ادوات کشاورزی فرسوده‌ و دود شدن یارانه سوخت

به گزارش میهن تجارت، فرسودگی ناوگان حمل و نقل یکی از معضلاتی است که از سال 1395 طی یک طرح کلان قرار شد بخشی از خودروهای فرسوده از چرخه تردد خارج و خودروهای جدید جایگزین شوند. پروژه ای که فقط روی کاغذ نوشته شده بود.

امروزه تراکتورها و کمباین های فرسوده در کنار خودروهای فرسوده شخصی و عمومی در مناطق شهری و برون شهری، قاتلان خاموش برخی از مرگ و میرهایی هستند که در آمارها به عنوان عامل اصلی این مرگ ها ذکر نشده است.

سوخت مازاد و هدر رفت محصولات کشاورزی در مزرعه بخشی از سرمایه ملی است که هر روز به راحتی به دود و ضایعات کشاورزی تبدیل می شود.

غلامرضا گل محمدی رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه کاهش ضایعات محصولات کشاورزی که در حال حاضر بیش از 30 درصد است، گفت: در صورت رسیدن به 10 درصد، تولید این سطح به حداقل 145 میلیون تن در سال خواهد رسید. این عدد امروز حدود 125 میلیون تن است. با توجه به چالش های موجود در تامین امنیت غذایی، این امر برای حفظ سرمایه ملی و منابع اساسی کشور بسیار کمک کننده تلقی می شود.

همچنین ذبیح الله خدائیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور در جشن آغاز سال زراعی 1404-1405 به ضایعات بخش کشاورزی اشاره کرد و تاکید کرد: برنامه هایی از جمله یکپارچه سازی اراضی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی، گسترش سردخانه ها و بازارهای صادراتی از جمله راهکارهای کاهش و افزایش صادرات محصول است. 30 درصد هدر رفت محصولات از مزرعه تا سفره، غذای 20 میلیون نفر در حالی که 13 میلیارد متر مکعب آب برای تولید این محصولات مصرف شده است.

بخشی از ضایعات محصولات کشاورزی مربوط به ماشین آلات کشاورزی است که در این گزارش آمده است، بر اساس آخرین آمار و اطلاعات گزارش شده از سایر بخش ها، سالانه حدود 21 میلیون تن محصول از جمله گندم، برنج، جو و ذرت دانه ای در حوزه تولید غلات از بین می رود. با یک حساب سرانگشتی، اگر تنها یک درصد از زیان این بخش بکاهیم، ​​با میانگین قیمت 15 هزار تومانی محصولات، سالانه تقریباً 3 هزار میلیارد تومان پس انداز ارزی (همت) خواهیم داشت.

آمار ضایعات سوخت در بخش کشاورزی

متأسفانه نه تنها سرمایه گذاری مورد نیاز در حوزه فناوری انجام نمی شود، بلکه خسارات ناشی از سوخت مازاد و تبدیل محصولات کشاورزی به ضایعات، آسیب های زیادی به اقتصاد کشور وارد کرده است.

در پایان سال 1401 تعداد کل تراکتورهای کشور 589000 دستگاه بود که 306000 دستگاه یعنی حدود 52 درصد آن بالای 13 سال عمر داشتند. خسارات تخمینی در تراکتورهای سبک و نیمه سنگین تعداد زیادی را به دلیل مصرف سوخت آنها نشان می دهد که از طریق موتور قابل پیگیری است. علاوه بر آن، چون ماشین‌های کشاورزی از نیروی کششی استفاده می‌کنند، اتلاف یا افزایش سوخت ناشی از فرسودگی سیستم انتقال نیرو نیز تأثیر مستقیمی بر افزایش سوخت دارد. البته متاسفانه مطالعه خاصی و قابل اعتمادی در مورد ماشین آلات کشاورزی و تاثیر فرسودگی در افزایش مصرف سوخت انجام نشده است.

