چرا آمریکا ناگهان گزینه نظامی علیه نیجریه را فعال کرد؟

آینده ریچل چیسون، خبرنگار امنیت بین المللی واشنگتن پست

طبق گزارش روزنامه واشنگتن پستمقامات ارشد نیجریه روز جمعه گفتند که حملات ایالات متحده در این کشور علیه آنچه که دونالد ترامپ آن را “افراد تروریستی داعش” خوانده است، می تواند اولین موج کارزار گسترده تر علیه گروه های مسلح فعال در نیجریه باشد. با این حال، تحلیلگران امنیتی هشدار دادند که به نظر می رسد مقامات دولت ترامپ در حال ورود به یک درگیری پیچیده، طولانی و چند لایه هستند که ممکن است به طور کامل آن را درک نکنند.

روایت «قتل عام مسیحیان» و واقعیت چندوجهی خشونت در نیجریه

ترامپ در ماه های اخیر بارها هشدار داده است که اگر کشتار مسیحیان در نیجریه متوقف نشود، مداخله خواهد کرد. عصر پنجشنبه، او تهدید را دنبال کرد و اعلام کرد که “چند حمله دقیق” در شب کریسمس انجام شده است و اگر “قتل عام مسیحیان” ادامه یابد، حملات بیشتری به دنبال خواهد داشت.

تحلیلگران امنیتی غربی و نیجریه ای گفتند که این حملات اولین بار در دهه های اخیر است که ایالات متحده چنین حملاتی را در نیجریه انجام می دهد. کشوری با بیش از 230 میلیون نفر که تقریباً به طور مساوی بین مسلمانان و مسیحیان تقسیم شده است. آنها تأکید کردند که اگرچه خشونت، به ویژه توسط شبه نظامیان اسلامگرا در شمال، گاهی اوقات مسیحیان را هدف قرار داده است. اما مسلمانان نیز از این ناامنی ها در امان نمانده اند.

نه ترامپ و نه فرماندهی آمریکا در آفریقا اعلام نکردند که چه کسی در این حملات کشته شده است. دولت های آمریکا و نیجریه اعلام کردند که این عملیات ها با موافقت دولت نیجریه انجام شده است. دانیل بوالا، مشاور رئیس جمهور نیجریه در بیانیه ای گفت که حملات روز پنجشنبه تنها آغاز کار بود. همچنین یوسف توگر، وزیر امور خارجه نیجریه در بیانیه ای تاکید کرد که کشورش اطلاعات لازم را برای این حملات در اختیار آمریکا قرار داده و همکاری ها ادامه دارد.

او روز جمعه به واشنگتن پست گفت: «من تضمین می‌کنم که حملات بیشتری صورت خواهد گرفت. این بخشی از نبرد ما با ناامنی است. این عملیات یک تلاش مشترک و مستمر برای مقابله با تروریسم در نیجریه خواهد بود تا زمانی که هسته های آنها را در داخل کشور و اطراف مرزهای خود از بین ببریم.

دو روایت درباره لاکوراوا; داعش یا شاخه القاعده؟

دو مقام آمریکایی که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، گفتند که این حملات با موشک‌های کروز تاماهاوک از یک کشتی نیروی دریایی آمریکا در خلیج گینه شلیک شده است. استفاده از تاماهاوک با برد حدود هزار مایل نشان دهنده مشکلات ایالات متحده در حفظ حضور ضد تروریسم در ساحل است. منطقه ای وسیع که تمام عرض قاره آفریقا را در بر می گیرد و در سال های اخیر به مرکز جهانی افراط گرایی تبدیل شده است. حضور آمریکا در ساحل طی سال های گذشته کاهش یافته و از سوی دیگر حضور روس ها افزایش یافته است.

در نیجریه، خشونت ماهیتی چند وجهی دارد و از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است. در شمال شرق، شبه نظامیان بوکوحرام و شاخه ای از داعش فعال هستند. در شمال غرب، راهزنان، که برخی از آنها با گروه های اسلامگرا مرتبط هستند، دست برتر را دارند. و در مرکز نیجریه، درگیری های گسترده ای بین کشاورزان و دامداران وجود دارد.

بر اساس گزارش پروژه داده‌های مکان‌ها و رویدادهای درگیری مسلحانه، بیشتر خشونت‌های اخیر در ایالت سوکوتو، منطقه‌ای با اکثریت مسلمان که در آن حملات صورت گرفت، به گروهی موسوم به لاکوراوا نسبت داده شده است. برخی از تحلیلگران این گروه را با داعش مرتبط می دانند. در حالی که گروهی دیگر می گویند که «لاکوراوا» با شاخه وابسته به القاعده، جماعت نصره الاسلام والمسلمین مرتبط است.

