به گزارش اختازنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، تولید و فروش خودرو و قطعات در کشور طی آذرماه امسال نسبت به آبان ماه رشد داشته است، اما آمار تجمعی و نقطه به نقطه سالانه حاکی از کاهش در هر دو بخش است. (تولید و فروش). . همچنین به تفکیک تولید و فروش قطعات نیز نسبت به سال گذشته کاهش داشته اما در آذرماه امسال نسبت به ماه قبل رشد داشته است. بر اساس گزارش جدید مرکز پژوهش های شورای اسلامی، «حوزه فعالیت خودرو و قطعه سازی» در آذرماه و نسبت به آبان ماه امسال به ترتیب با رشد کمتر از ۱۱ درصدی و بیش از ۸ درصدی در تولید و فروش مواجه بوده است. سال این در حالی است که آمار نقطه به نقطه این حوزه از فعالیت صنعتی حکایت از افت حدود 24 درصدی تولید در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته و افت بیش از 32 درصدی فروش دارد. در آمار تجمعی 9 ماهه، تولید و فروش در حوزه خودرو و قطعه سازی به ترتیب 4 و 16 درصد افت را دنبال کرده است.
در گزارش منتشر شده با عنوان رصد بخش واقعی اقتصاد ایران در آذر 1402 (در بخش صنعت و معدن) مشخص است که میزان تولید و فروش قطعات در آذر امسال و نسبت به ماه مشابه سال قبل افت قابل توجهی داشته است. بر این اساس فروش قطعات 25 درصد و تولید 20 درصد کاهش می یابد. البته این در حالی است که فروش و تولید قطعات در آذرماه امسال نسبت به آبان ماه رشد داشته است (پنج درصد در تولید و کمتر از این میزان در فروش). بنابراین قطعه سازان با احتساب روند آذرماه نسبت به آبان ماه امسال فروش و تولید خود را افزایش داده اند اما نسبت به سال گذشته افت محسوسی داشته اند.
نکته دیگر اینکه روند رشد تولید و فروش خودروهای سواری در آذرماه با تولید و فروش قطعات در این ماه فاصله قابل توجهی داشته و بیشتر است. بر اساس اعلام مرکز تحقیقات، تولید خودروهای سواری در آذرماه امسال نسبت به آبان ماه بیش از 15 درصد رشد داشته است. همچنین فروش این دسته از خودروها در بازه زمانی مورد بررسی بیش از 10 درصد رشد داشته است. این در حالی است که تولید و فروش خودروهای سواری در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب بیش از 10 درصد و بالای 15 درصد کاهش نشان می دهد. البته نباید فراموش کرد که بر اساس آمار وزارت امنیت، مجموع تولید خودرو در 9 ماه سال جاری (بدون احتساب آمار قطعات) نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.
چرا تولید و فروش قطعات کاهش یافت؟
افت تولید و فروش قطعات در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته (با وجود افزایش تیراژ خودرو) و همچنین کاهش تجمعی (9 ماهه) در این دو بخش، سناریوهای متعددی را به ذهن متبادر می‌کند. یکی اینکه قطعه سازان در راستای مدیریت هزینه های خود (به دلیل تقاضای 50 درصدی خودروسازان) تولید را کاهش داده اند و دیگری اینکه بخشی از محصولات خود را انبار کرده اند. سناریوی دیگر این است که خودروسازان سفارش عرضه از قطعه سازان داخلی را کاهش داده اند.
با فرض صحت دو سناریوی اول، افت تولید قطعه سازان در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل عمدی بوده است. ممکن است قطعه سازان به دلیل کمبود نقدینگی و در راستای مدیریت هزینه تولید مجبور به کاهش تولید شوند. بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی قطعه سازان، 50 درصد از خودروسازان طلب دارند و اخیرا نیز نسبت به توقف تولید قطعه در کشور هشدار داده اند. از آنجایی که صنعت خودرو درگیر قیمت‌گذاری دستوری است، قادر به پرداخت به موقع مطالبات قطعه‌سازان نیستند و به همین دلیل بدهی‌ها روی هم انباشته می‌شود و این امر باعث می‌شود تولید قطعه‌سازان گاهی کاهش پیدا کند.
جدای از این، ممکن است قطعه سازان نیز برای تحت فشار قرار دادن شرکت های خودروسازی برای پرداخت مطالبات، میزان تولید و فروش را کاهش داده باشند. به عبارت دیگر ممکن است قطعه سازان ضمن کاهش تولید، بخشی از محصولات را انبار کرده اند تا خودروسازان را مجبور به پرداخت مطالبات خود کنند. در گذشته گاهی گفته می شد که خطوط تولید خودروسازان به دلیل کندی عرضه داخلی قطعات دچار مشکل شده و تیراژ آن کم شده است.