بررسی های کارشناسی نشان می دهد که میانگین مصرف سوخت تراکتورهای سبک تقریباً 2 لیتر در ساعت و تراکتورهای نیمه سنگین 2.4 لیتر در ساعت است و برآورد کارشناسان نشان می دهد که تقریباً 402 میلیون لیتر سوخت اضافی در اثر فرسودگی در این ماشین ها مصرف می شود (با توجه به میزان فرسودگی ماشین آلات در سال 1402).

خسارت مالی ناشی از این میزان سوخت اضافی با میزان هر لیتر 350 تومان بین 140 تا 150 میلیارد تومان در سال است.

یارانه سوخت و آلودگی محیط زیست

مصطفی وحیدزاده عضو انجمن تراکتورسازان ایران درباره این مشکل و نحوه تعویض ماشین آلات فرسوده گفت: طرحی را در خصوص موضوع نوسازی ماشین آلات کشاورزی پیشنهاد دادیم. در نامه ای به وزرای نفت، صنعت، معدن و تجارت و همچنین جهاد کشاورزی برای جایگزینی تراکتورهای فرسوده اعلام آمادگی شد.

وی افزود: در صورت خروج یک تراکتور فرسوده از چرخه مصرف و جایگزینی تراکتور جدید، در هر 1000 ساعت کارکرد، میزان قابل توجهی صرفه جویی در مصرف سوخت رخ می دهد.

وی ادامه داد: تراکتورهای جدید در هر 1000 ساعت کارکرد تقریباً 9 هزار لیتر سوخت مصرف می کنند که این عدد برای تراکتورهای فرسوده 11 هزار و 700 لیتر است. در واقع با این 2700 لیتر مازاد مصرف، پولی که در یارانه سوخت در بخش ماشین آلات کشاورزی گنجانده شده، هدر می رود. علاوه بر این، کمبود این نوسازی و سوخت مازاد نیز آلودگی زیست محیطی را برای کشور به دنبال دارد.

ضایعات سوخت کشاورزی معادل 36 هزار تراکتور است

این مسئول صنفی تصریح کرد: انجمن پیشنهاد جمع آوری تراکتورهای فرسوده و جایگزینی آنها با ماشین آلات جدید را داده است زیرا ظرفیت آن در کشور وجود دارد.

وحیدزاده در ادامه سخنان خود به رایزنی های صورت گرفته با نمایندگان شورای اسلامی و وزارتخانه های مرتبط با این موضوع اشاره کرد و اظهار داشت: با این نوسازی سالانه حدود 36 هزار میلیارد تومان فقط در حوزه سوخت کشاورزی صرفه جویی می کنیم. این رقم به معنای اختصاص 36 هزار تراکتور رایگان به بخش کشاورزی است.

یکی از اعضای انجمن تراکتورسازان ایران گفت: امروز کشاورز با تراکتوری که حداقل 40 سال از عمر آن می گذرد به دلیل نداشتن قدرت خرید در زمین های کشاورزی کار می کند.

وی افزود: اتفاقاً خوشحال است که تراکتور کار می کند حتی اگر نو نباشد. اما از مازاد مصرف انرژی و سوخت که لطمات زیادی به اقتصاد کلان کشور وارد می کند بی اطلاع است.

وحیدزاده با تاکید بر اینکه برای تحقق این امر باید برای کشاورز جذاب باشد، ادامه داد: به عنوان مثال دولت باید در بودجه سالانه اعتباراتی را برای نوسازی مکانیزاسیون لحاظ کند.

وی یادآور شد: اگر به گونه ای انجام می شد که تراکتور فرسوده با قیمت کارشناسی جمع آوری می شد، علاوه بر در نظر گرفتن تسهیلات و وام با سود کم، قطعا کشاورزان نیز با آن همراه می شدند.

