میهن تجارت-بورس تهران بر خلاف انتظارات از روز دوشنبه معاملات خود را با قدرت معامله گران در کنار خرید سهام آغاز کرد و برای اولین بار در سال جاری توانست در ارتفاع دو میلیون و 506 هزار واحدی بایستد. در این روز ریسک ها از دید فعالان بازار تا حدودی کاهش یافت و قدرت تقاضا توانست بر عرضه سهام در دو روز ابتدایی هفته غلبه کند. اگرچه انتظار می رفت بازگشت بورس به چرخه صعودی تحت تاثیر ریسک های غیراقتصادی و ابهامات حاکم بر معادلات سیاسی چند روزی طول بکشد، اما دیروز، دیروز، تالار شیشه ای بورس شاهد تغییر رفتار محسوسی بود. معامله گران در سمت تقاضا
نگاهی به عملکرد فعالان بازار سهام در روز دوشنبه نشان داد که خرده فروشان پس از دو روز احتیاط در خرید سهام پیروز شدند. ورود هزار و 862 میلیارد تومان پس از دو روز برداشت پول و تسلط محسوس نیروهای تقاضا، نکته قابل تاملی است.
نادیده گرفتن عوامل مثبت
رقم مذکور علاوه بر اینکه بالاترین میزان ورود پول از 10 اردیبهشت 1402 به شمار می رود، پیامی نیز در دل خود نهفته است که عواملی باعث عدم ورود پول پرقدرت به بازار شده است. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند بورس تهران دو متغیر مهم را جبران می کند. در گام اول، آمیختگی جریان معاملات با ریسک های سیاسی به عنوان یک عامل کلیدی و «غیرقابل پیش بینی بودن متغیرهای تأثیرگذار» که از حالت اول سرچشمه می گیرد، نشان می دهد که چرا پول سهامداران خرد با اکراه وارد بازار سهام می شود. به عبارتی «پول های سرگردان» برای انتقال به بورس تهران دست و پنجه نرم می کند. در عین حال رفتار معامله گران حاکی از تمایل نسبتا بالای آنها برای ورود به بازار مذکور است.
در تبیین این موضوع باید به دو نکته مهم توجه کرد تا بتوانیم این بازار را در مقایسه با بازارهای رقیب متمایز کنیم. بررسی عملکرد سه بازار بورس ارز و سکه نشان می دهد که بورس از ابتدای سال و پس از رونق های هفته های اخیر تنها حدود 14 درصد رشد را به ثبت رسانده است. اما از سوی دیگر دلار آزاد و سکه طلا به ترتیب با رشدی حدود 20 و 35 درصدی رقابت را از بورس ربودند. این موضوع اگرچه می تواند برای معامله گران دو بازار رقیب خوشایند تلقی شود، اما در بازار ارز و سکه طلا، زنگ خطر اشباع رشد قیمت را به صدا در می آورد. در چنین شرایطی است که موضوع «بقای بورس در مقایسه با انتظارات تورمی» از بازارهای رقیب مطرح می شود که اغلب کارشناسان بازار سرمایه از آن به عنوان برگ برنده بورس یاد می کنند. حتی بسیاری از تحلیلگران معتقدند که سهام بسیاری از شرکت ها خطوط قرمز ارزش را رد کرده اند. البته این موضوع چند ماه پیش مطرح شد و موضوع جدیدی نیست. اما چرا این موضوع باعث تسهیل ورود پول به بورس نشده است؟
بیشتر بخوانید: بررسی مسیر آینده بورس تهران
از ابتدای سال علیرغم ارزش بیشتر سهام، خروج پول همچنان قوی بوده است. از ابتدای سال تاکنون بیش از 21 تن پول واقعی از چرخه معاملات خارج شده و شاهد افزایش فشار فروش بوده ایم. این مدل واکنش سهامداران خرد ناشی از پیشروی ترس در استراتژی معاملاتی آنهاست، ترسی که منجر به «احتیاط حداکثری» در معاملات شده و شرایط نامساعدی را برای بورس تهران ایجاد کرده است. علاوه بر این به نظر می رسد در مقاطع مختلف با وجود اهمیت بسیاری از نمادهای معاملاتی، جذابیت بسیاری از نمادها از بین رفته و نمادهای ارزشمند نتوانسته اند تقاضای موثر سهام را رعایت کنند. به عبارت دیگر، متغیر ارزش به وضوح عوامل تأثیرگذار منفی را جبران کرده است. این وضعیت در حالی است که سال 1403 سال مثبتی برای بورس تهران به نظر می رسید و بورس توانست رکود قیمتی خود را با کمک ارزش گذاری جبران کند.
