سید مهدی ابطحی معاون پژوهشی وزارت علوم به ارزیابی تحقیقات علمی پرداخت.
به گزارش شفقنا، وی گفت: به نظر می رسد حجم زیادی کار پژوهشی در موضوعات مختلف انجام شده و مستندات خوبی نیز به دست آمده است، ضمن اینکه تنوع موضوعات نیز قابل توجه است و گروهی فرهیخته وارد کار پژوهشی شدند.
وی دو دیدگاه را در حوزه پژوهش ذکر کرد و افزود: یک دیدگاه این است که موضوعات مختلف را به صورت جداگانه بررسی و تحلیل کنیم و در فضاهای مختلف نمونه برداری محدود داشته باشیم. یکی از نگرش ها این است که مباحث علوم اجتماعی و انسانی را خیلی ابتدایی ببینیم و بعد از آن را که مباحث فنی و مهندسی است، بر اساس مطالعات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی که دارای رشته های علوم انسانی اجتماعی هستند، ببینیم. اگر اینطور ببینیم کاری که انجام می دهیم مورد قبول مردم است و حمایت اجتماعی کافی داریم.
معاونت پژوهشی وزارت علوم از پژوهشگران خواست در قالب پروژه های بزرگ به مسائل اصلی کشور نگاه کنند چرا که مسائل کوچک و موردی اگرچه ضروری است اما اثربخشی محدودی دارد.
تحقیق زمانی عملی می شود که کارفرمای مناسبی داشته باشد
وی درباره کاربردی شدن تحقیقات گفت: پژوهش زمانی کاربردی می شود که کارفرمای مناسبی داشته باشد. وقتی تحقیقات انجام می شود اما تقاضایی وجود ندارد، هر چقدر هم که عمیق باشد، به طور خودکار اجرا نمی شود. تصمیم گیرندگان باید احساس کنند که به آن تحقیق نیاز دارند و تقاضایی برای انجام فعالیت داشته باشند و از خروجی آن تقاضا استفاده کنند.
وی با تاکید بر اینکه وظیفه محقق لزوما پیش بینی بازار تقاضا از قبل نیست، گفت: طرح های عرضه محور برای ورود به بازار بسیار سخت است، بنابراین از نظر من مشکل محققین نیست، مشکل سازه هاست. مشکلات خود را به حوزه و دانشگاه اعلام کنند و هزینه تحقیق را بپردازند و سپس از پژوهش استفاده کنند.
وی با اشاره به فراوانی اساتید و پژوهشگران علوم انسانی گفت: در این حوزه تقاضا همچنان رویکرد قوی برای اعلام مشکلات خود به مراکز علمی پژوهشی نداشتند. به عنوان مثال، یک تاجر از یک محقق علوم انسانی می خواهد که در مورد فروش محصول خود تحقیق کند و هزینه آن را پرداخت کند، این تحقیق قطعا مفید خواهد بود.
از طرفی فرض کنید محققی کارفرما نداشته باشد و در مورد فروش کالا تحقیق کند، این تحقیق تبدیل به کتابخانه می شود. تقاضا باید باعث شود که محقق به سمت بازار کشیده شود. کشش به سمت بازار تقاضا است و من فکر می کنم ما باید کمک کنیم تا این اتفاق بیفتد.
ستاد هوش مصنوعی در وزارت علوم تشکیل شد
ابطحی درباره رتبه بندی پژوهش های ایران در جهان گفت: در زمینه تولیدات علمی مکتوب رتبه 16 تا 17 جهان را داریم. از نظر نوآوری در رتبه 70 جهان قرار داریم. جالب اینجاست که رتبه بندی ها معیارهای متفاوتی دارند. رتبه ایران در منابع انسانی 44 جهان است، جایی که رتبه ما را پایین می آورد حمایتی است که باید از این نیروی انسانی کرد. ما جامعه خلاقی داریم، اگر از آنها حمایت شود رتبه ما در دنیا بالا می رود و بهتر می شود.
