در بخشی از اسنادی که اخیرا توسط آرشیو امنیت ملی آمریکا منتشر شده است، ولادیمیر پوتین در گفتگو با جورج بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا در سال 2005، با اشاره به گفتگوی یک ساعت و 20 دقیقه ای خود با رئیس جمهور ایران گفت: به او گفتم که اگر مذاکرات را ادامه ندهد، کشورش را به گوشه ای می کشد و منزوی می کند. او چگونه می خواهد از آن خارج شود؟
به گزارش سرویس بین الملل «انتخ»، گفت و گوی مذکور در تاریخ 25 شهریور 1384 برابر با 4 شهریور 1383 یعنی در اوایل دولت محمود احمدی نژاد در دفتر بیضی کاخ سفید انجام شد.
در این گفتگو از طرف ایالات متحده، جورج بوش، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده، دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت ایالات متحده، اندرو کارت، دستیار رئیس جمهور و رئیس ستاد کاخ سفید در آن زمان، استیو هدلی، دستیار رئیس جمهور وقت آمریکا، توماس سفیر وقت آمریکا در امور امنیت ملی، ویلیام ساور رئیس جمهور وقت آمریکا گراهام، دستیار ویژه رئیس جمهور ایالات متحده در آن زمان و مدیر امور روسیه، و پیتر آفناسنکو، مترجم حضور داشتند.
از طرف روسیه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه وقت روسیه، سرگئی کیسلیاک، معاون وزیر امور خارجه در زمان روسیه، سرگئی پریخودکو، دستیار رئیس جمهور روسیه در آن زمان، یوری اوشاکوف، سفیر روسیه در زمان ایگور آمریکا در وزارت امور خارجه سلزف، مدیر وزارت امور خارجه آمریکا در زمان روسیه، روسیه در آن زمان و آندری شیشکین، مترجم، حضور داشتند.
متن این گفتگو به شرح زیر است:
پرزیدنت بوش: وزیر امور خارجه کجاست؟ اوه، آنجاست. من فقط به ولادیمیر می گفتم که اوایل این هفته در جلسه شورای امنیت یادداشتی به رایس دادم. “من باید برم دستشویی، چطور این کار را انجام دهم؟” حالا می دانم که باید بروم دستشویی – مامانم به من یاد داد – اما به هر حال، آنها از یادداشت عکس گرفتند، آن را بزرگ کردند و در کاغذ چاپ کردند.
رئیس جمهور پوتین: این درست نیست. من با سرگئی [لاوروف] من از ضرورت تغییر این وضعیت صحبت می کردم. این یک موضوع شخصی بود. فرض کنید چیزی محرمانه وجود داشته است؟
پرزیدنت بوش: اگر کلمه زشتی وجود داشت، بدتر می شد.
وزیر رامسفلد: قرار بود چه کار کنی؟ دستت را بلند کن و اجازه بخواه؟
پرزیدنت بوش: من و ولادیمیر گفتگوی خوبی داشتیم. ایران، کره شمالی، کشورهای مشترک المنافع (CIS). در مورد کشورهای مستقل مشترک المنافع، ما توافق کردیم که باید گفت و گو کنیم. گفت و گوی راهبردی به رهبری شورای امنیت ملی و بیل برنز و دیگران از طرف ما. به طوری که همه بفهمند هر طرف چه می خواهد. برای از بین بردن شایعات، و درک استراتژی ها و مقاصد.
رئیس جمهور پوتین: دقیقاً. ما نیاز به هماهنگی بهتر و پرهیز از تضاد داریم.
پرزیدنت بوش: ما همچنین درباره سازمان تجارت جهانی (WTO) صحبت کردیم. من می خواهم این کار انجام شود. من به مردمم گفته ام که تا جایی که می توانند تلاش کنند تا بوروکراسی ما بتواند با گرف به توافق برسد. اما گرف باید با بوروکراسی خودش هم کار کند. از جمله در زمینه بانکداری، هواپیمایی کشوری و سایر مسائل.
