در روزهای اخیر بحث هایی پیرامون تولید اسباب بازی های ملی و لزوم توجه و حمایت مسئولان از این گونه طرح ها مطرح شده است. این در حالی است که کشور با مشکلات مختلف اقتصادی در زمینه تولید، صادرات و حتی کسری بودجه مواجه است. از سوی دیگر با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، اجرای این طرح ها و احتمال موفقیت در آن در هاله ای از بلاتکلیفی قرار دارد.
همچنین این نگرانی وجود دارد که آیا تولید اسباب بازی های ملی صرفا به دلیل دغدغه های ملی و فرهنگی انجام می شود یا نوعی انحصار و رانت در این زمینه وجود دارد؟
داستان تولید ملی اسباب بازی چیست؟
لیلا بابایی مدیرکل سرگرمی های کانون پرورش فکری در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تولید اسباب بازی های ملی توضیح داد: به نظر می رسد زمان آن رسیده که ایران به یک اسباب بازی ملی و شناخته شده دست یابد که جایگاهی داشته باشد. در هر دو بازار داخلی و بین المللی. . اما در این زمینه چالش های زیادی وجود دارد که مانع تحقق این هدف می شود.
این فعال عرصه فرهنگ درباره چالش های تولید ملی اسباب بازی گفت: در حوزه تولید ملی اسباب بازی چالش هایی وجود دارد که عدم وجود زیرساخت های مناسب تولید، نبود تجهیزات و تکنولوژی روز، عدم فرهنگ سازی و آگاهی عمومی، عدم وجود زیرساخت های تولیدی مناسب، عدم وجود تجهیزات و فناوری های روز، عدم آگاهی مردم، عدم وجود زیرساخت های تولیدی و ملی، عدم رعایت استانداردها، عدم نظارت وی به نبود شرکای بین المللی و چالش های اقتصادی و اجتماعی برای تولیدکنندگان اشاره کرد.
بابایی درباره حمایت مسئولان از این طرح گفت: برای رشد صنعت ملی اسباب بازی، حمایت و تخصیص بودجه مسئولان می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد. این حمایت ها شامل تنظیم سیاست های وارداتی مانند اعمال تعرفه های گمرکی برای کاهش رقابت خارجی و تقویت تولید داخلی است.
وی ادامه داد: همچنین برگزاری دوره های آموزشی و فنی، ایجاد استانداردهای ملی و ارتقای کیفیت اسباب بازی ها از دیگر اقدامات موثر است. تبلیغات و فرهنگ سازی برای ترویج مصرف محصولات داخلی، توسعه زیرساخت ها و سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه نیز نقش مهمی در رقابت پذیری این صنعت دارد. به طور کلی حمایت منظم و هدفمند می تواند به تولید اسباب بازی های باکیفیت، متنوع و جذاب کمک کند و زمینه ساز رونق این صنعت شود.
تولید اسباب بازی ملی در شرایط اقتصادی کنونی ایران مقرون به صرفه نیست
تقاضای تولید ملی اسباب بازی و درخواست حمایت از این طرح در حالی مطرح شده که اقتصاد کشور در وضعیت نامناسبی قرار دارد. شاید این طرح از نظر تئوری سودآور باشد اما در عمل با چالش ها و موانع زیادی همراه است که توجیه اقتصادی این طرح را دشوار می کند.
به عنوان مثال در شرایط کنونی اقتصاد ایران، تولیدکنندگان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند. گرانی مواد اولیه و نیروی کار باعث شده قیمت تمام شده کالاهای تولید داخل بیشتر از کالاهای وارداتی باشد. این امر باعث شده رقابت پذیری کالاهای تولید داخل کاهش یابد.
علاوه بر این به دلیل تورم و درآمد کم، قدرت خرید خانواده ها توان خرید اسباب بازی های تولید داخل را ندارند و کالاهای ارزان قیمت را ترجیح می دهند. از این رو اکثر تولیدکنندگان قادر به تولید اسباب بازی های ملی نیستند و از سوی دیگر مصرف کنندگان توانایی خرید این محصولات را از دست داده اند. در نتیجه، تولید یک اسباب بازی ملی در بهترین حالت می تواند پروژه ای پرهزینه و ناموفق باشد.
