. بسیاری از افراد به دلیل هزینه های بالای عضویت در باشگاه ها، خرید وسایل ورزشی یا پرداخت هزینه ایاب و ذهاب به اماکن ورزشی از فعالیت بدنی اجتناب می کنند. این مشکل به ویژه برای افرادی که در مناطق کمتر توسعه یافته زندگی می کنند یا درآمد کمتری دارند مشهود است. بسیاری از این افراد حتی امکان رفتن به پارک یا زمین ورزشی را ندارند.
از دیگر دلایل اقتصادی عدم فعالیت می توان به فشارهای اقتصادی و کمبود وقت اشاره کرد. در دنیای امروز بسیاری از افراد به دلیل فشارهای کاری و اقتصادی نمی توانند زمان کافی را به ورزش یا فعالیت بدنی اختصاص دهند. به دلیل ساعات کاری طولانی و مشغله های زندگی روزمره، افراد شاغل اغلب اولویت هایی مانند تامین معیشت و امور خانواده را بر فعالیت های ورزشی ترجیح می دهند.
علاوه بر این، در مناطق شهری که زندگی سریع و پر استرس است، دسترسی به امکانات ورزشی و پارک ها نیز محدود است و بسیاری از افراد مجبورند زمان زیادی را در ترافیک و هزینه های اضافی برای شرکت در فعالیت های بدنی صرف کنند. این امر تمایل افراد به انجام فعالیت های بدنی را کاهش می دهد.
یکی دیگر از مشکلات اقتصادی کمبود فضاهای ورزشی عمومی است. در بسیاری از مناطق ایران، به ویژه در مناطق روستایی و حاشیه ای، امکانات ورزشی به حداقل رسیده است و حتی در برخی مناطق شهری، فضاهای ورزشی به دلیل مشکلات مالی و مدیریتی برای استفاده عمومی مناسب نیست. این مشکل باعث می شود بسیاری از افراد به دلیل عدم دسترسی به امکانات ورزشی از فعالیت بدنی خودداری کنند.
3. تغییرات سبک زندگی و پیشرفت های تکنولوژیکی
فناوری در عصر جدید زندگی مردم را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. گسترش استفاده از اینترنت، گوشی های هوشمند و شبکه های اجتماعی باعث شده تا بسیاری از افراد زمان زیادی را به صورت آنلاین سپری کنند و فعالیت های بدنی را به حداقل برسانند. به خصوص در جوانان نشستن طولانی مدت در مقابل صفحه موبایل، کامپیوتر و تلویزیون باعث کاهش فعالیت بدنی می شود.
این وابستگی به فناوری باعث افزایش استفاده از خودروهای شخصی و عمومی نیز شده است. به طوری که بسیاری از افراد برای مسافت های کوتاه از خودرو استفاده می کنند و حتی از پیاده روی و دوچرخه سواری خودداری می کنند که می تواند به سلامت جسمانی آنها کمک کند.
در عین حال امروزه بیشتر افراد در محیط های اداری و میز کار مشغول به کار هستند که معمولاً با کمبود فعالیت بدنی همراه است. نشستن ساعت های طولانی پشت میز تحرک افراد را کاهش می دهد. این نوع سبک زندگی مستقیماً بر سلامت افراد تأثیر می گذارد و باعث بروز مشکلاتی مانند چاقی، بیماری های قلبی، دیابت و فشار خون می شود.
علاوه بر این، با افزایش استفاده از دستگاه های خودکار در زندگی روزمره، بسیاری از فعالیت های فیزیکی که قبلاً به طور طبیعی انجام می شد، دیگر وجود ندارند. به عنوان مثال، استفاده از آسانسور به جای پله، خرید آنلاین به جای رفتن به فروشگاه و رانندگی به جای پیاده روی سطح فعالیت بدنی را کاهش می دهد. در این میان باید توجه داشت که بحران کرونا و قرنطینه های ناشی از آن تاثیر زیادی بر سبک زندگی مردم داشته است. در ایام قرنطینه بسیاری از مردم به دلیل محدودیت های اجتماعی و بسته شدن اماکن ورزشی فعالیت بدنی خود را کاهش دادند و بسیاری از مردم در خانه ماندند. این تغییرات منجر به تقویت سبک زندگی کم تحرک در برخی افراد شد و برخی از آنها پس از پایان همه گیری کرونا نتوانستند به سرعت به عادات سالم خود بازگردند.