رئیس جمهور پوتین: شما با کوبا روابط بهتری نسبت به ما دارید. آنها اعضای سازمان تجارت جهانی هستند.
پرزیدنت بوش: برای ما نیست.
رئیس جمهور پوتین: بله، این چیزی است که شما به ارث برده اید.
پرزیدنت بوش: ما همچنین گفتگوی خوبی در مورد چین داشتیم. یک بحث فلسفی اما هر دوی ما روابط خوبی با چین داریم.
رئیس جمهور پوتین: درباره ایران هم صحبت کردیم.
لاوروف وزیر امور خارجه: ما فقط درباره ایران صحبت کردیم.
وزیر رایس: بله، در زمانی که شما صحبت می کردید، گفتگوی گسترده و مفصلی در مورد مسائل ایران داشتیم. ما موافقیم که هیچکس نمیخواهد ایران به سلاح هستهای دست یابد و ما باید هر کاری که لازم است برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای انجام دهیم. نگرانی ما توانایی ایران برای بازفرآوری و غنی سازی است. رسیدن به نقطه ای که ایران نتواند غنی سازی یا بازفرآوری کند بسیار مهم است. آن-
رئیس جمهور پوتین: من آن را خوانده ام.
پرزیدنت بوش: ولادیمیر گفت که از کارشناسانش می خواهد که به دقت آن را بررسی کنند تا اعتبار سند را ارزیابی کنند. به ولادیمیر گفتم منطقی است. هدلی، میتوانی این را ترتیب بدهی؟
منشی رایس: ما می توانیم تبادل کارشناسان را ترتیب دهیم.
رئیس جمهور پوتین: به همین دلیل است که جورج به ضرورت ملاقات با کارشناسان اشاره کرد.
رایس، وزیر امور خارجه: اجازه دهید یک نکته دیگر را عرض کنم. روس ها معتقدند که زمان ارجاع است [ایران به شورای امنیت] هنوز نرسیده است. تاکید کردم که برای ایرانی ها مهم است که تاوان رفتارشان را بدهند. روسها ایدههای خلاقانهای در مورد چگونگی جلوگیری از دستیابی ایرانیها به غنیسازی یا قابلیتهای بازفرآوری بومی دارند.
رئیس جمهور پوتین: سرگئی ایده ما را توضیح داده است. نگرانی ما این است که ارجاع فوری ایران را وادار به ادامه مسیر کره شمالی کند. اگر آنها واقعاً دنبال سلاح های هسته ای باشند، آن وقت ما کنترل آنچه را که در ایران می گذرد از دست خواهیم داد. بعد چه باید کرد؟ حمله؟ چه کسی چه اهدافی آیا از اطلاعاتی که دارید مطمئن هستید؟ مهم است که برای موقعیت خود پایه و اساس بسازیم. اما من با جورج موافقم. اگر ایران قوانین بینالمللی را نقض کند، آنگونه که در اینجا تدوین شده است، ما حق داریم این موضوع را به شورای امنیت ببریم.
پرزیدنت بوش: این فقط یک موضوع حقوق بین الملل نیست. آنها با توافق پاریس موافقت کرده اند. وقتی آنها با چیزی موافقت می کنند و سپس بیرون می روند، من را مضطرب و نگران می کند. این ذهنیت آنهاست که من نمی فهمم. اینکه آنها با چیزی موافق هستند اما آن را معنی نمی کنند. ما باید نوعی درک از این موضوع داشته باشیم.
رئیس جمهور پوتین: ما نمی توانیم ذهن آنها را بخوانیم.
پرزیدنت بوش: ما نیازی به خواندن ذهن آنها نداریم. فقط باید ببینیم عملکرد آنها چگونه است. ولادیمیر با رئیس جمهور ایران ملاقات کرد و شرحی از مذاکرات آنها به من داد.
رئیس جمهور پوتین: توافقی که شما به آن اشاره کردید یک توافق نبود. ایرانی ها می گویند که در مورد تعلیق اقدامی داوطلبانه انجام داده اند.
