میهن تجارت- معاملات این روزهای بورس اوراق بهادار تهران یک سری عملکرد رکوردشکنی بوده است. پاییز با بازدهی 53.5 درصدی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران به پایان رسید به طوری که بهترین عملکرد فصلی این شاخص از بهار 1398 تاکنون به ثبت رسیده است.نکته قابل توجه دیگر این است که فصل سوم امسال با عملکرد فوق الذکر; این دومین فصل برتر تاریخ شاخص کل بورس از نظر ثبت بازدهی بود و تنها رشد 148 درصدی شاخص کل در بهار 2019 عملکرد بهتری نسبت به پاییز امسال داشت. همچنین نماگر اصلی بورس معاملات پاییزی را در ارتفاع 3 میلیون و 898 هزار واحدی به پایان رساند که اوج تاریخی این شاخص تا پایان پاییز امسال محسوب می شود.
بازار سهام در ابتدای سال جاری با انتشار خبر آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا؛ در مسیر صعودی قرار گرفت و شاخص کل بورس توانست در پایان اردیبهشت ماه به سطح 3 میلیون و 252 هزار واحد برسد که اوج تاریخی این شاخص در آن مقطع بود. بازدهی 20 درصدی در 2 ماهه نخست سال در نماگر اصلی بورس به ثبت رسید که قیمت دلار در بازار آزاد و بازار طلا و سکه متاثر از خوش بینی های ناشی از مذاکرات در مسیر اصلاحات بود. از ابتدای خردادماه به دلیل وخامت روند مذاکرات و احتمال عدم حصول نتیجه در مذاکرات، بورس از اوج فاصله گرفت و آغاز جنگ تحمیلی 12 روزه نیز سطح ریسک ها را به بالاترین حد خود رساند. در جنگ 12 روزه بورس به مدت دو هفته تعطیل بود و از 16 تیرماه معاملات بورس از سر گرفته شد. در این میان نکته قابل پیش بینی افت اعداد شاخص ها و خروج سرمایه های خرد از بورس در دوران پس از جنگ بود. این موضوع نیز رنگ واقعیت به خود گرفت و شاخص کل بورس از اوج اواخر اردیبهشت (محدوده 3 میلیون و 252 هزار واحد) به کف تجربه شده در اوایل شهریور (محدوده 2 میلیون و 395 هزار واحد) رسید. افت 26 درصدی را ثبت کرد.
همچنین از 16 تیرماه (اولین روز معاملاتی بورس پس از جنگ) تا ابتدای شهریورماه حدود 53 لات پول واقعی از بورس خارج شد. از ابتدای شهریورماه با کمرنگ شدن سایه ریسکهای سیستماتیک، تشدید انتظارات تورمی و رشد نرخ ارز در بازار آزاد، روند صعودی بورس آغاز شد. این رشد نه تنها منجر به فتح قله قبلی تجربه شده در ماه می شد. بلکه شاخص کل چندین بار اوج قبلی خود را بهبود بخشید. قله 3 میلیون و 252 هزار واحدی شاخص کل در 12 آبان امسال بار دیگر فتح شد و شاخص کل توانست در پایان پاییز به محدوده 3 میلیون و 898 هزار واحد برسد.
ثبت بازدهی 20 درصدی در دو ماهه نخست سال تحت تأثیر خوش بینی مذاکرات، عقب نشینی شاخص در اوایل شهریور ماه به سمت پایین و ثبت افت 11 درصدی از ابتدای سال و بازگشت این نماگر به قله قبلی و ثبت بازدهی 44 درصدی از ابتدای سال در پایان فصل پاییز، همه حاکی از آن است که این شاخص در یک سالی که بیشترین سهم را در طول تاریخ خود داشته است، بهترین سال را تجربه کرده است.
