داستان یک سقوط
در چنین شرایطی و از 30 مرداد ریزش شدید شاخص ها در کل بورس آغاز شد و صف های انبوه و مستمر فروشندگانی که خریداران را در مقابل خود نمی دیدند، به غول ترسناک مرداد 1398 در بورس تهران تبدیل شد. شاخص کل در طی پنج روز منفی متوالی از قله 2 میلیون و 103 هزار واحدی تجربه بامداد 30 مرداد به پله های میانی کانال یک میلیون و 800 هزار واحدی عقب نشینی کرد اما این پایان کار نبود و بازار سهام گرفتار شد. در یک روند نزولی طولانی این روند باید تا تخلیه حباب قیمت در نمادهای کوچک و بزرگ بازار ادامه یابد. شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران طی یک روند نزولی 10 ماهه از قله 2100000 واحدی به محدوده 195000 واحد در 12 خرداد 1400 عقب نشینی کرد. این بدان معناست که شاخص کل بیش از 47 درصد از اوج تاریخی خود عقب نشینی کرده است که کاهش رقت انگیزی برای قیمت یک طبقه دارایی در کمتر از یک سال تلقی می شود.
همچنین گفتنی است که چنین افتی در نماگر اصلی بورس نیز تجربه شد و قیمت برخی از سهم ها گاه افت بیش از 80 درصدی را نسبت به قله های تاریخی خود تجربه کرد. به این ترتیب بورس در آن روزهای وحشتناک چهره سکه و نیمه خالی لیوان را به مردمی که تحت تاثیر جو روانی مثبتی که در بورس وجود داشت به بورس رفته بودند نشان داد. البته لازم به ذکر است که دعوت از مقامات دولتی در آن زمان یکی از مهم ترین عواملی بود که باعث افزایش استقبال مردم عادی از بورس شد. بورس تهران سرانجام پس از 31 ماه به سقف تاریخی ثبت شده در مردادماه 1398 رسید.
رکوردهای 99
چهار ماهه اول سال 1398 یکی از تاریخی ترین دوره های بورس محسوب می شود و رکوردهای رنگارنگ زیادی در بورس تهران به ثبت رسید. همانطور که گفته شد، از ابتدای سال تا 28 مرداد 1398، شاخص کل در بازه زمانی نزدیک به پنج ماهه 305 درصد افزایش یافت و آبرکانل 2 میلیون واحد را فتح کرد. در بهار 2019، شاخص کل 148 درصد رشد کرد و در جولای 2019، تنها در عرض یک ماه، شاخص کل بورس 51 درصد رشد کرد. از مارس 2017 تا ژوئیه 2019، شاخص بورس در 16 ماه از 17 ماه در نظر گرفته شده افزایش یافته و تنها در نوامبر 2018، 1.1 درصد کاهش داشته است. اشتیاق و تشنگی روزافزون برای خرید سهام توسط سرمایه گذاران خرد، اجاق معاملات سهام را داغ نگه می داشت و روز به روز بر تعداد افرادی که در جستجوی سودهای شیرین به بورس می رفتند افزوده می شد. شتاب رشد قیمت ها در بورس تهران در آن مقطع به حدی بود که در محافل اقتصادی و عمومی هشدارهای زیادی مبنی بر حباب شدن قیمت سهام در بورس شنیده شد و در نهایت در بیستم مردادماه و با اختلاف نظر وزارت نفت و وزارت اقتصاد در خصوص عرضه صندوق یکم پالایشی، سوت افت وحشتناک قیمت ها در بورس تهران نواخته شد و بازار سهام در صف فروش طولانی و مستمر گرفتار شد.
بیشتر بخوانید: آیا وضعیت آبان 1401 برای بورس تکرار می شود؟
چرا سقوط شدید در بازار سهام
اولین دلیل کاهش قیمت سهام، افزایش چشمگیر نرخ سود بین بانکی بود. با گسترش و شروع همه گیری کرونا در زمستان 2018 و تعطیلی های گسترده ای که در آن زمان به دلیل وحشت ناشی از ویروس کرونا رخ داد، بسیاری از مشاغل در حالت تعطیلی کامل یا جزئی قرار گرفتند. این امر باعث کاهش تقاضای تسهیلات در سیستم بانکی شد به طوری که نرخ سود بین بانکی در مقطعی حتی تا مرز 8 درصد نیز عقب نشینی کرد، یعنی بیشتر بانک ها به دلیل کمبود تقاضا برای تسهیلات با منابع مازاد مواجه شدند. مازاد منابع باعث شد تا بانک ها از سایر بانک ها در بازار بین بانکی با نرخ های بالاتر وام بگیرند. وقتی این اتفاق افتاد بانک ها در قالب توافقی تصمیم گرفتند که نرخ سود سپرده را به 15 درصد کاهش دهند.
این امر باعث شد تا نرخ بهره در اقتصاد کاهش یابد. رابطه معکوس بین نرخ بهره و ارزش دارایی ها یک نظریه اقتصادی است که در تمام دنیا به عنوان یک اصل اساسی پذیرفته شده است. در واقع در آن زمان کاهش نرخ سود منجر به افزایش قیمت دارایی ها شد و افزایش ناگهانی نرخ سود در ماه های بعد نیز یکی از دلایلی بود که باعث کاهش قیمت ها در بورس تهران شد. در واقع در آن زمان بانک مرکزی باید موضع فعال تری نسبت به نرخ سود اتخاذ می کرد، یعنی اجازه نمی داد نرخ سود به سطوح پایین بازگردد و متعاقباً نرخ سود را با افزایش ناگهانی مرتبط نمی کرد. شوک علاوه بر این، تورم قیمتی عامل اصلی کاهش قیمت ها بود. بررسی پارامترهای مختلف بازار در آن زمان نشان می دهد که بسیاری از معیارهای تحلیلی و آماری بازار در آن زمان به چندین برابر میانگین بلندمدت تاریخی خود افزایش یافته است. علاوه بر این، دعوای دو وزارتخانه بر سر عرضه صندوق یکم پالایشی نیز این سیگنال را به مردم رساند که شاید دولت دیگر قصد حمایت از بورس را نداشته باشد.
تخریب اعتماد
اختلال در جریان اعتماد عمومی در درازمدت باعث می شود مردم از موهبت بازار مانند بورس صرف نظر کنند و به سمت بازارهای سفته بازی بروند. با توجه به آنچه ذکر شد لازم است سرمایه گذاران قبل از ورود به هر بازاری اصول و مباحث اولیه آن بازار را به دقت بیاموزند تا بتوانند سرمایه خود را در برابر ریسک در بازارهای دارایی مختلف حفظ کنند. علاوه بر این، توصیه می شود سرمایه گذاران تمام سرمایه خود را در بازار خاصی برای پوشش ریسک سرمایه گذاری نکنند.
بازار در اولین روز هفته
در جریان معاملات اولین روز هفته جاری، شاخص کل افزایش و شاخص متعادل کاهش یافت. شاخص کل با رشد 0.06 درصدی به سطح 2 میلیون و 3 هزار واحد رسید. شاخص متعادل اما 0.08 درصد از ارتفاع خود را از دست داد. ارزش معاملات خرد بورس نیز رقم 1326 میلیارد تومان را به ثبت رساند. همچنین 166 میلیارد تومان پول واقعی از بورس خارج شد.
منبع: دنیای اقتصاد
