روشی تازه برای درمان سالمندان مبتلا به آلزایمر

به گزارش ایسنا، با افزایش امید به زندگی در ایران و جهان، تعداد سالمندانی که با بیماری های مزمن و ناتوان کننده مواجه هستند رو به افزایش است. آلزایمر یکی از مهم ترین بیماری هایی است که به دلیل صعب العلاج بودن، خانواده ها، سیستم های بهداشتی و پرستاری را درگیر چالش های جدی می کند. سالمندان مبتلا اغلب با مشکلات شناختی، رفتاری، حرکتی و روانی مواجه هستند و این امر کیفیت زندگی آنها را به شدت کاهش می دهد. با افزایش سن، بار بیماری دو برابر می شود و ناتوانی ها بیشتر نمایان می شود و این وضعیت هزینه های درمان و مراقبت را بالا می برد. این شرایط در سراسر جهان و البته ایران، سیاست گذاران سلامت را با پرسش های مهمی در مورد چگونگی ارتقای کیفیت زندگی سالمندان مواجه کرده است. در چنین بستری است که توجه به روش های نوین مراقبتی ضروری می شود، زیرا مراقبت در سرای سالمندان زمانی مؤثر است که با آرامش، انسانی و هماهنگ با نیازهای جسمی و روحی بیمار انجام شود.

در کنار چالش های کلی پیری، مسئله اصلی در آلزایمر این است که فرد توانایی بیان نیازهای خود را از دست می دهد و وابستگی او به مراقبان افزایش می یابد. مراقبین نیز اغلب با فشارهای روحی و جسمی زیادی روبرو هستند و این شرایط می تواند بر کیفیت مراقبت تأثیر بگذارد. بسیاری از این بیماران در مراکز مراقبت از سالمندان بستری می شوند، اما همه این مراکز دارای امکانات کافی یا کادر آموزش دیده برای مراقبت های تخصصی نیستند. بنابراین روش هایی که از لمس انسانی، آرامش محیط، فعالیت های ساده و لذت بخش و ارتباط صمیمانه استفاده می کنند، اهمیت پیدا می کنند. مراقبت از استراحت یکی از این روش هاست که بر ایجاد محیطی آرام، تجربیات حسی و توجه دقیق به نیازهای عاطفی و جسمی سالمندان تمرکز دارد. هدف آن این است که بیمار نه تنها از او مراقبت شود، بلکه احساس امنیت، حضور و ارتباط را تجربه کند، احساسی که اغلب در فرآیندهای مراقبت معمول نادیده گرفته می شود.

رفعت رضاپور نصرآباد، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران به همراه پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی آباده، دانشگاه علوم پزشکی جهرم، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، گروه پرستاری سلامت جامعه، آسایشگاه ولی عصر شیراز و دانشگاه علوم پزشکی فسا تحقیقی را در این زمینه انجام داده اند. آنها در این مطالعه به بررسی تاثیرات استفاده از مراقبت های تنفسی بر سالمندان مبتلا به آلزایمر پرداختند و نشان دادند که این نوع مراقبت ها می تواند کیفیت زندگی این گروه را افزایش دهد.

در این مطالعه نیمه تجربی، 25 سالمند مبتلا به آلزایمر که در یک مرکز مراقبت های پرستاری نگهداری می شدند شرکت کردند. کیفیت زندگی آنها قبل از مداخله با پرسشنامه ویژه آخرین مرحله زوال عقل اندازه گیری شد. سپس تمام سالمندان هر روز هفته به مدت چهار ماه از مراقبین آموزش دیده مراقبت دریافت کردند. پس از پایان این دوره مجدداً کیفیت زندگی با همان پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفت. این پرسشنامه شامل 11 موضوع مختلف مرتبط با وضعیت روحی، جسمی و اجتماعی بیمار بود و تغییرات آن نشان داد که این روش تا چه اندازه توانسته شرایط سالمندان را تغییر دهد.

نتایج این مطالعه که در فصلنامه علوم پزشکی صدرا وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز منتشر شد، نشان داد که میانگین نمره کیفیت زندگی قبل از مداخله 45 بوده و پس از اجرای مراقبت‌ها به حدود 72 رسیده است. تقریباً تمامی شاخص های مربوط به کیفیت زندگی در این سالمندان پس از دوره مراقبت بهبود یافت که نشان می دهد نیاز به چنین روش هایی در خانه های سالمندان بسیار جدی است.

محققان تاکید کردند که مراقبت های پرستاری می تواند بر جنبه های مختلف زندگی بیماران از کاهش استرس و درد گرفته تا افزایش تعامل اجتماعی و بهبود ارتباط با مراقبین تاثیر بگذارد. این تغییرات نه تنها در رفتار بیمار منعکس می شود، بلکه کار مراقبین را آسان می کند، زیرا ارتباط موثر باعث کاهش بی قراری و اختلالات رفتاری می شود.

بر اساس اطلاعات تکمیلی مطالعه، برنامه مراقبت Namaste در حال حاضر با موفقیت در کشورهایی مانند آمریکا، انگلستان، استرالیا و یونان اجرا شده است و تاثیر مثبت آن در بسیاری از مطالعات تایید شده است. این روش با ایجاد محیطی آرام، استفاده از تحریکات حسی و ایجاد لحظاتی آرام و معنادار برای بیمار، به او کمک می کند تا ارتباط بهتری با محیط برقرار کند و احساس امنیت بیشتری کند.

در پایان لازم به ذکر است که بر اساس پیش بینی ها تعداد مبتلایان به آلزایمر در ایران و جهان رو به افزایش است و در ایران بیش از 600 هزار نفر با این بیماری زندگی می کنند. بنابراین توسعه روش هایی مانند مراقبت های پرستاری می تواند نقش مهمی در آینده نظام سلامت داشته باشد.