به گزارش خبرگزاری به گزارش میهن تجارت، در سال های اخیر هوش مصنوعی به یکی از ابزارهای مهم برای دگرگونی در زندگی بشر تبدیل شده است، از کاربردهای ساده در تلفن همراه گرفته تا تصمیم گیری های پیچیده در حوزه های پزشکی، حقوقی و اقتصادی. هوش مصنوعی دیگر یک موضوع واحد نیست از نظر فن آوری اینطور نیست، اما به یک موضوع حقوقی و اجتماعی تبدیل شده است که چارچوب های خاصی را می طلبد.
حقوقدانان معتقدند هر فناوری جدید چه خودرو و چه اینترنت دیر یا زود وارد عرصه قانونگذاری می شود و دلیل آن نیز مشخص است چرا که فناوری بدون قانون می تواند منجر به بی نظمی و تضییع حقوق مردم شود. هوش مصنوعی نیز از این قاعده مستثنی نیست و همانطور که قوانین راهنمایی و رانندگی برای خودروها برای حفظ ایمنی عمومی تدوین شد، امروز نیز باید قوانینی برای هوش مصنوعی وضع شود تا استفاده از آن با نظم، شفافیت و عدالت همراه باشد.
یکی از مسائل کلیدی در زمینه هوش مصنوعی، تعیین مسئولیت زمانی است که خطا رخ می دهد، مثلاً یک الگوریتم پزشکی تشخیص اشتباه می دهد یا یک سیستم قانونی تصمیم اشتباه می گیرد. در چنین شرایطی چه کسی باید پاسخگو باشد؟ توسعه دهنده، کاربر یا سازمانی که از این فناوری بهره برده است؟ بدون قوانین روشن، این مسئولیت ها همچنان مبهم باقی می ماند و عدالت حقوقی به خطر می افتد و قانون می تواند این ابهام را برطرف کند و مسیر پاسخگویی را روشن کند.
هوش مصنوعی برای عملکرد خود به داده های گسترده ای نیاز دارد و این داده ها اغلب شامل اطلاعات شخصی شهروندان می شود، بنابراین حفاظت از حریم خصوصی و حقوق فردی اهمیت ویژه ای پیدا می کند. اگر چارچوب قانونی مشخصی وجود نداشته باشد، خطر سوء استفاده از دادهها یا نقض حریم خصوصی افزایش مییابد و قوانین میتوانند تضمین کنند که دادهها فقط در چارچوبهای اخلاقی و قانونی استفاده میشوند و اعتماد عمومی به فناوری را حفظ میکنند.
طرح سوالات جدید در حوزه حقوق بین الملل/ یکی از مهمترین زمینه ها تاثیر هوش مصنوعی بر حقوق بشر است.
محمد متین توانگر حقوقدان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حقوق بین الملل به گزارش میهن تجارت با بیان اینکه هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری نوظهور در بسیاری از حوزه های اجتماعی، اقتصادی و امنیتی تاثیرگذار بوده است، به خبرنگار به گزارش میهن تجارت گفت: این تحول حقوق بین الملل را با پرسش های جدیدی مواجه کرده است، از جمله اینکه قوانین سنتی چگونه باید با فناوری های جدید هماهنگ شوند و چه چارچوب هایی برای تنظیم روابط بین دولت ها و بازیگران غیردولتی مورد نیاز است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بسیاری از کشورها مقررات داخلی برای استفاده از هوش مصنوعی دارند، اما فقدان چارچوب جهانی می تواند منجر به اختلاف و سوء استفاده شود، می افزاید: قوانین بین المللی در این زمینه نیازمند قوانینی است که هماهنگی بین دولت ها را تضمین کند و از تعارضات حقوقی جلوگیری کند.