این مقام صنفی با بیان اینکه تنها راه حل این مشکل تسهیلات ارزان قیمت برای جذب کشاورزان است، گفت: در صورت اجرایی شدن این طرح و تصویب آن در بودجه عمومی با تصویب قانونگذار، پیش بینی می شود سالانه 10 تا 15 هزار تراکتور قدیمی نوسازی شود.

وی گفت: در حال حاضر بیش از 300 هزار تراکتور قدیمی در مزارع کشور در حال فعالیت هستند که هر یک از آنها در هر هزار ساعت کاری حدود 2700 لیتر گازوئیل مازاد می سوزانند.

وحیدزاده ابراز امیدواری کرد: طی لایحه ای که دولت تا پایان سال به شورای اسلامی ارائه می کند، این مهم مورد توجه قرار گیرد تا از هدر رفت این یارانه جلوگیری شود.

کیفیت را فدای کمیت کنید

مصرف سوخت در کشور بالاست و هزینه یارانه سوخت در سال های اخیر واقعا تعداد روزهای پاک را محدود کرده است. اما برخی از کاربران کشاورزی می گویند 4 دهه است که با تراکتور خارجی کار می کنند و این تراکتور خارجی را به تراکتور تازه ساخت داخلی ترجیح می دهند.

یکی از اعضای انجمن تراکتورسازان ایران در پاسخ به گلایه کشاورزان از کیفیت ماشین آلات کشاورزی تولید داخل گفت: بیشتر تراکتورهای موجود حتی از چند دهه قبل مربوط به تولید داخل است. شاید 2 یا 3 درصد تراکتورهای دهه 60 تراکتورهای اروپایی بود که وارد می شد. امروز تراکتوری که در کشور 8 یا 9 هزار دلار قیمت دارد با تراکتور اروپایی که آپشن های متنوعی دارد بسیار متفاوت است. تراکتورهای اروپایی با آپشن های متنوع برای مزارع کشور ما مناسب نیستند زیرا اکثر مزارع کشور در مقیاس خرد و کوچک هستند.

وی با اشاره به قیمت این دو نوع تراکتور ادامه داد: تراکتور داخلی 9 هزار دلاری که 700 تا 800 میلیون تومان قیمت دارد، بسیار ارزانتر از نوع اروپایی یا 6 تا 7 میلیارد تومان است. همچنین کیفیت محصولات تولید داخل به گونه ای است که به 25 کشور جهان صادر می شود. در واقع تمامی استانداردهای اوراسیا و کشورهایی که به آنها صادر می شود در این محصولات گنجانده شده است. شاید به دلیل برخی قطعات خاص مشکلاتی وجود داشته باشد اما گارانتی 2 ساله خدمات لازم را ارائه می دهد.

وحیدزاده با بیان اینکه مقایسه تولیدات داخلی که مختص کشاورزی کشور است با انواع خارجی که در مقیاس های بزرگ تولید می شوند سازگار نیست، ادامه داد: حتی برخی از کشورهای منطقه مانند افغانستان، عراق، کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای همسایه شمالی و کشورهای آفریقایی توان خرید تراکتورهای 7 تا 8 میلیارد تومانی را ندارند. این نوع ماشین آلات برای مزارع بزرگ بیش از 10000 تا 15000 هکتار مقرون به صرفه است.

ارزش گذاری ماشین آلات کشاورزی

وی درباره میزان بومی سازی ماشین آلات کشاورزی از جمله تراکتور نیز گفت: تقریبا بیش از 95 درصد آن در داخل تولید می شود. واردات 5 درصد باقیمانده مربوط به فناوری و توانایی طراحی نیست، اما داخلی کردن آنها به صرفه نیست. به عنوان مثال حاشیه سود برخی از قطعات با تیراژ بیش از دو میلیون در حالی که ما فقط به تیراژ 1500 تا 2000 در داخل نیاز داریم.

وحیدزاده در پایان گفت: داخلی سازی این قطعات باعث افزایش قیمت نهایی و افزایش قیمت نهایی می شود.

منبع: مهر