آنل برنارد، مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ای اعلام کرد: حتی اگر شبه نظامیان گروه «لاکوراوا» در حملات روز پنجشنبه هدف قرار گرفته باشند، با توجه به محل حملات، بعید است که کشته شدگان از فرماندهان ارشد این گروه بوده باشند. با این حال، برنارد تاکید کرد که این حملات نشان دهنده “تشدید قابل توجه فعالیت نظامی آمریکا در آفریقا” است. وی یادآور شد که آمریکا حتی در اوج حملات بوکوحرام در منطقه دریاچه چاد در اواسط دهه 2010 اقدام مشابهی انجام نداد.

او و تعدادی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که مقامات آمریکایی بیشتر درگیر روایت مورد نظر خود در واشنگتن هستند تا تمرکز بر پیچیدگی های واقعیت در میدان. بر اساس گزارش قبلی واشنگتن پست، تمرکز ترامپ بر نیجریه نتیجه کمپین فشار چند ماهه تد کروز و رهبران انجیلی آمریکا در حمایت از مسیحیان نیجریه بود.

اغراق در مورد «کشتن مسیحیان» و خطر تصمیمات پرهزینه

لد سروات، تحلیلگر ارشد آفریقا در پروژه داده‌های مکان‌ها و رویدادهای درگیری، در بیانیه‌ای گفت که در هفته‌های اخیر، چندین مقام آمریکایی خشونت در نیجریه را توجیه کرده‌اند و تأکید کردند که تعداد مسیحیان کشته شده اغلب اغراق‌آمیز است. وی تاکید کرد: “این تفاوت های ظریف از بین رفته است و نگرانی من این است که پیامد آن برای مردم، خطر بالای تلفات غیرنظامیان است.”

در همین حال، مالک ساموئل، محقق ارشد اداره حکومت خوب آفریقایی که بیش از یک دهه در مورد گروه‌های اسلام‌گرا تحقیق کرده است، در ایالت سوکوتو و سایر بخش‌های شمالی نیجریه گفت، افراط‌گرایان به طور فزاینده‌ای نسخه‌های سخت‌گیرانه‌ای از قوانین اسلامی را تحمیل می‌کنند که شامل الزام ساکنان به پوشیدن محافظه‌کارانه و حتی حذف موسیقی از تلفن‌های همراه است.

به گفته این محقق، این وضعیت می تواند بسیاری از نیجریه ای ها را از مداخله آمریکا استقبال کند. زیرا آنها فکر می کنند که دولت خودشان اقدامات کافی برای مقابله با شبه نظامیان انجام نداده است. با این حال، مالک ساموئل گفت که رویکرد ترامپ برای رسیدگی به خشونت ها گمراه کننده بوده است. وی تاکید کرد که تمرکز رئیس جمهور آمریکا بر “کشتار مسیحیان” دقیق نیست و ادعای وی در مورد هدف قرار دادن “شبه نظامیان داعش” نیز جای سوال دارد.

مصطفی الحسن، یک تحلیلگر امنیتی که به طور گسترده در شمال غرب نیجریه کار کرده است، با اشاره به طراحی این حملات توسط ترامپ، گفت: «این از نظر سیاسی مصلحت و راحت است. او تاکید کرد: «اگر این کمک‌ها واقعاً نقاط مناسب را هدف قرار دهند، مردم نیجریه از آن استقبال خواهند کرد. اما به نظر نمی رسد این اتفاق بیفتد. هدف از این همه چیست؟”

در همین حال، جیمز بارنت، کارشناس نیجریه ای مستقر بین لاگوس و بریتانیا، در بیانیه ای گفت که ابهامات زیادی در مورد اثربخشی این حملات و آینده همکاری نظامی بین ایالات متحده و نیجریه وجود دارد. بارنت گفت: «اگر این آغاز تغییر سیاست ایالات متحده در قبال نیجریه باشد، انبوهی از چالش ها و خطرات بالقوه در پیش خواهد بود. از جمله اینکه این عملیات ها چگونه شکل می گیرد و روایت می شود.» او گفت که مهم است که ترامپ اولین کسی بود که این حملات را اعلام کرد؛ اما جای تعجب نیست. وی یادآور شد که دولت نیجریه در گذشته معمولاً از حملات آمریکا استقبال نمی کرد زیرا نسبت به حاکمیت ملی این کشور و پیامدهای آن حساس بود.

در روستای معمولی آرام جابه در شمال غربی نیجریه، سه نفر از ساکنان روز جمعه در مصاحبه‌هایی گفتند که پس از حمله در نزدیکی خانه‌شان گیج شده‌اند. حمله ای که به گفته آنها در منطقه ای رخ داده که اساسا تا این حد درگیر خشونت نبوده است.