رضا سعیدی رئیس کانون جوانان وزارت بهداشت، سلامت خانواده و مدارس امروز در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به کاهش فرزندآوری و افزایش سن ازدواج، نسبت سالمندان به جمعیت کل کشور را رو به رشد و هشدار دهنده دانست و بر لزوم آماده سازی زیرساخت های سلامت، تامین اجتماعی و حمایت های خانواده محور تاکید کرد.
سعیدی با اشاره به تعریف سازمان جهانی بهداشت از سالمندی گفت: افراد بالای 60 سال سالمند محسوب می شوند و برخی منابع نیز افراد بالای 65 سال را در این گروه قرار می دهند. در ایران حدود 8 درصد جمعیت بالای 65 سال و حدود 11.5 تا 12 درصد بالای 60 سال هستند و با سرعت بسیار بالایی به سمت سالمندی پیش می رویم.
وی درباره نمودار باروری کشور توضیح داد: ایران در گذشته نسبت به میانگین جهانی و منطقه آسیا نرخ باروری بالاتری داشت و هر خانواده به طور میانگین شش تا هفت فرزند داشت. اما طی سه دهه اخیر کشور ما سریع ترین کاهش جمعیت را در جهان تجربه کرده است. اگر این روند ادامه پیدا کند، ایران با سیاهچاله ای به اصطلاح جمعیتی مواجه خواهد شد.
سعیدی تاکید کرد: جامعه سالمند باید به تدریج زیرساخت های لازم را برای بیمارستان ها، مراکز دوستدار سالمند و خدمات شهری آماده کند تا سالمندان دچار سالمندی افسرده و سرخورده نشوند. این آمادگی شامل تقویت سیستم بیمه، تامین اجتماعی، خانه سالمندان و ساختارهای حمایت اجتماعی است.
وی افزود: عوامل اصلی پیری سریع جمعیت ایران افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ زاد و ولد است. در دهه 50 امید به زندگی حدود 57 سال بود اما اکنون حدود 75-76 سال است. این افزایش امید به زندگی در کنار کاهش فرزندآوری باعث افزایش نسبت سالمندان به کل جمعیت شده است.
رئیس کانون جوانان وزارت بهداشت با اشاره به روند ازدواج و فرزندآوری نیز خاطرنشان کرد: تعداد مجردان در سن ازدواج حدود 16 تا 17 میلیون نفر است. روند ازدواج در دهه گذشته رو به کاهش بوده است و در حال حاضر حدود 470 هزار ازدواج در سال ثبت می شود در حالی که پیش از این نزدیک به 800 هزار ازدواج بود. همچنین سن ازدواج و اولین فرزند افزایش یافته و سن مادران برای تولد اولین فرزند به حدود 28 سال و سن پدران به حدود 32 سال رسیده است. این موضوع باعث تاخیر در داشتن فرزند دوم و سوم و کاهش تعداد فرزندان در خانواده ها شده است.
وی در خصوص قانون جوانان و اقدامات وزارت بهداشت گفت: سه وظیفه اصلی وزارت بهداشت شامل ترویج خدمات درمان ناباروری، پوشش بیمه ای مادران و کودکان و پیشگیری و کاهش سقط جنین است. در حوزه ناباروری نیز پوشش های بیمه ای به خوبی اجرا شده است و مراکز سطح یک، دو و سه ناباروری در تمامی استان ها راه اندازی شده است.
سعیدی درباره سقط جنین های خود به خودی و عمدی توضیح داد: سقط های خودبخودی عمدتاً ناشی از ناهنجاری های کروموزومی است و برای کاهش آن آموزش های مراقبتی و تغذیه ای انجام می شود. در مورد سقط جنین های عمدی یا غیرقانونی، مطالعات متعدد نشان می دهد که آمار سالانه بین 100000 تا 1200000 مورد تخمین زده می شود که بر اساس روش های تخمینی و نمونه گیری صورت می گیرد.
وی همچنین با اشاره به وضعیت طلاق در ایران خاطرنشان کرد: در سال 1404 تعداد ازدواج ها حدود 470 هزار مورد بوده در حالی که نزدیک به 200 هزار طلاق به ثبت رسیده است. این موضوع ضرورت تقویت مهارت های زندگی، مشاوره خانواده و آموزش در جهت افزایش ازدواج های پایدار و کاهش طلاق را نشان می دهد.
سعیدی درباره اجرای قانون جمعیت جوانان گفت: هیچ برنامه یا قانونی سریع الاجرا نمی تواند در کوتاه مدت روند نزولی جمعیت را جبران کند. اقدامات باید علمی، بلندمدت و پایدار باشد تا خانواده ها به تداوم حمایت ها اعتماد کنند. جامعه ایران باید خانواده دوست شود تا میل طبیعی به ازدواج و بچه دار شدن بدون نیاز به فشار و توصیه های مکرر فعال شود.
وی درباره آماده سازی نظام سلامت و بیمه سالمندان نیز گفت: اکنون جامعه همچنان سنتی است و خانواده ها نقش خانه سالمندان را برای والدین خود بازی می کنند، اما خانواده های نسل جدید فرزندان کمتری دارند و نمی توانند در دوران پیری به اندازه کافی از والدین خود حمایت کنند. بنابراین تقویت نظام بیمه ای، مراکز دوستدار سالمندان و ساختارهای حمایت اجتماعی ضروری است.
رئیس مرکز جمعیت جوانان وزارت بهداشت در پایان تاکید کرد: با توجه به کاهش فرزندآوری، افزایش سن ازدواج و افزایش امید به زندگی، روند سالمندی در کشور بسیار سریع است و اگر از امروز اقدامات بلندمدت و علمی برای حمایت از سالمندان و تشویق خانواده ها به فرزندآوری انجام نشود، کشور با چالش های جدی اقتصادی، اجتماعی و امنیتی مواجه خواهد شد.
