نشست یهودیان در باکو با فشار ایران لغو شد

کنفرانس خاخام های اروپایی که قرار بود روز گذشته در باکو برگزار شود، «به دلایل امنیتی و فشار دیپلماسی ایران» لغو شد. این نشست قرار بود میزبان مقامات اسرائیلی و خاخام های برجسته باشد تا چالش های یهودیان جهان را مورد بحث و بررسی قرار دهند.

طبق برنامه اولیه قرار بود حدود 600 شخصیت از رژیم صهیونیستی، کشورهای اروپایی و آمریکا از جمله خاخام های معروف «داوید یوسف» و «کلمان بار» و دو وزیر کابینه رژیم صهیونیستی «آمیها شیکلی» و «امیهای الیاهو» به دعوت جمهوری آذربایجان و به دعوت جمهوری آذربایجان به چالش اساسی «جهان» در این کنفرانس شرکت کنند. چشم انداز زندگی یهودیان از منظر دینی در جهان معاصر».

گزارش‌ها حاکی از آن بود که رژیم اسرائیل و دولت ایالت بایرن آلمان تامین مالی این کنفرانس را بر عهده داشتند و قرار بود در این نشست احتمال پیوستن کشورهای عربی و اسلامی جدید از جمله آذربایجان به «توافق‌نامه‌های ابراهیمی» امضا شده در سپتامبر 2020 مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان نیز قرار بود در این کنفرانس سخنرانی کند. محل برگزاری نیز در “مرکز بین المللی فرهنگ” در باکو تنظیم شده است. این مرکز در سال 1999 در چارچوب فعالیت های گفتگوی مذهبی ساخته شد. سایت المیادین در گزارشی به قلم «حسنی محلی» نویسنده ترک نوشت: روابط جمهوری آذربایجان با تل آویو در سال های اخیر با تغییرات چشمگیری مواجه شده است. بیش از 60 درصد نفت مورد نیاز رژیم صهیونیستی از طریق خط لوله ای که از باکو به بندر جیهان ترکیه می گذرد و سپس با کشتی به بندر حیفا منتقل می شود، تامین می شود.

کارشناسان سیاسی بر این باورند که انتخاب باکو به عنوان محل برگزاری کنفرانس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا این کشور با ایران و جنوب روسیه در منطقه ای که جمهوری های مسلمان مانند چچن و داغستان در آن قرار دارند و همچنین جمهوری های آسیای مرکزی مانند ترکمنستان هم مرز است و در نزدیکی کشورهای افغانستان و پاکستان قرار دارد.

در همین حال، پینچاس گلداشمیت، رئیس سازمان خاخام های اروپا – که تا سال 2023 خاخام اصلی یهودیان روسیه بود اما پس از متهم شدن به دریافت کمک های مالی غیرقانونی از دولت های اروپایی روسیه را ترک کرد- یکی از چهره های اصلی کنفرانس بود. وی پس از آغاز عملیات طوفان الاقصی و جنگ غزه، یهودیان روسیه و اوکراین را برای مهاجرت به سرزمین های اشغالی دعوت کرد.

المیادین در ادامه نوشت: منابع خبری می گویند دیپلماسی ایران در هفته های اخیر توانسته الهام علی اف را متقاعد یا مجبور به لغو کنفرانس کند. تهران نیز بارها رسما اعلام کرده است که این کنفرانس «اقدامی تحریک آمیز و خطرناک است که آینده روابط دو کشور همسایه را تهدید می کند».

روابط تهران و باکو در سال های گذشته به ویژه به دلیل همکاری گسترده آذربایجان با رژیم صهیونیستی با سردی و گاه تنش های جدی همراه بوده است. حسنی محلی همچنین نوشت: در جنگ اخیر آذربایجان و ارمنستان، تل‌آویو نیز از باکو حمایت نظامی کرد و در مقابل، سطح همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی دو طرف افزایش یافت و تحلیلگران هدف رژیم صهیونیستی از این همکاری‌ها را رصد تحرکات نظامی ایران و ایجاد بی‌ثباتی در داخل کشور از طریق عوامل نفوذ خود می‌دانند؛ مسئله‌ای که در آخرین تهاجم نظامی آمریکا و اسرائیل در ژوئن به ایران فاش شد.

بر اساس این گزارش، «رسانه‌های متعددی نیز از فعالیت گسترده سازمان موساد در مناطق کوهستانی جنوب آذربایجان به ویژه نزدیک مرز ایران در منطقه زنگلان خبر داده‌اند؛ این گذرگاه در نزدیکی دالان زنگزور قرار دارد و قرار است آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به منطقه خودمختار «نخجوان» متصل کند.

به گفته نویسنده المیادین، ایران بارها مخالفت خود را با ایجاد این کریدور اعلام کرده است. این موضع بار دیگر در سفر اخیر آقای مدشکیان رئیس جمهور ایران به باکو در 8 فروردین تکرار شد، زیرا تهران معتقد است این مسیر که از حمایت آمریکا و ترکیه برخوردار است می تواند نقشه ژئوپلیتیک مرزهای ایران و ارمنستان را تغییر دهد.

در همین حال، برخی منابع از نقش ترکیه در ترغیب علی اف برای به تعویق انداختن برگزاری کنفرانس خاخام ها تا رسیدن به طرح نهایی پایان دادن به جنگ غزه – در چارچوب ابتکار «دونالد ترامپ» خبر داده اند. با این حال رژیم صهیونیستی همچنان با هرگونه نقش سیاسی، امنیتی و نظامی ترکیه در آینده غزه مخالف است. اردیبهشت ماه گذشته، ترکیه از صدور مجوز هواپیمای حامل «بنیامین نتانیاهو» به باکو خودداری کرد و این موضوع باعث لغو سفر وی شد.

«ائتلاف خاخام های کشورهای اسلامی» که در سال 2019 با هماهنگی رهبران جامعه یهودی ترکیه تأسیس شد، اولین نشست خود را در 21 دسامبر 2021 در استانبول برگزار کرد. یک روز بعد، خاخام ها با رجب طیب اردوغان در آنکارا دیدار کردند. در این دیدار، خاخام اعظم «داوید سیفی» با اهدای شمعدان تاریخی به اردوغان، طبق آیین یهودیان برای وی دعا کرد و برای او آرزوی «طول عمر، پیروزی بر دشمنان و موفقیت در امور» کرد.

خاخام ها همچنین لوح یادبودی را به نام جامعه یهودی به رئیس جمهور ترکیه اهدا کردند و از دولت ترکیه و پیش از آن دولت عثمانی برای پناه دادن به یهودیان اسپانیا پس از سقوط اندلس در سال 1492 تشکر کردند.