تورم کتاب رکورد شکست؛ رشد ۶۰ درصدی قیمت یک صفحه کتاب

داده‌های خانه ادبیات و کتاب ایران نشان می‌دهد که اگرچه تورم حوزه کتاب مطابق با تورم عمومی حرکت کرده است، اما بر اساس آمار منتشر شده، تورم سالانه هر صفحه کتاب در سال 1402 به رکورد 28 سال رسیده است. .

به گزارش اعتماد، در واقع توانایی خرید کتاب در سه سال اخیر بسیار کمتر از دوره های قبل بوده است. به گونه ای که قیمت هر صفحه کتاب در سال 1400 حدود 277 تومان تا بیش از 1180 تومان در فروردین 1403 بوده است. به این ترتیب دومین رکورد تورم سالانه در بخش کتاب که ابزار مهم فرهنگی محسوب می شود، بوده است. در دولت رئیس جمهور تعیین شده است. بر اساس آمارهای موجود، بیشترین تورم دفتری در سال 1374 رخ داده است که 63 درصد بوده است.

بعد از امسال روند قیمت کتاب کاهش پیدا کرد و ثابت شد و حتی در دولت اصلاحات هم تک رقمی شد. در دهه 90 قیمت کتاب دوباره افزایش یافت و با تحریم های شدیدی که اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داد، تورم در بخش دولتی نیز افزایش یافت. روند صعودی قیمت این کالا در دهه 90 ثابت ماند تا اینکه در سال امضای برجام، نرخ تورم دفتری تا حدودی کاهش یافت و به نصف ارقام دولت احمدی نژاد رسید.

از سال 1377 تورم بخش کتاب مجدداً افزایش یافت تا اینکه در سال گذشته به بالاترین سطح از سال 1374 رسید و به 59 درصد رسید. بر اساس این آمار در زمان جنگ و دولت میرحسین موسوی میانگین تورم هر صفحه کتاب 13 درصد بوده است. در دولت اول و دوم سازندگی به ریاست هاشمی رفسنجانی این رقم به 27.3 درصد رسیده است. در دوره اصلاحات و ریاست جمهوری سید محمد خاتمی تورم هر صفحه کتاب تک رقمی شده و به 9.7 درصد کاهش یافته است.

در دولت احمدی نژاد که ایران یکی از بهترین دوره های خود را از نظر درآمدهای نفتی غنی داشت، تورم هر صفحه کتاب به حدود 37 درصد رسید و رکورد زد. در دولت حسن روحانی این روند معکوس است و به 28 درصد می رسد. اما در دولت رئیس جمهور تورم هر صفحه کتاب یک بار دیگر افزایش یافته و در این سه سال به طور میانگین بیش از 62 درصد رشد داشته است.

تهاجم ناشران به کتاب های درسی

به گزارش خانه کتاب و ادبیات ایران، در سال گذشته بالغ بر 115 هزار و 141 عنوان کتاب منتشر شده است که نسبت به سال 1401 رشد 5.8 درصدی داشته است. آمارهای این نشریه نشان می دهد که این افزایش بیش از آنکه نشان دهنده بهبود نشر کتاب در حوزه فرهنگ عمومی و بزرگسال باشد، متاثر از تیراژ کتاب های آموزشی بوده است. به عنوان مثال از اردیبهشت تا مرداد ماه سال گذشته انتشار وسائل کمک آموزشی از 82 به 155 درصد نسبت به سال 1401 افزایش یافته است.

همچنین به جز فروردین و اسفند 1402 که افزایش کمک آموزشی به ترتیب رشد منفی دو و منفی 15 درصدی را تجربه کرده است، در سایر ماه های سال انتشار آنها بیش از 22 درصد افزایش داشته است. از نظر ارزش ریالی بازار نشر، آمار خانه کتاب و ادبیات ایران نشان می‌دهد که ارزش کل کتاب‌های چاپ شده در 12 ماهه سال 1402 بالغ بر 13 هزار و 119 میلیارد و 480 میلیون و 168 هزار تومان بوده است که در مقایسه با رقم. از هشت هزار و 500 میلیارد تومان در سال 1401، 42.7 درصد رشد داشته است.

ما در تولید کاغذ با خودکفایی فاصله داریم

از آنجایی که 60 درصد بهای کتاب مربوط به کاغذ است، با نوسانات شدید قیمت کاغذ در سال گذشته، قیمت کتاب نیز چندین بار افزایش قیمت داشته است. از جمله به گزارش تسنیم، در پاییز سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال 1401، قیمت کتاب 38 درصد افزایش یافته بود و در تابستان سال گذشته نسبت به تابستان 1401 شاهد بودیم. افزایش 52 درصدی قیمت کتاب

اگرچه در سال 1401 وزیر ارشاد در دیدار با خبرنگاران کتاب از برگزاری جشن خودکفایی کاغذ با تولید 80 هزار تنی خبر داد، اما بعدها مشخص شد جشنی که در روز جمعه 19 دی ماه 1402 در مازندران برگزار شد. کارخانه چوب و کاغذ، در واقع جشن خودکفایی کاغذ کتاب های درسی بود. شده است.

