به گزارش خبرگزاری به گزارش میهن تجارت، آب همواره اساس تمدن ها بوده است و از بین النهرین تا مصر باستان، رودخانه ها و بارندگی زمینه کشاورزی و شکل گیری جوامع بشری را فراهم کرده است، اما امروزه چرخه آب زمین با تهدیدی جدی به نام تغییرات اقلیمی و افزایش دما، تغییر الگوهای بارش، خشکسالی و ذوب طولانی مدت آب مواجه است. دیگر مانند گذشته پایدار نیست و سازمان ملل متحد در گزارش توسعه جهانی آب در سال 2025 هشدار داده است که نیمی از جمعیت جهان در بخشی از سال با کمبود شدید آب مواجه هستند.
چرخه آب چگونه کار می کند؟
چرخه آب شامل مراحل زیر است:
- تبخیر: گرما آب را از سطح دریاها و خاک به بخار تبدیل می کند.
- تراکم: بخار آب موجود در جو سرد شده و به قطرات تبدیل می شود.
- باران: قطرات به صورت باران یا برف به زمین باز می گردند.
- جریان و نفوذ سطحی: آب در رودخانه ها جاری می شود یا به سفره های زیرزمینی نفوذ می کند.
تغییرات آب و هوایی چه می کند؟
- افزایش دما باعث افزایش تبخیر می شود و خاک خشک تر می شود.
- بارندگی نامنظم شده است: برخی مناطق با سیل شدید و برخی دیگر با خشکسالی های طولانی مواجه هستند.
- یخچال ها سریعتر آب می شوند و منابع آب شیرین کوهستانی در حال کاهش هستند.
- رودخانه ها و تالاب ها خشک می شوند و اکوسیستم ها از بین می روند.
خشکسالی های شدید: نمونه های جهانی
آفریقا
در شرق آفریقا، میلیون ها نفر به دلیل خشکسالی های طولانی مجبور به ترک خانه های خود شده اند. سازمان ملل متحد هشدار داده است که خشکسالی در سومالی و سودان امنیت غذایی میلیون ها نفر را تهدید می کند.
آمریکای جنوبی
در آمازون، رودخانه های اصلی در سال 2024 خشک خواهند شد و میلیون ها نفر با کمبود آب آشامیدنی مواجه خواهند شد. این خشکسالی بی سابقه تنوع زیستی منطقه را نیز تهدید کرده است.
ایالات متحده
ایالت های غربی آمریکا با خشکسالی های طولانی مواجه هستند. سطح آب دریاچه مید و یک سد هوور به پایین ترین حد تاریخی رسیده و تولید برق آبی کاهش یافته است.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
- امنیت غذایی: کاهش بارندگی باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی و افزایش قیمت مواد غذایی می شود.
- انرژی: نیروگاه های برق آبی با کاهش سطح آب مخازن، برق کمتری تولید می کنند.
- سلامت عمومی: کمبود آب سالم و افزایش گرد و غبار باعث گسترش بیماری های تنفسی و عفونی می شود.
- مهاجرت آب و هوا: میلیون ها نفر مجبور به ترک مناطق خشک و بی آب هستند.
به گفته سازمان جهانی هواشناسی، چرخه آب جهانی اکنون “غیرقابل پیش بینی تر از همیشه” است.
آینده چرخه آب
طبق گزارش IPCC، اگر گرمایش جهانی ادامه یابد:
- خشکسالی های شدیدتر و طولانی تری در مناطق خشک و نیمه خشک رخ خواهد داد.
- سیلاب های ناگهانی در مناطق مرطوب افزایش می یابد.
- منابع آب شیرین کوهستانی به سرعت کاهش می یابد.
راهبردهای مقابله ای
مدیریت پایدار منابع آب
- کاهش برداشت بیش از حد از سفره های زیرزمینی
- استفاده از فناوری های نوین و هوشمند آبیاری قطره ای
زیرساخت های مقاوم
- ساخت سدهای هوشمند
- سیستم های ذخیره سازی و بازیافت آب
انرژی های تجدیدپذیر
- کاهش وابستگی به نیروگاه های برق آبی
- توسعه انرژی خورشیدی و بادی
نوآوری ها
- شیرین سازی آب دریا با فناوری های کم مصرف
- استفاده از هوش مصنوعی برای مدیریت منابع آب و پیش بینی خشکسالی
آگاهی عمومی و فرهنگ سازی
- آموزش جوامع برای صرفه جویی در مصرف آب
- نقش رسانه و هنر محیطی در افزایش آگاهی عمومی
نتیجه گیری
تغییرات آب و هوایی چرخه آب زمین را بی ثبات کرده و خشکسالی های شدید به یکی از بزرگترین تهدیدات قرن بیست و یکم تبدیل شده است. این بحران نه تنها زیست محیطی بلکه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و آینده منابع آب به تصمیمات امروز ما بستگی دارد.
منبع : به گزارش میهن تجارت