پرزیدنت بوش: این سوال جالبی است. ما معتقدیم که آنها با اروپایی ها به توافق رسیدند و اروپایی ها هم همین اعتقاد را دارند. آنها گفتند: ما با آن موافقیم. حالا می گویند موافق نبودند، اما اروپایی ها فکر می کردند موافقت شده است. درک ذهنیت کشوری که موافق است و بعد آن را معنی ندارد دشوار است. این من را نگران می کند. ما هیچ تماسی با آنها نداریم، بنابراین باید به دیگران تکیه کنیم تا سلاح ها را از دست آنها دور نگه داریم. ما باید در مورد چگونگی رسیدن به این هدف صحبت کنیم.
رئیس جمهور پوتین: گفتگوی ناراحت کننده با [رئیس جمهور ایران] من طولانی و ناراحت کننده بود.
پرزیدنت بوش: چقدر طول کشید؟
رئیس جمهور پوتین: یک ساعت و بیست دقیقه. به او گفتم که اگر مذاکرات را ادامه ندهد کشورش را به گوشه ای می کشد و منزوی می کند. او چگونه می خواهد از آن خارج شود؟
پرزیدنت بوش: آنها در حال آزمایش هستند. آنها به دنبال یک حلقه ضعیف هستند. آلمان ضعیف ترین حلقه در اتحادیه اروپا به نظر می رسد، بنابراین آنها به آنجا روی می آورند. سپس به روسیه می روند. من می دانم که آنها تازه وارد صحنه شده اند و دولت جدیدی دارند. اما همین گروه از آخوندهای غیر منتخب هستند که تصمیم می گیرند. ما باید چارچوب را حفظ کنیم. می توانیم درون آنها حرکت کنیم وگرنه با یک کابوس روبرو خواهیم شد. یک گزینه نظامی وجود دارد، اما ما نمی توانیم آن را از روی میز حذف کنیم. شارون به گزینه نظامی فکر می کرد. اگر من یا شما به جای شارون بودیم، به گزینه نظامی فکر می کردیم. بمب هسته ای ایران واقعا اسرائیلی ها را می ترساند. دیپلماسی باید موفق شود. این نکته مهمی است که باید در نظر داشت. دیدن پایان بازی سخت است. ایران از کنترل خارج خواهد شد. من نمی گویم قطعا این اتفاق خواهد افتاد، فقط می گویم محتمل ترین پاسخ نظامی از سوی اسرائیل خواهد بود.
رئیس جمهور پوتین: اما آنها چه چیزی را هدف قرار خواهند داد؟
پرزیدنت بوش: اگر فکر می کنند غنی سازی در نطنز انجام می شود، این یکی از اهداف است، اما ما اسرائیل را هدف قرار نمی دهیم.
رئیس جمهور پوتین: اما مشخص نیست که آزمایشگاه ها چه چیزی دارند و کجا هستند. همکاری با پاکستان هنوز وجود دارد.
پرزیدنت بوش: من با مشرف در این مورد صحبت کردم. به او گفتم که نگران انتقال به ایران و کره شمالی هستیم. عبدالقادر خان و تعدادی از همدستانش را به زندان انداختند. در حصر خانگی. ما می خواهیم بدانیم آنها چه گفتند. من مرتباً این را به مشرف یادآوری می کنم. یا چیزی دریافت نمی کند، یا اطلاعات صادقانه ای نمی دهد.
رئیس جمهور پوتین: تا آنجا که من می دانم، آنها اورانیوم با منشاء پاکستانی در سانتریفیوژها دارند. [ایران] پیدا کردند
پرزیدنت بوش: بله، همان مطالبی که ایرانی ها فراموش کردند به آژانس بین المللی انرژی اتمی بگویند. این یک تخلف است.
رئیس جمهور پوتین: منشأ آن از پاکستان است. این من را مضطرب و نگران می کند.
پرزیدنت بوش: ما را نیز نگران می کند.
رئیس جمهور پوتین: به فکر ما باشید.
پرزیدنت بوش: ما به تعداد زیادی دیوانه مذهبی با سلاح های هسته ای نیاز نداریم. این چیزی است که ایران دارد و کشور را اداره می کند.