واقعیت این است که در جریان معاملات 8 ماهه این بازار، تشدید ریسک های سیاسی و تب درگیری های منطقه ای، سهام را تحت فشار قرار داد.
انعکاس این موضوع نه تنها در عملکرد بورس تهران دیده شد، حتی اثرات مستقیم آن در بازار ارز و سکه نیز افزایش قیمت ها را به دنبال داشت. تجربه دوره های گذشته نشان می دهد که با تلطیف جو منفی و فروکش نسبی نگرانی های سیاسی، شکل گیری انتظارات مثبت از معاملات سهام در قالب افزایش تقاضا و بازدهی نسبی قیمت بخش زیادی متبلور شده است. از سهام در چنین فضایی گاهی اشباع شدن قیمت سهام نمی توانست مانع ورود پول به بازار سهام شود. نمونه ای از این اتفاق را در معاملات سال 2019 شاهد بودیم که سرمایه گذاران بی شماری به دعوت مقامات دولتی وارد معاملات سهام شدند.
بازگشت به یک تقاضا
این روزها فعالان بورس با سوال مهم دیگری روبرو هستند. چرا با وجود رشد بیش از 30 درصدی دلار نیما از ابتدای سال تاکنون، این متغیر مهم نتوانسته باعث رشد بورس شود؟ افزایش نرخ دلار نیما یکی از خواسته های اصلی فعالان بورس محسوب می شود اما اکنون این عامل نتوانسته شرایطی را ایجاد کند که ورود پول و انگیزه مضاعف برای خرید سهام را تسهیل کند. نرخ دلار نیما برای این بازار حائز اهمیت است زیرا رشد این نرخ به طور طبیعی بر قیمت سهام و صورت های مالی شرکت ها تأثیر می گذارد، به ویژه زمانی که این رشد با جهش قیمت دلار آزاد گره خورده باشد.
در حال حاضر دلار نیما تا مرز 54 هزار تومان پیش رفته و از سوی دیگر فاصله آن با دلار آزاد به کمتر از 34 درصد رسیده است. این در حالی است که در ابتدای اردیبهشت ماه اختلاف قیمت نیم دلار با بازار آزاد بیش از 60 درصد بود. بنابراین همانطور که می بینیم دلار نیما که از آن به عنوان «برنده صنایع» یاد می شود به دلیل ریسک های موجود کنار گذاشته شده و نتوانسته جذابیت و هیجان را به معاملات سهام بازگرداند.
ناکارآمدی همه متغیرهای خوب تحت تاثیر ریسک های مختلف همراه با بی توجهی معامله گران به هر عاملی که باعث افزایش ارزش سهام شود، شرایطی را ایجاد کرده است که حتی هر سهامداری که هنوز مجبور به فروش سهام خود در این بازار نشده است، بدون اینکه با وجود آرامش نسبی حاکم بر فضای معاملاتی بورس تهران، نزدیک شدن به ریسک های جدید و شروع شمارش معکوس برای ورود رسمی دونالد ترامپ به کاخ سفید در خصوص تمدید یا عدم تمدید تحریم ها علیه ایران مهمترین عامل نگرانی فعالان بازار است. موضوعی که پیش بینی پذیری فرآیند معاملات سهام را به حداقل می رساند.
منبع: دنیای اقتصاد
