گروسی: ایرانی‌ها [درباره تاسیسات هسته‌ای مورد حمله قرار گرفته] می‌گویند «ایمن نیست؛ شما نمی‌توانید به آن‌جا بروید»، اما در این صورت، شما باید به بازرسان اجازه دهید تایید کنند که واقعا رفتن به آن‌جا غیرممکن است / روسیه نقش مهمی در حل‌وفصل پرونده هسته‌ای ایران دارد

ایسنا: مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی با بیان اینکه آسیب جدی به تاسیسات هسته ای ایران نمی تواند دلیلی برای عدم حضور بازرسان در این مکان ها باشد، بر نقش “بسیار مهم” روسیه در حل و فصل برنامه هسته ای ایران تاکید کرد.

خبرگزاری ریانوفسی روسیه روز دوشنبه متن مصاحبه مفصل خود با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی را منتشر کرد. بخش هایی از این مصاحبه پیشتر منتشر شده بود.

گروسی در پاسخ به این سوال که آیا آژانس پس از حملات تجاوزکارانه آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای ایران در خردادماه، پیشرفتی در از سرگیری بازرسی‌ها داشته است و به نظر وی چه زمانی کارشناسان آژانس می‌توانند دوباره به تاسیسات بمباران شده در نطنز، اصفهان و فردو دسترسی پیدا کنند، گفت: این مهمترین موضوعی است که ما در حال حاضر در ایران قادر به بازیابی آن هستیم و در حال حاضر فعالیت‌های ما در حال انجام است. بسیار محدود.”

گروسی گفت: «ما فقط اجازه دسترسی به امکاناتی را داریم که آسیب ندیده اند. این خوب است زیرا این امکانات در لیست توافق شده بازرسی ها گنجانده شده است. این برای ما مهم است. البته آن سه تأسیسات دیگر اهمیت بیشتری دارند، زیرا هنوز مقادیر قابل توجهی مواد و تجهیزات هسته ای در آنجا وجود دارد و ما باید به آنجا برگردیم.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: گفت‌وگو با ایران را آغاز کرده‌ایم، با وزیر امور خارجه (ایران) و سایر مقامات در تماس مستمر هستم، اما سطح همکاری‌ها همچنان محدود است، وضعیت فعلی اینگونه است، گفت‌وگوها ادامه دارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی سناریویی را بررسی می کند که در آن ایران به طور کامل بازرسی های گسترده را کنار بگذارد و دسترسی کارشناسان بین المللی به تاسیسات هسته ای خود را محدود کند، توضیح داد: ما باید همه سناریوهای ممکن را در نظر بگیریم. انجام این کار عاقلانه نخواهد بود. بنابراین همه گزینه ها را بررسی می کنیم. فقط می توانم بگویم که امیدوارم هرگز این اتفاق نیفتد، زیرا نقض آشکار برجام من را کامل می کند. معاهده عدم اشاعه (NPT).

پس از حملات تهاجمی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تاسیسات هسته ای ایران که مشمول توافق پادمانی آژانس بود، ناظر هسته ای سازمان ملل هیچ اقدامی برای حفاظت از آنها انجام نداد و همکاری خود با آژانس را به حالت تعلیق درآورد.

مدتی بعد، طرفین در قاهره به توافق رسیدند تا راه‌های جدید همکاری را تعیین کنند که شامل دسترسی به تأسیسات بمباران نشده در ایران بود.

گروسی که اکنون با پایان یافتن قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد که سند حقوقی توافق هسته ای سال 2015 بود، در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) بر برنامه هسته ای ایران نظارت دارد، پیش از این گفته بود که رایزنی هایش با ایران برای اجرای توافق قاهره و ایجاد امکان دسترسی نظارتی بیشتر ادامه دارد.

نقش روسیه در حل مسئله برنامه هسته ای ایران

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند نقش «بسیار مهمی» در پیشبرد حل و فصل اوضاع پیرامون برنامه هسن ایران ایفا کند و این موضوع را با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه و دیگر مقامات این کشور در حوزه‌های هسته‌ای و دفاعی گفت‌وگو کرده است و گفت: پیام من در اینجا همیشه ثابت است. بیش از 50 سال است که روسیه نقش مهم و اجتناب ناپذیری در تمامی موارد مربوط به ایران داشته است.

وی با بیان این که «مسکو امکان گفت‌وگوی مستمر با ایران را دارد»، گفت: به روسیه نمی‌گویم چه کاری انجام دهد، اما می‌توانم بگویم خوشحالم که می‌توانم ارزیابی‌ها و پیام‌های خود را به دولت روسیه برسانم و معتقدم روسیه همیشه به وضوح از مقررات منع اشاعه حمایت کرده است. این برای من کاملا ضروری است. ما نمی توانیم روسیه را به عنوان یکی از ستون های رژیم عدم اشاعه از دست بدهیم. این یک ضربه مخرب برای کل نظام خواهد بود. من واقعاً معتقدم که روسیه نقشی بی بدیل دارد، اما روسیه خودش تصمیم می گیرد که چگونه و چه زمانی آن را بازی کند.