یکی از بحث های تولید ملی اسباب بازی صادرات است. در صورت تولید اسباب بازی های ملی، این محصولات باید به بازارهای خارجی صادر شود. اما آیا چنین امکانی وجود دارد؟
در حال حاضر ایران با شرایطی مانند تحریم و مشکلات ارزی مواجه است. در شرایط فعلی صادرات بسیاری از محصولات مهم و استراتژیک با مشکل مواجه است. بنابراین اگر اسباب بازی ملی تولید شود عملا امکان صادرات آن وجود ندارد.
دغدغه ملی و فرهنگی یا به دست آوردن رانت و انحصار؟
در بحث تولید ملی اسباب بازی نیز درخواست هایی شده است که مسئولان از این ایده حمایت کنند و بودجه دریافت کنند. این درخواست ها در حالی مطرح شده است که کشور با کسری بودجه شدید مواجه است.
از سوی دیگر کشور با بحران هایی مانند عدم تعادل انرژی مواجه است. بنابراین بهتر است بودجه صرف بحران های اساسی کشور شود.
بنابراین اگر دغدغه ملی و فرهنگی باشد هر تولیدکننده با بودجه خود می تواند این کار را انجام دهد. در غیر این صورت تاکید بر دریافت بودجه دولت در شرایطی که اقتصاد کشور با بحران های متعددی همچون تورم، بیکاری و کاهش ارزش پول ملی دست و پنجه نرم می کند، چنین درخواستی جای تردید و نگرانی دارد.
از یک سو در موارد مشابه دیده شده است که تخصیص اعتبار به این گونه پروژه ها بدون نظارت دقیق صورت می گیرد که اغلب منجر به شکل گیری رانت و سوء استفاده های مالی می شود. این نگرانی زمانی به وجود می آید که شفافیتی در نحوه تخصیص و نظارت بر این اعتبارات وجود نداشته باشد.
از طرفی اگر واقعاً یک دغدغه ملی و فرهنگی است، باید به صورت غیرمستقیم با ایجاد زیرساخت ها، کاهش هزینه های تولید و یا ارائه تسهیلات مالی محدود و مشروط، حمایت شود.
در غیر این صورت تاکید بر بودجه های کلان دولتی تنها زمینه فساد و اتلاف منابع را فراهم می کند و نمی تواند به رشد این صنعت کمک کند.
افزایش تعرفه گمرکی عاملی برای انحصار بازار است
در بحث تولید ملی اسباب بازی، علاوه بر درخواست بودجه دولتی، مواردی مانند تنظیم سیاست های واردات و اعمال تعرفه گمرکی برای کاهش رقابت خارجی نیز مطرح شده است. اما این سیاست ها با هدف حمایت از تولید داخلی است. اما در نهایت ممکن است زمینه انحصار در این زمینه را فراهم کند.
افزایش تعرفه ها و محدود کردن واردات ممکن است به جای تقویت تولید داخلی منجر به انحصار تعداد محدودی از تولیدکنندگان شود. این انحصار اغلب باعث کاهش کیفیت و نوآوری و افزایش قیمت اسباب بازی های داخلی می شود که در نهایت به ضرر مصرف کنندگان است.
تجارب مشابه در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، لوازم خانگی و غیره نشان داده است که این نوع سیاست ها به تولید محصولات با کیفیت پایین و قیمت بالا ختم می شود.
در شرایطی که قدرت خرید مردم کاهش می یابد، افزایش تعرفه گمرکی منجر به افزایش قیمت اسباب بازی های وارداتی می شود و انتخاب مردم برای انتخاب اسباب بازی های ارزان قیمت نیز کاهش می یابد.
بنابراین بهتر است به جای افزایش تعرفه گمرکی، محدود کردن واردات یا درخواست وجه برای این کار، وجوه را صرف امور مهم تری کنیم.
برای اطلاعات بیشتر به صفحه بازار محصول در به گزارش میهن تجارت مراجعه کنید.
