ماجرای حراج دو کاروانسرای ثبت جهانی سمنان!

طی روزهای گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ستاد فرماندهی اجرایی امام جماعت دو کاروانسرای ثبت جهانی «آهوان» شامل «بند سنگی انوشیروان» و «بند آجری شاه سلیمان صفوی» در استان سمنان تشکیل شده است. به حراج برای فروش پیشرفت زیادی کرد و به تایید اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان نیز رسید. این در حالی است که مسئولان میراث فرهنگی سمنان می گویند قرار است مالکیت این دو کاروانسرا برای مرمت و مرمت به بخش خصوصی واگذار شود و این بناهای تاریخی نیز برای همان کاروانسراها مورد استفاده قرار می گیرد.

به گزارش ایسنا، همچنین پس از واکنش های گسترده به این خبر در فضای مجازی، اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان تاکید کرد که این کاروانسراها پس از اخذ تعهدات قانونی لازم از خریدار و سرمایه گذار ذیصلاح و مرمت و بهره برداری واگذار می شود. این ساختمان ها تحت نظارت این سازمان صورت می گیرد.

روزنامه جهان صنعت در این خصوص نوشت:

امسال 54 کاروانسرا ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید. این اقدام موثر وزارت میراث فرهنگی که باعث خوشحالی فعالان میراث فرهنگی و مردم شد، خیلی زود با انتشار خبر فروش دو کاروانسرا از این فهرست به بخش خصوصی به یاس تبدیل شد.

بر اساس آگهی و اخبار منتشر شده، ستاد اجرایی فرمان امام دارای دو کاروانسرا ثبت جهانی است که یکی از آنها به نام آهوان و آجری و دیگری به نام کاروانسرای انوشیروانی و از سنگ ساخته شده است. یکی حدود 11 میلیارد تومان و دیگری حدود 7 میلیارد تومان. به حراج گذاشته شده اند.

فروش کاروانسراهای ثبت شده بین المللی استان سمنان به بخش خصوصی نیز با این قیمت پایین که شاید کمتر از یک واحد آپارتمان در پایتخت باشد قابل تامل است. آنطور که سرپرست معاونت میراث فرهنگی سمنان به «جهان صنعت» گفت، ترجیح آنها خرید این کاروانسراها از سوی وزارت میراث فرهنگی بوده است، اما چون بودجه کافی برای خرید و مرمت آثار ندارند، این امکان وجود ندارد.

اگرچه اعلام شده است که این بناها به افراد واجد شرایط فروخته شده و مرمت و بهره برداری از آنها به دقت پیگیری می شود، اما باز هم این اطلاعیه ها چیزی از جنبه ناراحت کننده فروش کاروانسراهای تاریخی کشور است که به ثبت جهانی رسیده است. و متعلق به همه مردم ایران است. کاهش نمی دهد

علت تملک ستاد اجرایی بر کاروانسراهای تاریخی

با انتشار خبر فروش دو کاروانسرای تاریخی آهوان و انوشیروانی از سوی ستاد اجرایی فرمان امام، اولین سوالی که به ذهن متبادر می شود این است که چگونه مالکیت این بناها به ستاد اجرایی واگذار شده است.

سروش هاشمی سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان سمنان درباره علت تملک ستاد اجرایی به دو کاروانسرا تاریخی سمنان به «جهان صنعت» گفت: این دو کاروانسرا تا قبل از سال 57 جزو موقوفات طباطبایی ها بوده است. در زمان قاجاریه، سردار اعظم که حاکم سمنان بود، این کاروانسراها را از موقوفه خرید و به جای آن یک سری املاک دیگر داد، به این ترتیب حاکم سمنان این دو کاروانسرا را مرمت کرد و برای آسایش و آسایش مردم خدمات ارائه کرد. زائران امام رضا. است. بنای کاروانسرا پس از مرگ صاحب آن به سراغ فرزندان و نوادگان او می‌رود که در استان‌های سمنان و شاهرود به خاندان عضدی شهرت دارند. وی افزود: در سال 57 که انقلاب شد، بحث مصادره اموال بستگان دربار پهلوی مطرح شد و کاروانسراهای مذکور که متعلق به خانواده عضدی بود نیز مصادره شد، زیرا خانواده عضدی رابطه خوبی با هم داشتند. به هر حال با دادگاه در این 45 سال اموال در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام بوده است. در این مدت بر اساس دستور کار ستاد اجرایی هیچ اقدامی برای مرمت کاروانسراهای مذکور انجام نداده و در این مدت اداره میراث فرهنگی اقدامات مرمتی را در دهه 60 تا 1380 در آنجا انجام داده است.