رئیس جمهور پوتین: احساس می کنم آنها تصمیم خود را گرفته اند. این را قبلا به جورج گفته بودم. آنها تاکید کردند که خواهان ادامه مذاکرات با اتحادیه اروپا هستند. این یک نکته مثبت است.
پرزیدنت بوش: ما در حفاظت از سایت های هسته ای و از کار انداختن سیستم های تسلیحاتی در حال پیشرفت هستیم. من دائماً به کنگره فشار میآورم تا این برنامهها را به جلو ببرند.
رئیس جمهور پوتین: ما یک موضع ساده و روشن داریم. ما آماده هستیم که بر مبنای متقابل پیش برویم. وقتی کارشناسان ما از سایتهای ایالات متحده بازدید میکنند، آنها را به جایی میبرند که میگویند دیگر نمیتوانید جلوتر بروید. ما به مقابله خواهیم پرداخت و تصمیم خواهیم گرفت که تا چه حد به هر طرف اجازه خواهیم داد. ما باید به این نگاه کنیم.
پرزیدنت بوش: دان، آیا مشکلی وجود دارد؟
وزیر دفاع رامسفلد: نه از طرف ما.
هادلی مشاور امنیت ملی: بیشتر مربوط به وزارت انرژی است.
وزیر دفاع رامسفلد: ما سلاح نمی سازیم یا آنها را از رده خارج نمی کنیم. ما فقط به آنها شلیک می کنیم یا فقط آنها را برای شلیک آماده می کنیم.
پرزیدنت بوش: پس ما باید با شخص دیگری هماهنگ کنیم، بوهدان.
رایس وزیر امور خارجه: ما آماده پاسخ متقابل هستیم.
پرزیدنت بوش: ما باید همان استانداردها را داشته باشیم.
رئیس جمهور پوتین: شنیدم که شما در حال ساخت یک کلاهک هسته ای کوچک هستید. استفاده از آنها همیشه وسوسه انگیز خواهد بود.
پرزیدنت بوش: شما ما را به ساخت سلاح های هسته ای کوچک متهم می کنید؟
رامسفلد وزیر دفاع: من با سرگئی ایوانف در این مورد صحبت کردم. ما در مورد توسعه سلاح های هسته ای کوچک صحبت می کنیم. او از کنگره اجازه گرفته بود تا اسلحه های بزرگ و کثیف را بگیرد و آنها را کوچکتر کند. خیلی ها کارشان را زیرزمینی انجام می دهند. با سلاح های متعارف نمی توان به آنها رسید. اما ما نتوانسته ایم کنگره را راضی کنیم.
پرزیدنت بوش: رامسفلد تمام اسرار ما را فاش کرد.
رئیس جمهور پوتین: من تمام این اسرار را در اینترنت خواندم. من حتی نحوه ساخت بمب اتمی را خواندم.
پرزیدنت بوش: ما باید سکوت کنیم.
رئیس جمهور پوتین: نحوه استفاده از این سلاح های هسته ای، روانشناسی کشورهای دارای سلاح هسته ای را تغییر خواهد داد. آنها به طور اتفاقی قابل استفاده هستند، و چه کسی اهمیت می دهد که فقط کمی کوچکتر یا کمی بزرگتر باشد؟ تفاوت ایجاد می کند.
وزیر دفاع رامسفلد: شما همان بحثی را در مورد سلاح های هسته ای کوچک مطرح می کنید که تد کندی مطرح می کند.
پرزیدنت بوش: این بزرگترین توهینی است که می توانیم انجام دهیم. آیا باید در مورد کره شمالی صحبت کنیم؟ موضع ما ساده است. گیاه آب سبک، هرگز. همه اگر با هم بمانیم، می توانیم به توافق برسیم. چین موضع ما را درک کرده و می پذیرد. ژاپن هم همینطور. اگر با خودتان مذاکره کنید نمی توانید در مذاکره موفق شوید. اگر آنها همان پیام را دریافت کنند، خوب است. در غیر این صورت هیچ اتفاقی نمی افتد.