وی در خصوص استفاده از هوش مصنوعی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عطاف) گفت: در این زمینه ستادی در این وزارتخانه تشکیل شده و دانشگاه ها، پژوهشکده ها و پژوهشگاه ها فعال هستند. آنها هم در زمینه اخلاق در هوش مصنوعی و هم در زمینه کاربرد که شرکت های دانش بنیان به طور گسترده دارند و هم در زمینه مطالعات نظری فعالیت می کنند. به نظر می رسد یک ستاد باید پوشش کلی را ارائه دهد که ساختار آن نیز در حال انجام است تا بتواند به سرعت اینها را همگرا کند.
وضعیت ایران در منطقه از نظر شاخص نیروی انسانی نامناسب است
وی وضعیت ایران در منطقه را از نظر شاخص نیروی انسانی نامناسب دانست و گفت: تمام نقاط ضعفی که داریم و شاخص هایی که رتبه ما را پایین می آورد پشتوانه است و دیگری روابط بین المللی است که باید تقویت شود.
وی مهاجرت نخبگان را در این زمینه موثر دانست و تاکید کرد: «هجرت»، کاهش «حمایت پژوهشگران» و «روابط بین الملل» در نزول رتبه علمی ایران موثر است.
معاون وزیر علوم گفت: روابط بین الملل در افزایش تولیدات علمی کشور بسیار مسلط است. حتی اتفاقی که در دنیا می افتد این است که شروع به چاپ نکردن مقالات ایرانی کردند که به نظر می رسد فشارهای غیرمنطقی از جاهای دیگر وارد می شود.
مهاجرت بیش از هزار استاد در 5 سال گذشته
وی مهاجرت اساتید را در کاهش پژوهش موثر دانست و گفت: شاید بیش از هزار استاد و محقق ایرانی در 5 سال گذشته از کشور مهاجرت کرده باشند.
وی ادامه داد: باید دلایل و زمینه های مهاجرت اساتید و محققین را بیابیم چرا که شرایط آنجا چندان مساعد و مناسب نیست و از این رو باید تلاش کنیم تا زمینه ماندگاری آنها را فراهم کنیم.
وی معیشت اساتید و محدودیت امکانات پژوهشی را یکی از دلایل مهاجرت قشر فرهیخته دانشمندان دانست و ادامه داد: به نظر من در ساختار بودجه باید به فکر کسانی بود که شأن علمی ایران را یدک می کشند.
ابطحی درباره برنامه وزارت علوم برای حمایت از پژوهش های درجه یک گفت: در این زمینه برنامه ای تدوین شده که مراحل تصویب را طی می کند که زیر نظر علمی است و به اساتید برجسته کمک می کند آزمایشگاه های تحقیقاتی بهتری داشته باشند. در زمینه جذب فارغ التحصیلان فوق دکتری نیز باید به تجهیز آزمایشگاه های بزرگ ملی کمک کنیم، حمایت از دانشگاه ها در تجهیزات برنامه ای است که داریم.
وی با اشاره به معیشت معلمان گفت: بحث معیشت موضوع پیچیده ای است که باید به صورت عاجل به آن رسیدگی شود.
وی درباره ضرورت تجهیز دانشگاه های علوم انسانی به آزمایشگاه گفت: علوم انسانی اجتماعی نیز نیازمند آزمایشگاه های پژوهشی و سرورهای خوب است و به نظر من باید در این زمینه کار شود. ما از پژوهشکده های علوم انسانی اسلامی حمایت می کنیم زیرا چالش های اصلی کشور در این زمینه ها است.
وی با بیان اینکه نباید انتظار داشت که همه اساتید ما وارد رابطه صنعت و جامعه شوند، گفت: این رقم نزدیک به 30 درصد است. اگر این نسبت بخواهد افزایش پیدا کند می تواند هدف باشد اما اینکه همه اساتید وارد این رابطه شوند منطقی نیست چون دانشگاه ها ماموریت های دیگری دارند.
ابطحی در پایان خاطرنشان کرد: مشارکت 40 درصدی دانشکده های دانشگاهی در صنعت و حل مسئله رقم خوبی است اما در کنار آن باید آزمایشگاه های کشوری فعال شود تا پژوهشگران حوزه و دانشگاه به صورت همگرا به حل مشکلات بپردازند.