این حقوقدان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حقوق بین الملل با بیان اینکه یکی از مهم ترین حوزه ها تاثیر هوش مصنوعی بر حقوق بشر است، تصریح کرد: فناوری های مبتنی بر داده می تواند هم فرصت هایی را برای بهبود خدمات عمومی ایجاد کند و هم خطراتی مانند نقض حریم خصوصی یا تبعیض الگوریتمی را به همراه داشته باشد و حقوق بین الملل باید این دو جنبه را در نظر گرفته و بین نوآوری و حمایت از حقوق فردی تعادل ایجاد کند.
حقوق بین الملل باید قوانین روشنی برای تعیین مسئولیت و غرامت ایجاد کند / لزوم توجه به حملات سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی
توانگر با بیان اینکه سوال مهم این است که در صورت بروز خطا یا آسیب ناشی از تصمیمات هوش مصنوعی، چه نهادی پاسخگو خواهد بود؟، ادامه می دهد: حقوق بین الملل باید قوانین روشنی را برای تعیین مسئولیت و جبران خسارت تدوین کند تا از آن جلوگیری شود. فضاهای خالی جلوگیری از قانونی
وی با بیان اینکه استفاده از هوش مصنوعی در حوزه نظامی به ویژه در سلاح های خودکار نگرانی های زیادی را به همراه داشته است، می گوید: این فناوری می تواند قوانین جنگ های بین المللی و حقوق بشردوستانه را تحت تاثیر قرار دهد و بحث های بین المللی درباره محدود یا ممنوعیت استفاده از این گونه سلاح ها همچنان ادامه دارد.
این حقوقدان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حقوق بین الملل با بیان اینکه هوش مصنوعی می تواند مرزهای سنتی را به چالش بکشد، می افزاید: حملات سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی نمونه ای از تهدیدات است که باید مورد توجه قرار گیرد و حقوق بین الملل باید برای مقابله با این تهدیدات راهکار ارائه دهد.
یکی از مسائل اساسی در حوزه هوش مصنوعی، تعیین مسئولیت در صورت بروز خطا یا تصمیم نادرست است. بدون چارچوب قانونی، خطر نقض حریم خصوصی و سوء استفاده از داده ها افزایش می یابد.
سیدمحمدهادی حسینی مرام، وکیل، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حوزه حقوق خصوصی وی با بیان اینکه هوش مصنوعی با سرعت بی سابقه ای در حال پیشرفت است و بسیاری از اصول حقوقی سنتی را زیر سوال برده است، به خبرنگار به گزارش میهن تجارت گفت: اگر قوانین خاصی برای استفاده از این فناوری تدوین نشود، نظام حقوقی این کار را انجام خواهد داد. فضاهای خالی با جدیت مواجه خواهد شد و نیاز به تعیین مسئولیت قانونی بیش از پیش احساس می شود.
وی با بیان اینکه یکی از موضوعات اساسی در حوزه هوش مصنوعی تعیین مسئولیت در صورت بروز خطا یا تصمیم نادرست است، می افزاید: الگوریتم ها می توانند در حوزه های حساسی مانند پزشکی، قضاوت یا امنیت تصمیم گیری کنند اما سوال اینجاست که در صورت بروز خطا چه کسی پاسخگو خواهد بود و بدون قوانین مشخص، مسئولیت مدنی و کیفری بین توسعه دهندگان، کاربران و نهادهای مختلف باقی می ماند.
این حقوقدان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حقوق خصوصی با بیان اینکه هوش مصنوعی حجم عظیمی از داده های شخصی را پردازش می کند، تصریح می کند: بدون چارچوب قانونی، خطر نقض حریم خصوصی و سوء استفاده از داده ها افزایش می یابد و قوانین باید تضمین کنند که از داده های شهروندان تنها در چارچوب های خاص و با رعایت اصول اخلاقی و قانونی استفاده شود.
قانونگذاری باید بر شفافیت الگوریتمها و امکان نظارت مستقل تمرکز کند / تدوین قوانین برای استفاده از هوش مصنوعی نه تنها برای جلوگیری از آسیب، بلکه برای بهرهبرداری پایدار از فرصتهای این فناوری ضروری است.
