مجله نیچر به تازگی فهرستی از ده شخصیت برتر سال 2025 را انتخاب و منتشر کرده است که هر کدام به نوعی در شکل گیری و توسعه علم نقش داشته اند.
در این فهرست نام یک زن ایرانی در کنار دیگر چهره های تاثیرگذار از جمله یک مقام برکنار شده سازمان بهداشت، یک پرورش دهنده پشه و یک نوزاد با لبخند خاص قرار گرفته است.
کارشناسان مجله نیچر هر ساله با مشاهده روندها و اکتشافات مهم علمی در طول یک سال، داستان دست اندرکاران این امر را روایت می کنند. این فهرست توسط سردبیران مجله نیچر تهیه شده است تا برخی از تأثیرگذارترین تحقیقات و تحولات مهم جهان را برجسته کند.
فهرست امسال اسامی مختلفی را شامل میشود، از دانشمندانی که به دورترین نقاط جهان و عمیقترین اعماق اقیانوسها نگاه میکنند تا یک کارمند دولتی که در میان ناآرامیهای گسترده در آمریکا از سیاستهای بهداشت عمومی مبتنی بر شواهد دفاع میکرد. آنچه توجه ما را جلب می کند درج نام سارا تبریزی محقق ایرانی الاصل است که در ادامه درباره او صحبت خواهیم کرد.
زن پشت اولین ژن درمانی
نام سارا تبریزی در فهرست 10 نفری مجله نیچر که علم را در سال 2025 شکل دادند آمده است. اما او کیست؟
در اوایل سپتامبر، سارا تبریزی توانست برای اولین بار دادههایی را ببیند که او و دیگر محققانی که در مورد بیماری هانتینگتون برای دههها به دنبال آن بودند: شواهد قانعکنندهای مبنی بر اینکه یک ژن درمانی هدفمند میتواند پیشرفت بیوقفه این اختلال عصبی-مغزی را کند کند.
تبریزی، متخصص مغز و اعصاب و مدیر مرکز بیماری هانتینگتون در دانشگاه کالج لندن، پیش از اعلام نتایج گفت: «من کمی نگران هستم که زمانی که افراد علائم را نشان می دهند، برای درمان خیلی دیر شده باشد». اما شواهد زیادی وجود داشت مبنی بر اینکه راه درمان این بیماری نادر و ارثی هنوز باز است و این نشان دهنده فرصتی برای مداخلات معنادار و اصلاح کننده بیماری است.
تبریزی پس از این کشف بزرگ به مشاور ارشد علمی این آزمایش گفت: این گام بزرگی است و اکنون می توان گفت که روند تغییر کرده است.
آغاز اولین تحقیقات
در اولین درمان های ژنتیکی، از یک ویروس بی ضرر برای رساندن رشته هایی از مواد ژنتیکی به مناطق آسیب دیده مغز استفاده شد. پس از آن، درمان تولید پروتئین جهش یافته هانتینگتون معیوب را متوقف می کند که به آرامی سلول های مغز را از بین می برد.
با این حال، مجموعه داده های بالینی کوچک بود و تنها 12 نفر دوز بالای این درمان را دریافت کردند. لازم به ذکر است که این درمان تهاجمی است و نیاز به جراحی مغز طولانی مدت دارد.
جالب توجه است که نتایج به دست آمده قابل توجه بود. نمرات شرکتکنندگان با دوز بالا در یک مقیاس رتبهبندی استاندارد شده (که برای ارزیابی عملکردهای حرکتی و شناختی و سایر معیارهای زندگی روزمره استفاده میشود) در طی سه سال فقط 0.38 امتیاز کاهش یافت، در مقایسه با افت 1.52 امتیازی برای شرکتکنندگان عادی گروه کنترل. این بدان معناست که این درمان میزان کاهش را تا 75 درصد کاهش داده است.
در ادامه و با اعتبار سنجی مولکولی، این مزیت بالینی تقویت شد. از آنجایی که سطح پروتئینی در مایع نخاعی که با سلولهای مغزی در حال مرگ مرتبط است، در افرادی که به این روش درمان شدهاند، کاهش یافته است، برعکس آنچه معمولاً با پیشرفت بیماری اتفاق میافتد.