تداوم نظارت آژانس در ایران و سطح دسترسی پس از حملات تهاجمی در ژوئن به تاسیسات هسته ای ایران

گروسی در پاسخ به این سوال که با توجه به آسیب جدی به تاسیسات هسته‌ای ایران در حملات ژوئن، آژانس چگونه قصد دارد ادامه حضور خود در ایران و نیاز به بازرسی‌ها را توجیه کند، توضیح داد: اولاً ایران بسیار بیشتر از این سه تاسیسات است. و بسیاری از تأسیسات دیگر در کشور، نیروگاه اتمی بوشهر وجود دارد و قصد دارد نیروگاه های جدید بسازد، از جمله، اگر اشتباه نکنم، با روسیه کار می شود.

وی در خصوص میزان حضور نخبگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران پس از تحولات اخیر، گفت: ما با کمبود جدی اطلاعات مواجه هستیم و از منظر عدم اشاعه، این بسیار منفی است، زیرا حتی اگر این تأسیسات به شدت آسیب ببینند، درک روشنی وجود دارد که اکثر اورانیوم غنی‌شده ایران همچنان در این کشور است. این از نقطه نظر عدم اشاعه بسیار مهم است.

مدیرکل آژانس خاطرنشان کرد: بر اساس معاهده NPT و توافق جامع پادمان، ایران موظف است دسترسی به این امکانات را فراهم کند، این در واقع بخشی از گفتگوی ما است، آنها می گویند: «این امن نیست؛ اما در صورت لزوم، ایران باید به این امکانات دسترسی پیدا کند. شما نمی توانید به آنجا بروید.» اما در این صورت، باید به بازرسان اجازه دهید تأیید کنند که رفتن به آنجا واقعاً غیرممکن است.

وی با اشاره به اظهارات قبلی خود مبنی بر اینکه برخی از بازرسان آژانس در ایران حضور دارند، گفت: امروز نه. اما این به معنای خروج آژانس از ایران نیست، فقط الان حجم فعالیت های بازرسی کاهش پیدا کرده است، وقتی که باید مأموریت خاصی را انجام دهند، بازرسان را می فرستیم و باز می گردند.

گروسی در پاسخ به این سوال که آیا در خردادماه از تاسیساتی در ایران بازدید کرده است یا خیر، گفت: خیر، من بعد از حملات خرداد بازدید نکرده‌ام، صرف نظر از اینکه قبل از حملات ایران فعالانه درگیر یک فرآیند دیپلماتیک برای حل و فصل موضوع برنامه هسته‌ای ایران بود، اما با این حملات با نتیجه‌ای مواجه شد که به گفته شما، یک “خیانت دیپلماتیک نسبت به ایران” بوده است. امیدوارم به تدریج به گفت‌وگوهای عادی برگردیم، احساسات فروکش کند و بتوانیم در مورد این موضوعات بسیار مهم گفت‌وگوی منطقی داشته باشیم تا به ایران کمک کنیم تا اعتماد جامعه جهانی را دوباره به دست آورد، بدون آن هیچ کاری نمی‌توان انجام داد.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا آژانس گزارشی در خصوص وضعیت ذخایر اورانیوم غنی شده این کشور و میزان خسارات وارده به تاسیسات هسته ای در نتیجه حملات دریافت کرده است، گفت: خیر، دریافت نکرده ایم.

همکاری با روسیه در زمینه ایمنی نیروگاه های هسته ای اوکراین در اواسط جنگ

گروسی در بخشی دیگر از این گفت و گو در پاسخ به سوالی درباره چرخش و جایگزینی کارکنان آژانس در نیروگاه اتمی زاپوریژیا – بزرگترین نیروگاه هسته ای اروپا که روسیه پس از جنگ با اوکراین کنترل آن را در دست گرفته است، خاطرنشان کرد: میهن تجارت مسیر دسترسی از همان ابتدا همواره سیاسی بوده است. حملات در مسیرهای دیگر میهن تجارت می شوند.

وی این تصمیم را عملی و غیرسیاسی توصیف کرد.

گروسی همچنین گفت که سطح همکاری آژانس با روسیه برای تضمین ایمنی نیروگاه زاپوریژیا در چارچوبی «بسیار حرفه‌ای» و با حضور همه نهادهای کلیدی مرتبط روسیه از جمله روس اتم، وزارت امور خارجه روسیه و نیروهای نظامی آن ارزیابی می‌شود که به گفته وی، شامل بحث‌های فنی دقیق درباره عملکرد نیروگاه، تجزیه و تحلیل وضعیت حفاظت فیزیکی و برنامه‌ریزی برای وضعیت امنیتی اطراف آن است.

مدیرکل آژانس همچنین بر فعالیت آژانس علاوه بر زاپوریژیا در تاسیسات چرنوبیل تاکید کرد و از آسیب دیدن تابوت (پوشش محافظ) این نیروگاه ابراز نگرانی کرد.

گروسی گفت آژانس هیچ سطح غیرعادی یا افزایشی از تشعشعات را پس از آسیب دیدن تابوت چرنوبیل ثبت نکرده است و هشدار داد که از دست دادن لایه حفاظتی قبلی به این معنی است که وضعیت در طول زمان بدتر می‌شود و هرگونه کار با مواد بسیار پرتوزا می‌تواند به سرعت سطح تشعشعات را افزایش دهد.