به گزارش مهر، دست اندرکاران این کارخانه اعلام کردند: به روز رسانی ماشین آلات مختلف آن به ترتیب دو، چهار و نیم میلیون یورو نیاز دارد و اگر بخواهیم سراغ برندهای اروپایی برویم باید این مبلغ را دو برابر کنیم. کاغذ تحریر تولید شده در کارخانه چوب و کاغذ مازندران بیشتر برای کتاب های درسی مناسب است و این کارخانه در حال حاضر نمی تواند پاسخگوی نیاز صنعت نشر به کاغذ باشد و به گفته مسئولان این واحد صنعتی با خودکفایی فاصله زیادی داریم. در تولید کاغذ

به گزارش مهر، در حال حاضر تولید کاغذ از 40 هزار تن در سال 1401 به 80 هزار تن رسیده است و با استناد به اظهارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اکنون مجموع تولید کاغذ مورد نیاز آموزش و پرورش برای 155 میلیون جلد کتاب درسی است. 100% داخلی انجام می شود که 45000 تن برای چاپ کتاب های درسی و 5000 تن برای جلد کتاب است. بنابراین امسال صنعت نشر تحت تاثیر نرخ ارز با کمبود کاغذ و افزایش قیمت آن مواجه خواهد شد.

تاثیر مخرب تیراژ بر قیمت کتاب

بخش عمده ای از پاسخ به این سوال را باید در تیراژ یا تعداد نسخه های یک کتاب جستجو کرد. ناشران معمولا از فرمول 1 تا 3 برای قیمت گذاری کتاب استفاده می کنند. یعنی مثلا اگر قیمت یک کتاب 50 هزار تومان باشد این عدد در 3 ضرب می شود و 150 هزار تومان به عنوان قیمت پشت جلد کتاب درج می شود. اما این برای کتاب های پرفروشی است که معمولاً با تیراژهای هزار جلدی یا بیشتر راهی بازار می شوند.

در واقع تعداد یک کتاب نیز ملاک قیمت گذاری آن است. مثلاً کتابی با شمارگان 3000 نسخه 50 هزار تومان قیمت دارد، اما اگر همان کتاب 500 نسخه چاپ شده باشد، قیمت آن دو برابر می شود، یعنی هر چه تعداد کتاب بیشتر باشد، قیمت آن کمتر می شود. به نظر می رسد در این میان تیراژ کم و کم ناشران را مجبور کرده است که کتاب را در تیراژ بالا منتشر نکنند تا حداقل از ضرر بیشتر جلوگیری شود. اما شاید الگوی مورد استفاده در کشورهایی که کتاب به عنوان عنصر فرهنگی دارای چرخه مالی بالایی است بتواند این وضعیت را برطرف کند.

ناشران می گویند در کشورهای اروپایی تعداد کتاب ها 100 هزار نسخه است و این یعنی داشتن خواننده و در واقع «فروش محصولی به نام کتاب». اگر 100000 نسخه از عنوان کتاب با این فرمول چاپ شود و 5000 نسخه فروخته شود تمام هزینه ها جبران می شود و فروش بقیه سود است. به همین دلیل ناشر سال دوم برای فروش سریعتر کتابش 30 درصد تخفیف می دهد. از طرفی کتاب فروش ها هم می گویند کتاب در ایران مشتری زیادی ندارد.

زیرا برای جمعیت 80 میلیونی، تعداد 2000 نسخه عالی در نظر گرفته می شود، اما حداکثر عددی که ناشران ریسک می کنند و منتشر می کنند، 1100 نسخه است. این اعداد را با کشوری مانند هند مقایسه کنید که با وجود فقر گسترده، تعداد کتاب ها به ۱۰۰ هزار نسخه می رسد. استفاده گسترده از موبایل و تبلت و انواع بازی هایی که در یک دستگاه کوچک جمع آوری شده اند، دغدغه کمتری برای مطالعه و مطالعه باقی گذاشته است.

کتاب گران است یا پیتزا؟

بحث اصلی این گزارش نگاهی اقتصادی به مقوله «تورم» کتاب بود. جدای از فرهنگ کتابخوانی که گویا در ایران تا حدود زیادی رنگ باخته است. در تعاریف اقتصادی می دانیم که «تورم» و «گرانی» دو مقوله مجزا هستند. همانطور که “تورم” میزان افزایش قیمت و “گرانی” را نشان می دهد. با این دیدگاه، برخی از فعالان حوزه نشر نیز معتقدند که کتاب در مقایسه با سایر کالاهای موجود در سبد مردم، قیمت چندانی ندارد.

می گویند قیمت کتاب چیزی است که «مذهبی» است و اگر نه، قیمت پیتزا به بالای 400 هزار تومان رسیده است و هیچکس اعتراضی نمی کند. (البته ممکن است عده ای هم بگویند که دیگر حتی پول پیتزا هم ندارند و این بحث دیگری است.) این یک واقعیت است که تلاش و زحمت زیادی پشت تولید یک کتاب است. کتاب یک کالاست و مانند هزاران کالای دیگر فرمول قیمت گذاری دارد.

از نویسنده یا محققی که سال ها در مورد کتاب تحقیق و تألیف کرده است تا مراحل اخذ مجوز، صفحه بندی، چاپ سنگی، چاپ و توزیع و…، افرادی هستند که برای تولید کتاب زحمت زیادی کشیده اند. بنابراین قیمت نیز با توجه به این ارزش افزوده ای که ایجاد شده تغییر می کند.