پس از بررسی یافته ها، تبریزی و همکار نزدیکش اد وایلد بسیار خوشحال شدند و به سرعت به خواسته های روزانه مراقبت و تحقیق از بیمار بازگشتند. وایلد گفت: ما یک جشن کوتاه و مفید خواهیم داشت. خیلی سریع این سوال پیش می آید که قدم بعدی چیست؟”
علاوه بر این، آنها چندین استراتژی درمانی دیگر را برای کاهش ابتلا به هانتینگتون دنبال می کنند و تبریزی همچنین مسئول مطالعات آزمایشگاهی پیشرو در مورد مکانیسم های تخریب عصبی است.
آفرین به سارا
هیو ریکاردز، روانپزشک اعصاب در دانشگاه بیرمنگام، او را تحسین کرد: “سارا شگفت انگیز است. دقیقاً مانند یک عنکبوت در وسط تار است. شما از یک درمان اصلاح کننده بیماری با کیفیت HD نام می برید؛ در نهایت، در یک مرحله از کار، نام او را خواهید دید.”
ساموئل فرانک، متخصص مغز و اعصاب مرکز پزشکی بت هام، درباره تبریزی گفت: او یکی از مهربان ترین افرادی است که تا به حال ملاقات کرده اید.
ایفای نقش تقریباً در هر پیشرفت مهم بالینی به این معنی است که محقق زخم های ناامیدی این رشته را نیز تحمل می کند. سارا تبریزی نیز از این قاعده مستثنی نیست. او که بارها در آزمایش های خود شکست خورده است، اکنون توصیه جالبی دارد: “آزمایش ها آزمایش های علمی هستند.”
تجربیات زیادی که او در این راه آموخت، در نهایت منجر به ایجاد این دارو شد. دارویی که بسیاری آن را امیدوارکننده ترین پیشرفت در درمان هانتینگتون می دانند.
نکته جالب در مورد سارا تبریزی این است که او اکنون نه تنها روی درمان هانتینگتون متمرکز است، بلکه برای پیشگیری از این بیماری تلاش زیادی می کند. در هشت سال گذشته، او یکی از بزرگترین مطالعات سلامت مغز بزرگسالان را بر روی جوانانی که حامل این جهش بیماریزا هستند، رهبری کرده است، اما هنوز چندین دهه با علائم آن فاصله دارند. خود او در این رابطه توضیح داد: همه اینها بخشی از یک برنامه بزرگ است، می خواهم ببینم آیا می توانیم از گرفتن هانتینگتون جلوگیری کنیم.
آشنایی با ۹ شخص دیگری
علاوه بر سارا تبریزی، نام 9 نفر دیگر نیز در این فهرست به چشم می خورد که هر کدام به نوعی در پیشرفت علم نقش داشته اند و در فهرست 10 نفره منتخب مجله نیچر برای سال 2025 قرار گرفته اند:
سوزان مونرز: نگهبان سلامت عمومی
مدیر مرکز کنترل بیماری آمریکا که تنها یک ماه پس از شروع کارش اخراج شد.
آچال آگراول: کارآگاه و کارشناس جمع آوری اطلاعات
محققی که نرخ ها و خلاصه های آماری دانشگاه های هند را با هزینه های فراوان شخصی جمع آوری کرد.
تونی تایسون: پیشگام تلسکوپ
یکی از تاثیرگذارترین افراد در راه اندازی و تجهیز رصدخانه ورا روبین
پرسئوس ماتسوسو: مذاکره کننده اپیدمی
او اولین کسی بود که روی معاهدات همه گیر کار کرد و در پیشبرد اهداف خود موفق شد
مانگانران دو: غواص آب عمیق
یک محقق چینی که اکوسیستم حیات حیوانات را در عمیق ترین نقاط زمین کشف کرده است.
لوسیانو موریرا: پرورش دهنده پشه
این محقق برزیلی میلیاردها حشره را برای مبارزه با بیماری ها پرورش داده است.
لیانگ ونفنگ: برهم زننده فناوری
پس از سرمایه گذاری های هنگفت، DeepSick را تأسیس کرد
یافت ماربل: کارآگاه پپتید
این محقق موفق به یافتن جنبه دیگری از سیستم ایمنی بدن شد که در بقایای سلولی پنهان شده است
KG Mouldan: کودک پیشگام
این کودک شش ماه است که اولین درمان فوق شخصی سازی شده با ویرایش ژن CRISPR را دریافت کرده است