ثبت جهانی کاروانسراها و تلاش برای انتقال

با ثبت جهانی 54 کاروانسرا ایران در فهرست یونسکو، اقدامات اولیه برای ساماندهی وضعیت آنها آغاز شده و طبیعتاً دو کاروانسرا آهوان و انوشیروانی سمنان بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند.

هاشمی معاون میراث فرهنگی سمنان نیز با اشاره به تلاش برای بهبود وضعیت کاروانسراهای استان سمنان گفت: با توجه به اینکه کاروانسراهای مذکور به ثبت جهانی رسیده است، با مذاکراتی که داشتیم، از کارکنان اجرایی برای تعیین تکلیف یا انتقال آنها به میراث. فرهنگی را منتقل کنیم که طبیعتاً این کار را نکرده یا حداقل کاروانسراها را به افراد و سرمایه گذاران دیگر واگذار کنیم تا بتوانیم با آنها تسویه حساب کنیم و از روند تخریب و تخریب کاروانسراها جلوگیری کنیم.

وی افزود: بر اساس آخرین صحبت هایی که داشتیم، آقایان به این نتیجه رسیدند که چون در سامانه ستاد اجرایی بحث واگذاری و اجاره وجود ندارد، کاروانسراها را به افراد دیگر واگذار کنند. بر این اساس مقرر شده است که این کاروانسراها به فروش برسد و سرمایه گذاری بخش خصوصی آنها را تصاحب کند و طرح مرمت و احیا را روی آنها بگذارد و با نظارت بر میراث فرهنگی بناها، آنها را مرمت کند.

غیرقانونی بودن فروش نفیس

بر اساس اصل هشتاد و سوم قانون اساسی، ابنیه و املاک دولتی که در زمره گنجینه‌های ملی قرار می‌گیرند، بدون تصویب شورای اسلامی شهر قابل واگذاری نیستند و واگذاری آن‌ها در صورتی امکان‌پذیر است که گنجینه منحصربه‌فرد ملی به رسمیت شناخته نشود.

با توجه به اهمیت بالای کاروانسرای آهوان و انوشیروانی و سابقه جهانی شدن آنها، این دو اثر را می توان در زمره آثار برجسته و نفیس قرار داد.

هاشمی معاون میراث فرهنگی سمنان در پاسخ به این سوال که آیا این کاروانسراهای ثبت شده بین المللی جزو گنجینه های ملی محسوب نمی شوند و آیا فروش آنها غیرقانونی نیست، گفت: کمیته ای به نام نفایس در تهران وجود دارد و این کمیته همچنان رسیدگی می کند. با کاروانسراها کل مجموعه ما نظر نداده است و تا زمانی که نظر داده نشود می توان آن را به مردم واگذار کرد. وی افزود: در واقع کاری که انجام می شود به نفع کاروانسراها است و (با این طرح) کاروانسراها از سیستم اداری بسته خارج شده و در اختیار سرمایه گذار قرار می گیرد که اقدامات کافی را انجام دهد. آنها را بازیابی کنید.

معاون میراث فرهنگی سمنان در خصوص مخاطرات واگذاری کاروانسراهای ثبت جهانی به بخش خصوصی و احتمال ارث بردن بناها در صورت فوت احتمالی خریدار، گفت: به هر حال قرارداد منعقد می شود و اینطور نیست که وارثان علاقه ای ندارند و به کاروانسراها رسیدگی نمی کنند، اما سامانه پایش میراث فرهنگی وجود دارد و توانایی مقابله با آن را دارد.

هاشمی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست وزارت میراث فرهنگی این آثار ثبت جهانی را که متعلق به همه مردم ایران است خریداری کند، گفت: میراث بودجه ای ندارد که حدود 30 میلیارد تومان برای خرید آن هزینه کند. کاروانسراها و بعد حداقل 300 میلیارد تومان. هزینه تعمیر را نیز پرداخت کنید.

وی در پاسخ به این سوال که آیا به نظر شما جایگاه و شأن یک اثر ثبت جهانی خیلی بالاتر از واگذاری آن به بخش خصوصی و تبدیل آن به اقامتگاه یا رستوران است، گفت: اگر کاروانسراهای دیگری را ببینید. ، کاربردهای مشابهی دارند و در گذشته از کاروانسراها به عنوان اقامتگاه استفاده می کردند و اکنون نیز باید همین کاربری را داشته باشند و در ماهیت داستان تفاوتی وجود ندارد، یعنی اینطور نیست که کاروانسراها بخواهند. تغییر ماهیت آنها؛ ماهیت کاروانسرا در ابتدا یکسان (محل اقامت) بوده و همچنان همان کاربری را حفظ می کند و تغییری در نوع کاربری ایجاد نمی شود و چیزی به کاربری آن اضافه و کم نمی شود. خوب است میراث فرهنگی کاروانسرا را بخرید و ما هم موافق باشیم اما با این اعتبارات فعلی این امکان را نداریم.