حسینی مرام با بیان اینکه الگوریتم های هوش مصنوعی می توانند ناخواسته تبعیض ساختاری ایجاد کنند، ادامه می دهد: تدوین قوانین می تواند از تجمیع این تبعیض ها جلوگیری کرده و عدالت اجتماعی را حفظ کند و قانونگذاری باید بر شفافیت الگوریتم ها و امکان نظارت مستقل متمرکز شود.
وی با بیان اینکه اسناد راهبردی مانند سند ملی هوش مصنوعی تهیه شده است اما عدم هماهنگی نهادهای مختلف باعث موازی کاری و تضاد وظایف می شود، می گوید: ایجاد نهادهای نظارتی تخصصی و تدوین قوانین جامع می تواند از این چندپارگی بکاهد و زمینه ساز توسعه مسئولانه هوش مصنوعی شود.
این حقوقدان، کارشناس حقوقی و پژوهشگر حوزه حقوق خصوصی، تدوین قوانین استفاده از هوش مصنوعی را نه تنها برای پیشگیری از آسیب، بلکه برای بهرهبرداری پایدار از فرصتهای این فناوری ضروری میداند و میافزاید: قوانین باید به گونهای طراحی شوند که امنیت ملی و حقوق شهروندی حفظ شود و مبنایی برای ایجاد نوآوری و رشد هوشمندانه اقتصادی باشد.
الگوریتمهای هوش مصنوعی ممکن است ناخواسته تبعیضهای اجتماعی را بازتولید کنند و اگر قوانین نظارت و شفافیت وجود نداشته باشد، این تبعیضها میتوانند از نظر ساختاری ریشهدار شوند. قانون گذاری می تواند سپری در برابر این خطر پنهان و حفظ عدالت اجتماعی باشد و شفافیت الگوریتم ها و امکان نظارت مستقل از اصولی است که باید در قوانین آتی لحاظ شود.
در بسیاری از کشورها نهادهای مختلفی در زمینه هوش مصنوعی فعالیت می کنند که عدم هماهنگی بین آنها باعث پراکندگی و موازی کاری می شود و باید برای هموارسازی مسیر توسعه مسئولانه و پایدار هوش مصنوعی و جلوگیری از تعارض وظایف، ضرورت ایجاد قوانین جامع و هماهنگ مورد توجه قرار گیرد.
قوانین هوش مصنوعی نه تنها برای پیشگیری از مشکلات نیست، بلکه می تواند زمینه بهره برداری بهتر از فرصت های این فناوری را فراهم کند و در صورت وجود چارچوب های قانونی مشخص، نوآوری و رشد اقتصادی با امنیت و اعتماد بیشتری همراه خواهد بود و قانون گذاری هوشمند هم می تواند از حقوق شهروندان حمایت کند و هم راه را برای توسعه پایدار هموار کند.
هوش مصنوعی پدیدهای است که هم فرصتها و هم چالشهای جدیدی را به همراه دارد و نگاه حقوقی به این فناوری میتواند به جامعه کمک کند تا ضمن جلوگیری از آسیبهای احتمالی از مزایای آن بهرهمند شود. قانونگذاری گامی ضروری برای مدیریت مسئولانه و پایدار این فناوری جدید است که می تواند اعتماد عمومی را تقویت کرده و مسیر آینده را روشن تر کند.
به طور کلی امروزه هوش مصنوعی به بخشی جدایی ناپذیر از ساختارهای اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است و این حضور گسترده، ضرورت تدوین قوانین خاص را دو چندان می کند. قوانین می توانند نقش هدایت کننده داشته باشند و دیدگاه حقوقی هوش مصنوعی در واقع تلاشی برای ایجاد تعادل بین نوآوری و امنیت است تا جامعه هم از فرصت های این فناوری بهره مند شود و هم از چالش های احتمالی آن مصون بماند.
منبع : به گزارش میهن تجارت