بیشتر بخوانید: سود منطقی در بورس چقدر است؟
عوامل و دلایل مختلفی در رشد بورس تهران در ماه های اخیر دخیل بوده است که در ادامه به آنها می پردازیم. نکته اول اینکه در سال های اخیر بورس نسبت به دلار، تورم عمومی جامعه و بازارهای موازی راکد بوده است. در چنین شرایطی با رسیدن قیمت سهام به نقاط بسیار پایین در اوایل شهریور ماه، روند صعودی بورس آغاز شد. زیرا بورس در آن زمان بازاری بود که بیشترین پتانسیل رشد را داشت و قیمت های این بازار نیز در محدوده های ارزشمندی قرار داشت. نکته بعدی رشد نرخ دلار در بازار آزاد به عنوان لنگر اسمی بازار دارایی و انتظارات تورمی بود. هشتم شهریورماه که بورس روند صعودی خود را آغاز کرد. دلار حدود 100 هزار تومان معامله شد و اسکناس آمریکا با رشد 30 درصدی در پایان پاییز به کانال 130 هزار تومان رسید. بنابراین همانطور که مشاهده می شود; بخشی از رشد بورس در این مدت ناشی از افزایش نرخ ارز در بازار آزاد و مقوله انتظارات تورمی بوده است. شاخص کل بورس از انتهای اوایل شهریور تا پایان پاییز رشدی حدود 3 درصدی را ثبت کرد. بخشی از این رشد مربوط به افزایش قیمت دلار در بازار آزاد بود و بخشی دیگر به موضوع بقای بورس از سایر بازارها، تورم و دلار اختصاص داشت.
نکته بعدی محو شدن سایه ریسک های سیستماتیک بود. در دو سال گذشته انواع ریسک های سیستماتیک کل بازار سهام را تحت الشعاع قرار داده و باعث کاهش قیمت ها در بورس تهران شده است. از اواخر تابستان سطح ریسکهای سیستماتیک کاهش چشمگیری داشته و آرامش نسبی موجب رشد قیمتهای بورس شده است که به دلیل خطر جنگ با افت قابلتوجهی همراه شده بود. در کنار عوامل ذکر شده، بهبود متغیرهای داخلی بازار سرمایه نیز نقش بسزایی در تقویت موج صعودی بورس تهران داشت. یکی از این متغیرها رشد محسوس ارزش معاملات خرد در ماه های اخیر بود. عاملی که حکایت از بازگشت تدریجی نقدینگی و افزایش مشارکت سرمایه گذاران واقعی در بورس دارد. افزایش حجم و ارزش معاملات به ویژه در نمادهای بزرگ و شاخص ساز باعث شد روند صعودی بازار از پشتوانه معاملاتی قوی تری برخوردار شود و رشد قیمت ها تنها بر اساس هیجانات موقت نباشد.
از سوی دیگر، بهبود انتظارات سودآوری شرکتها به دنبال افزایش نرخ ارز و تعدیل تدریجی قیمت محصولات در برخی صنایع، توجه فعالان بازار را به چشمانداز عملکرد شرکتها معطوف کرد. صنایع دلار محور و صادرات محور بیشترین بهره را از این فضا بردند و نقش برجسته ای در ارتقای شاخص های بازار داشتند. در عین حال، گزارشهای فصلی شرکتها نیز تصویر قابل قبولی از سودآوری شرکتها ارائه میکرد که به تقویت اعتماد سرمایهگذاران کمک کرد. در نهایت می توان گفت کاهش همزمان ریسک های سیستماتیک، تشدید انتظارات تورمی، رشد نرخ ارز و بهبود متغیرهای معاملاتی، بورس را به یکی از جذاب ترین مقاصد سرمایه گذاری در فصل پاییز تبدیل کرد. اما ادامه این مسیر صعودی در ماه های آینده بیش از هر چیز به ثبات متغیرهای کلان، نحوه مواجهه سیاست گذار با بازار سرمایه و تحولات حوزه سیاست گذاری اقتصادی بستگی دارد.
منبع: دنیای اقتصاد