در آن زمان هم این بحث مطرح شد که قطعه سازان یا از سر ناچاری و به دلیل نداشتن نقدینگی تولید را کاهش داده اند یا از ارسال قطعات (در حد نیاز خودروسازان) خودداری می کنند. بنابراین اکنون که صحبت از مطالبات 50 درصدی خودروسازان است، احتمال تکرار این اتفاقات وجود دارد. به هر حال وزارت ایمنی اخیرا وارد ماجرای مطالبات قطعه سازان از خودروسازان شده و راهکارهایی برای رفع این مشکل ارائه شده است. بر اساس صورتجلسه مورد توافق وزارت حراست، خودروسازان و قطعه سازان که اخیرا منتشر شد، باید اقداماتی برای کاهش مطالبات قطعه سازان از خودروسازان انجام شود که از جمله آن می توان به فروش 120 هزار خودرو اشاره کرد. با قیمتی نزدیک به بازار و تغییر فرمول قیمت گذاری خودرو.
اما سناریوی دیگری که در خصوص علت افت تولید و فروش قطعه سازان نسبت به سال گذشته قابل طرح است، کاهش سفارشات خودروسازان است. چند هفته پیش بود که قطعه سازان اعلام کردند شرکت های خودروسازی خرید قطعات از چین را افزایش داده اند و ثبت سفارش 544 میلیون دلاری از اقدامات آنها در این زمینه است. به نظر می رسد خودروسازان به سه دلیل به این نتیجه رسیده اند که تامین برخی قطعات از چین مقرون به صرفه تر از تولید داخلی است. اول اینکه هزینه تامین آنها ارزانتر است و این موضوع به خصوص با توجه به قیمت گذاری دستوری خودرو بسیار حائز اهمیت است.
دلیل دیگر این است که خودروسازان از ادامه تامین قطعات از چین مطمئن هستند، در حالی که ممکن است در تامین داخلی با خطراتی مواجه شوند. در کنار اینها، البته ماجرای سرریز پول نفت ایران نیز وجود دارد. بنابراین به طور کلی ممکن است قطعه سازان با کاهش سفارش خودروسازان مواجه شده باشند و این یکی از دلایل افت تولید و فروش آنها نسبت به سال گذشته است.
کاهش فروش نقطه به نقطه
در گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است: از 15 حوزه فعالیت بورس، هشت حوزه فعالیت در 9 ماهه امسال و نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش شاخص تولید را تجربه کرده اند. و هفت حوزه فعالیت دیگر از جمله خودرو و قطعه با کاهش این شاخص مواجه شده اند. دیده اند این در حالی است که شاخص تولید خودرو در آذرماه امسال نسبت به ماه قبل رشد داشته است. بر این اساس شاخص مورد نظر رشد 10.7 درصدی را شاهد است. خودروسازان کشور در سال جاری در چندین نوبت به ویژه در بازه زمانی خرداد تا شهریور ماه با افت تولید مواجه شده اند. اکنون گزارش مرکز تحقیقات نشان می دهد در آذرماه «صنعت خودرو و قطعه سازی» در شاخص تولید ماهانه رشد داشته است.
در شاخص نقطه به نقطه اما برعکس است، یعنی «صنعت خودرو و قطعه سازی» با افت تولید مواجه شده است. بر این اساس تولید خودروسازان در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل 23.7 درصد کاهش نشان می دهد. در نهایت تولید تجمعی 9 ماهه در حوزه خودرو و قطعه سازی با افت چهار درصدی مواجه بوده است. این موضوع احتمال نرسیدن خودروسازان به هدف تولید امسال (یک میلیون و 700 هزار دستگاه) را افزایش داده است. جدا از تولید، خودروسازان و قطعه سازان با افت شدید شاخص فروش مواجه شده اند. بر اساس آمار، فروش آذرماه امسال در حوزه خودرو و قطعات نسبت به آبان ماه 8.3 درصد افزایش داشته است. با این حال، فروش نقطه به نقطه در ماه دسامبر کاهش یافته است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌ها، حوزه خودرو و قطعه در آذرماه امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل 32.3 درصد کاهش داشته است. در گزارش مرکز پژوهش های مجلس، شاخص فروش تجمعی خودرو و قطعات نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس آمار ارائه شده، فروش 9 ماهه امسال در حوزه خودرو و قطعات نسبت به مدت مشابه سال قبل 15.7 درصد کاهش را تجربه کرده است.
به گفته کارشناسان، افت فروش شرکت های خودروسازی می تواند مربوط به دپوی عمدی خودروها باشد. خودروسازان گاهی بخشی از محصولات خود را ذخیره می کنند تا پس از افزایش قیمت کارخانه، آن را عرضه کنند و به قول خودشان ضرر کمتری داشته باشند. با توجه به تغییر مرجع قیمت گذاری خودرو (از شورای رقابت به وزارت حراست) احتمال تغییر قیمت خودروهای داخلی وجود دارد اما شاید امسال نه.
